Internet leren 3 - Formulieren en tekst zoeken

Marc Stovers, Koninklijke Visio

In dit deel uit de zelfstudie Internet leren voor mensen die slechtziend of blind zijn leer je hoe je op een internetpagina formulieren kunt invullen. Ook leer je hoe je een specifieke tekst op een pagina kunt vinden.

De beschrijvingen gaan uit van Google Chrome met Windows 11 in combinatie met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. Je werkt met het toetsenbord en je leert aan de hand van korte uitleg en opdrachten.

Ook in dit deel krijg je bij elk hoofdstuk een korte uitleg, sneltoetsen, een opdracht en de uitwerking. Probeer eerst de opdracht te doen. Daarna neem je de uitwerking door.

1. Tekst zoeken

Net als in Word kun je op een internetpagina naar een bepaald woord of tekst zoeken. Dat kan je veel tijd opleveren, zeker als je weet of verwacht dat een tekst ergens op de pagina staat.

De meeste hulpmiddelen hebben een eigen sneltoets om tekst te zoeken.

Sneltoetsen Supernova

Zoeken : F3

Volgende zoeken : F4

Vorige zoeken : F2

Sneltoetsen Supernova Laptop

Zoeken : CTRL + CAPSLOCK + f

Volgende zoeken : CAPSLOCK + F3

Vorige zoeken : SHIFT + CAPSLOCK + F3

Sneltoetsen Jaws

Zoeken : CTRL + F

Volgende zoeken : F3

Vorige zoeken : SHIFT + F3

Sneltoetsen NVDA

Zoeken : INSERT + CTRL + F

Volgende zoeken : INSERT + F3

Vorige zoeken : INSERT + SHIFT + F3

Opdracht

Ga naar de pagina www.eduvip.nl/eduFANT en activeer de link “over de eduFANT”.

De eduFANT woont bij een boom die een nummer heeft. Ga na bij welk nummer hij woont. Op welk woord moet je zoeken, denk je?

Zo doe je dat!

1. Ga naar de pagina www.eduvip.nl/eduFANT en activeer de link “over de eduFANT”, bijvoorbeeld met de linklijst.

2. Druk de sneltoets van jouw hulpmiddel om tekst te zoeken.

3. Typ in: nummer.

4. Druk ENTER, en luister de regel waar je nu bent gekomen.

   Ben je bij de zin die je zoekt?

5. Nee dus. Druk de sneltoets “Volgende zoeken” van jouw hulpmiddel. Je zoekt nu hetzelfde woord verderop in de tekst.

6. Dat lijkt er al meer op! Je kunt nu per woord met CTRL + PIJL RECHTS of per regel met PIJL OMLAAG verder door de tekst gaan tot je het nummer van de boom vindt waar de EduFANT woont. Laten voorlezen kan natuurlijk ook.

Opdracht

Ga nu met de zoekfunctie na hoe vaak het woord eduFANT op deze pagina voorkomt!

2. Formulieren 1: tekstvakken en knoppen

Op Internet kun je ook formulieren invullen. We gaan ons nu inschrijven voor de nieuwsbrief van de EduFANT.

Opdracht

Ga naar de pagina www.eduvip.nl/edufant en activeer de link “De eduFANT Nieuwsbrief”, bijvoorbeeld met de linklijst. Schrijf je nu in voor de nieuwsbrief.

Zo doe je dat!

1. Ga naar de pagina www.eduvip.nl/edufant en activeer de link “De eduFANT Nieuwsbrief”, bijvoorbeeld met de linklijst.

2. Druk CTRL + HOME.

3. Ga met de letter h naar de kop “Schrijf je in voor de EduFANT nieuwsbrief”

4. Lees de tekst met PIJL OMLAAG tot je hoort: Je voor en achternaam.

5. Druk nogmaals PIJL OMLAAG totdat je hoort: Invoerveld (Jaws en NVDA) of Tekstgebied (Supernova).

6. Wanneer je nu een geluid hoort (een plop of een piep), of bij Supernova de tekst “Formuliermodus” dan is je hulpmiddel zo ingesteld dat je meteen tekst kunt gaan invoeren.
   Maar als je geen geluid hebt gehoord, druk dan eerst ENTER zodat je tekst kunt gaan invoeren. Je hoort dan alsnog het geluid (Jaws en NVDA), of je hoort “Formuliermodus lege regel tekstgebied” (Supernova).

