Een ontoegankelijke website of app, wat nu

Jesse wienholts, Koninklijke Visio

Als je een visuele beperking hebt en gebruik maakt van online diensten, dan zul je ongetwijfeld weleens een website of app tegenkomen die minder toegankelijk is of zelfs helemaal niet werkt. Dan kan het zijn dat je je af vraagt waarom dit is. Ligt het aan de site, aan de schermlezer of aan iets anders? In dit artikel vind je verschillende oorzaken voor ontoegankelijke websites en verschillende tips om informatie te halen uit minder toegankelijke sites. Een deel van de tips richt zich op het gebruik van een mobiel apparaat, andere tips zijn geschikt als je een desktop of laptop gebruikt en sommige tips werken op beide soorten apparaten.

Wil je liever luisteren? Deze informatie is ook gedeeld in een Webinar, dat je kunt bekijken maar ook prima kan beluisteren. Je vindt de Webinar als video onderaan dit artikel. Maar je kunt het ook vinden op Youtube, Spotify, Apple Podcasts of de Anchor podcasts website.

We gaan er in dit artikel vanuit dat je als gebruiker goed om kunt gaan met je schermlezer en eventuele andere hulpmiddelen. Twijfel je of dit het geval is? Overweeg dan een training te volgen bij Visio.

Je kunt de onderstaande tips zien als een stappenplan maar je kunt ze ook los van elkaar gebruiken. Dit laatste is handig als sommige tips in je specifieke situatie niet haalbaar zijn of je bepaalde software of apparaten niet hebt of niet kunt gebruiken. Probeer in dat geval de tips uit te voeren die wel haalbaar zijn.

Wat te doen als een website ontoegankelijk is?

Als je een site bent tegengekomen die niet volledig toegankelijk is zijn er gelukkig veel manieren om alsnog de informatie te krijgen waarnaar je op zoek bent. Ik geef je een aantal tips die je kunt uitproberen om de website beter toegankelijk te maken.

Tip 1: Voer alle mogelijke updates uit

Vaak werkt een website het beste als je gebruik maakt van de nieuwste update van alle gebruikte software. Denk hierbij aan je schermlezer of eventuele andere hulpsoftware. Controleer daarnaast ook of je de meest recente versie van het besturingssysteem en de webbrowser gebruikt.

Tip 2: Maximaliseer je scherm

Soms helpt het om een site toegankelijker te krijgen als je het scherm maximaliseert. Dit geldt ook als dat deze visuele aanpassing voor jouzelf geen effect lijkt te hebben. De reden om het toch te doen is dat websites de informatie op het scherm en de lay-out aanpassen aan de beschikbare schermgrootte. Als je dan de website in een klein venster opent dan kan het dus gebeuren dat niet alle informatie waarnaar je zoekt wordt weergegeven. Het scherm vergroten zorgt er dan voor dat je schermlezer alle beschikbare informatie op de pagina ziet.

Tip 3: Ga naar de site op een andere manier

Het is aan te raden bij een ontoegankelijke site te proberen of je meer succes hebt met een andere tool. Denk hierbij aan een andere browser, een andere schermlezer of een ander apparaat. Op je computer kun je bijvoorbeeld vaak kiezen uit meerdere browsers of schermlezers. Lukt het dan nog niet, open dan als je kunt dezelfde website eens op je telefoon of tablet. Andersom, werkte je op je tablet, dan kun je proberen te wisselen naar de computer.

Tip 4: Gebruik de zoekfunctie, linklijst, koppenlijst

Is een website wel leesbaar maar is deze onoverzichtelijk opgebouwd? Of weet je niet waar je moet beginnen om de informatie die je zoekt te vinden? Probeer in dat geval de zoekfunctie, linklijst of koppenlijst van je schermlezer te gebruiken.

De zoekfunctie geeft je de mogelijkheid om een woord te typen en hiernaar te zoeken op de pagina.

Je kunt ook een lijst van links en koppen oproepen. Links, ook wel Koppelingen genoemd, kunnen je helpen om snel een andere pagina op een site te vinden en koppen kunnen je helpen om snel een overzicht te krijgen van de inhoud van een pagina.

Vanuit deze link- of koppenlijst kun je gemakkelijk naar de betreffende plek op de website navigeren om vanaf daar verder te lezen.

Meer informatie over zoeken, linklijsten en koppenlijsten vind je op het Kennisportaal:

Voor iPhone (en iPad) met VoiceOver, kijk bij Rotor:

iPhone leren 17 - Internet met Safari

Voor Windows met Chrome en schermlezer:

Internet leren 2 - Links, koppen en tekstblok

Internet leren 3 - Formulieren en tekst zoeken

Voor Apple Mac, kijk bij Rotor, koppen en koppelingen

Mac Safari leren 1 - Navigeren

Tip 5: Gebruik OCR (voor gevorderden)

Als informatie op een website staat in de vorm van een afbeelding is het mogelijk om OCR te gebruiken om deze informatie toch te kunnen lezen met een schermlezer. OCR is een technologie die tekst uit afbeeldingen kan halen. Deze technologie zit standaard ingebouwd in Jaws en NVDA. Voor VoiceOver op de Mac is er VOCR (te downloaden als aanvulling op VoiceOver).