7. Vul je naam in. Let op, druk daarna NIET op ENTER!

8. Druk TAB om naar het volgende invoerveld te gaan. Je hoort: Je email adres, invoerveld.

9. Omdat je met de TAB naar het volgende invoerveld gegaan bent, weet je hulpmiddel al dat je iets in dit invoerveld wilt gaan invullen. Je kunt nu meteen gaan typen.

10. Typ je e-mailadres.

11. Druk TAB om naar het volgende formulierveld te gaan. Je hoort: Verzenden, knop. Kun je hier ook iets intypen, denk je?

12. Een knop kun je alleen maar indrukken. Druk SPATIE om deze knop in te drukken. Let op, je hoort nu niets.

13. Als je een formulier verzendt verschijnt daarna meestal een nieuwe internetpagina met daarin een tekst als bevestiging. Maar omdat we nu op een oefenpagina zitten gebeurt er in dit geval niets. Je gaat dus niet echt een nieuwsbrief ontvangen.

Kun je sneller naar het formulier?

Ja dat kan! Met de letter e spring je snel naar het eerstvolgende invoerveld.

Opdracht

Ga naar het begin van de pagina en vul het formulier opnieuw in door snel naar het juiste tekstvak te springen.

Zo doe je dat!

1. Druk CTRL + HOME

2. Typ de letter e. Herhaal dit totdat je op het juiste invoerveld staat. Je hoort: Je voor en achternaam, invoerveld (of tekstgebied). Let op: Werk je met Supernova, dan kun je in het eerste invoerveld vast komen te zitten omdat hulpmiddel je al meteen tekst wil laten invoeren. Druk in dat geval op ESCAPE om uit het invoerveld te gaan. Je hoort Auto Dolphin cursor. Nu kun je opnieuw de letter e drukken om naar het volgende invoerveld te springen.

3. Vul nu het formulier nog een keer in, en druk op de Verzenden knop.

Hoe zit dat nu eigenlijk met die invoer piepjes?

Wanneer je op een tekstveld staat zijn moet je hulpmiddel weten of je iets wilt gaan invoeren, of dat je verder wilt navigeren over de pagina. Voorbeeld: als je een h typt dan moet je hulpmiddel weten of je een h wilt typen in het invoerveld, of dat je verder op de pagina naar de volgende kop wilt springen. Daarom heeft je hulpmiddel (voor tekstvelden) een zogenaamde invoermodus die aan of uit kan staan. Elk hulpmiddel noemt die invoermodus overigens anders.

Als je in de invoermodus komt en kunt gaan typen hoor je bij Jaws en NVDA een piepje. Bij Supernova hoor je geen piepje maar: “Formuliermodus.”

Soms is het nodig dat je de formuliermodus handmatig moet verlaten, bijvoorbeeld als je verder wilt navigeren over de webpagina. Je drukt dan een of twee keer ESCAPE. Je hoort dan een wat ander piepje. Bij Supernova hoor je: “Auto Dolphin Cursor”.

Je hulpmiddel kan zo ingesteld staan dat de invoermodus automatisch aangezet wordt zodra je op een tekstveld terecht komt.

Wat doet de TAB toets dan?

Toen je op de TAB toets drukte ging je naar het volgende formulierveld. In dit geval was dat het volgende tekstveld. Omdat je met TAB direct naar een tekstveld sprong, hoefde je hulpmiddel de invoermodus niet te verlaten, en kon je dus meteen gaan typen.

Waarom moet ik SPATIE drukken op de Verzend knop en geen ENTER?

Je kunt zowel de SPATIE als ENTER gebruiken, maar het is veiliger om op de SPATIE te drukken. Met de SPATIE druk je altijd datgene in waar je je op dat moment ook echt bevindt. Met ENTER hoeft dat niet het geval te zijn. Er kan een andere knop op het formulier zijn geprogrammeerd die op de ENTER toets reageert. En dat was dan niet de bedoeling!

Help, ik zit vast in een invoerveld!

Als je er niet uit kunt met PIJL OMLAAG of PIJL OMHOOG, doe dan het volgende:

1. Druk ESCAPE om de invoermodus te verlaten. Als het goed is kun je daarna weer verder op de webpagina.

2. Heel soms komt het voor dat ook dat niet lukt. Druk in dat geval TAB totdat je niet meer in een invoerveld zit, maar bijvoorbeeld op een knop of een link staat. Je hebt dan de invoermodus verlaten en kunt verder navigeren op de webpagina.

3. Een hele grondige methode om het op te lossen is om op F5 te drukken en de pagina helemaal opnieuw te laden. Je komt dan weer aan het begin van de pagina. Bedenk wel dat alle formuliervelden nu weer leeg zijn. Je moet dus helemaal opnieuw beginnen met invullen.

3. Formulieren 2: selectievakjes, keuzerondjes en keuzelijsten

In een formulier kun je behalve invoervelden en knoppen de volgende onderdelen tegenkomen:

1. Keuzerondjes. Deze worden ook wel optieknoppen of radioknoppen genoemd. Bij keuzerondjes mag je een keuze maken uit een paar antwoorden.

2. Keuzelijsten. Deze worden ook wel oproepkeuzelijst of vervolgkeuzelijst genoemd. Ook bij keuzelijsten kun één antwoord uit een lijst kiezen. Het verschil met keuzerondjes is dat de je lijst eerst moet uitklappen om alle keuzes te tonen.

3. Selectievakjes of aankruisvakjes. Deze kun je aan- of uitzetten.

Opdracht

We gaan nu een quiz doen. Ga naar de pagina www.eduvip.nl/eduFANT en activeer de link “De eduFANT Quiz”, bijvoorbeeld met de linklijst. Je vindt de quiz onder kop: Doe mee met de EduFANT quiz. Loop door de vragen en vul het keuzerondje, de aankruisvakken en de vervolgkeuzelijst in.

Sneltoetsen

Een keuzelijst activeren : ALT + PIJL OMLAAG

Keuzelijst invoer bevestigen : ENTER

Zo doe je dat!

1. Ga naar Ga naar de pagina www.eduvip.nl/eduFANT en activeer de link “De eduFANT Quiz”.

2. Ga met de letter h naar de kop “Doe mee met de EduFANT quiz en beantwoord deze vragen!”

   We gaan nu naar de keuzerondjes

3. Druk nu PIJL OMLAAG tot je de eerste vraag hoort: “De EduFANT is een:”

4. Druk nogmaals één of twee keer PIJL OMLAAG. Je hoort iets dat lijkt op: “man, keuzerondje, niet geselecteerd” Of: “keuzerondje, uitgeschakeld, man”. Dit wil zeggen dat je uit een paar antwoorden kunt kiezen, dat je nu op het antwoord Man staat, en dat het antwoord Man nu niet gekozen is.

5. Druk SPATIE om de optie Man te selecteren. Luister wat je hulpmiddel nu zegt.

6. Druk een paar keer PIJL OMLAAG. Welke andere twee opties zijn er?

7. Selecteer het keuzerondje dat bij Vrouw hoort met SPATIE. Let op dat je op het keuzerondje drukt en niet op de tekst!

8. Wat is er nu met de optie Man gebeurd, denk je?

9. Controleer of de optie Man inderdaad nu uit staat.
   We gaan nu naar de selectievakjes of aankruisvakjes

10. Ga nu met PIJL OMLAAG verder naar de vraag “De EduFANT heeft:”

11. Ga met PIJL OMLAAG verder. Je hoort vier keer “aankruisvakje” of “selectievakje” met daarbij een antwoord. Het kan zijn dat je nog een extra keer PIJL OMLAAG moet drukken om dat antwoord ook te horen.