Het kan een uitdaging zijn om een goed resultaat uit deze tools te halen omdat het nodig is om de juiste tekst goed in beeld te krijgen en daarna OCR uit te voeren op het juiste gedeelte van het scherm. Daarom is deze functie niet voor iedereen even gemakkelijk te gebruiken, maar in sommige situaties kan het uitkomst bieden.

Tip 6: Ontoegankelijke apps op je mobiel of tablet

Veel van de hierboven genoemde tips zijn ook voor mobiele apparaten prima bruikbaar. Er zijn echter ook specifieke handigheidjes die je voor mobiele apps kan gebruiken.

1. Zelf ontoegankelijke elementen labelen

Op je telefoon is het mogelijk zelf een label toe te voegen aan een ontoegankelijke knop om de volgende keer te herkennen wat de functie van de knop is. Dit kun je doen door elke knop aan te klikken en te kijken wat deze doet, of je kunt eenmalig iemand die goed kan zien vragen om de knoppen samen te bekijken en te labelen. Vervolgens gebruik je de label functie van je schermlezer om de knoppen een kloppende naam te geven.

Voor iPhone of iPad zie ook: iPhone leren 14 - Apps beheren, appbibliotheek. Kijk bij “app hernoemen of labelen”.

2. Gebruik de app in plaats van de website

Werkt de website niet lekker? Probeer dan de app, als die er is. Andersom geldt dit ook. Als de app niet goed toegankelijk is kun je proberen de website te gebruiken als beide opties beschikbaar zijn.

3. Voelen in plaats van vegen

Soms kan het bij het gebruik van het touchscreen op je mobiele apparaat helpen te voelen over het scherm tot je de informatie bereikt die je zoekt als je normaal gesproken gewend bent van element naar element te vegen. Door alleen te vegen kom je soms niet op alle elementen op het scherm en kan je dus informatie missen die je door over het scherm te voelen wel kunt vinden.

4. Gebruik OCR op foto's via scan apps

Net als op de computer is het ook op je telefoon mogelijk OCR te gebruiken om tekst uit afbeeldingen leesbaar te maken. Dit kun je op je telefoon het gemakkelijkst doen met behulp van een app die de foto om kan zetten naar tekst. een voorbeeld van zo'n app die beschikbaar is op de iPhone en op Android telefoons is Envision. Je kunt met Envision of een vergelijkbare app een afbeelding importeren via het deel menu en zo de tekst uit de betreffende afbeelding toegankelijk laten weergeven. Dit is bijvoorbeeld handig voor een menukaart of schermafbeelding.

Meer informatie over de Envision app vind je op het Visio Kennisportaal:

Envision AI, zo werkt de app met VoiceOver

Envision AI, zo werkt de app met Talkback

Wat kun je doen als het nog steeds niet lukt?

Als het met de aanwijzingen in dit artikel nog steeds niet gelukt is, dan is de site voor dit moment ontoegankelijk. Maar ook dan zijn er nog een aantal dingen die je kan doen.

1. Contact opnemen met de eigenaar van de website of app

Vaak weet de eigenaar van de website (of app) weinig tot niets over toegankelijkheid. Kijk of je contact kunt opnemen met de eigenaar van de website om de ontoegankelijkheid te melden. In veel gevallen kun je contactgegevens op de website of in de app zelf vinden.

Meestal is de ontwikkelaar ook de eigenaar van de website. maar dit hoeft niet zo te zijn. Veel (met name kleinere) organisaties besteden het ontwikkelen van een website of app uit aan een derde partij. Het kan ook nog zo zijn dat de ontwikkelaar van de site code van een derde partij gebruikt voor bepaalde functionaliteiten. Dit betekent dat de organisatie waarmee je contact zoekt mogelijk niet direct iets kan doen aan de toegankelijkheid. Houd hier rekening mee.

2. Je geld terugvragen

Hoewel dit het probleem natuurlijk niet oplost willen we niet onvermeld laten dat je bij betaalde apps onder voorwaarden je geld terug kan vragen.

Een praktische uitwerking voor apps uit de Apple App Store lees je in het artikel Geld terug bij niet toegankelijke app.

3. Een ontoegankelijke website of app melden

Neem je liever geen contact op met de organisatie achter de site of app of krijg je geen reactie? Overweeg dan contact te zoeken met een partij die je belangen kan behartigen. Een voorbeeld van zo'n partij is Stichting APPT. Deze stichting helpt bedrijven bij het toegankelijk maken van hun digitale diensten. Met de app Ontoegankelijk bieden ze de mogelijkheid om als gebruiker een ontoegankelijke app of site te melden. Ze bekijken dan je melding, doen er onderzoek naar en nemen contact op met de organisatie achter de ontoegankelijke site of app om deze samen toegankelijker te maken.

Download de Ontoegankelijk app in de Apple App Store

Download de Ontoegankelijk app in de Google Play Store

Tot slot: het is belangrijk om altijd een melding te maken van een ontoegankelijke site of app, ook als je twijfelt of je wel voldoende kennis hebt van de techniek of de reden waarom de site of app ontoegankelijk is. Vaak zijn eigenaren of ontwikkelaars van websites zich helemaal niet bewust van toegankelijkheid. Meestal begint de weg naar toegankelijkere online content met het besef dat er blinde of slechtziende mensen die graag hun online dienstverlening willen gebruiken maar dat op dit moment niet of niet volledig kunnen doen. Ze hiervan bewust maken doet vaak meer dan je op het eerste gezicht denkt.

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org