12. Als je denkt dat het antwoord goed is, druk dan het aankruisvakje of selectievakje in met SPATIE. Luister of je hulpmiddel dat ook meldt.

13. Ga van alle de vier vragen nog een keer na of de selectievakjes die je aan had gezet nog aan staan. Merk je dat je meerdere aankruisvakjes kunt inschakelen?

14. Schakel ook één van de vakjes weer uit met SPATIE, en controleer dit.

    We gaan nu naar de keuzelijst

15. Ga nu met PIJL OMLAAG verder naar de vraag “Ik vind de EduFANT:”

16. Druk PIJL OMLAAG. Je hoort Vervolgkeuzelijst, Oproepkeuzelijst of Keuzelijst. Misschien zegt je hulpmiddel ook al hoeveel keuzes deze heeft.

17. Druk nu ALT + PIJL OMLAAG om de keuzelijst te activeren. Je klapt hem dan als het ware open zodat je iets kunt gaan kiezen. Wat zegt je hulpmiddel? Let op: het kan zijn dat je eerst SPATIE moet drukken om de formuliermodus te activeren.

18. Kies nu met PIJL OMLAAG jouw antwoord.

19. Druk ENTER om je antwoord te bevestigen en de keuzelijst weer te sluiten. Je keert terug op de pagina.
    Het formulier verzenden

20. We gaan nu met PIJL OMLAAG verder naar de knop Verzenden.

21. Verlaat de keuzelijst met ESCAPE. Dit is niet altijd nodig, maar bij sommige keuzelijsten wordt de formuliermodus aangezet. Door ESCAPE te drukken weet je zeker dat je hier ook weer uit gaat en verder kunt gaan op de pagina. Misschien hoor je nu ook het piepje of “verlaat formuliermodus”. Bij Supernova is eenmaal ESCPAE soms niet voldoende, je kan dan tweemaal ESCAPE drukken.

22. Nu ga je verder PIJL OMLAAG naar de knop: Verzenden. Druk de knop in met SPATIE.

23. Er gebeurt nu niets, omdat we het formulier niet “echt” gaan verzenden.

Moet ik altijd met de PIJL toetsen door het formulier?

Als je in een formulier zit kun je ook met de TAB van formulierveld naar formulierveld springen. In ons voorbeeld spring je dan van keuzerondje naar selectievakje naar keuzelijst en tenslotte naar de knop. Maar omdat je dan alle tekst overslaat kan het zomaar gebeuren dat je op een selectievakje staat zonder dat je weet waar dat dan voor is. Het hangt van de programmeur van de webpagina af of je met TAB alles netjes zult horen.

Kan ik sneller door het formulier?

Ja, dat kan! Met de volgende sneltoetsen kan je sneller springen:

Naar het eerstvolgende formulierveld : F

Naar het vorige formulierveld : SHIFT + F

Naar de volgende knop : B

Naar de vorige knop : SHIFT + B

Door formuliervelden springen : TAB en SHIFT + TAB

Je kunt dus met de F sneller van het begin van de pagina naar het formulier gaan. Het maakt niet uit of het formulier dan met een keuzerondje, aankruisvak of tekstvak. Met Supernova lukt dit helaas niet overal even goed, het kan zijn dat je onderdelen op het formulier overslaat. Je kunt wel met Supernova met de R naar keuzerondje, met de X naar aankruisvak of met de E naar een tekstveld.

Als je op deze manier navigeert, luister dan wel steeds goed of je een piep of “formuliermodus” hoort. Want als dat gebeurt kom je in de formuliermodus en wil de computer dat je iets in gaat vullen. Als je dan echter nog niet het goede formulierveld hebt bereikt, druk dan een of tweemaal ESCAPE om de invoermodus te verlaten zodat je weer met de F naar het volgende formulierveld kunt.

Opdracht

Probeer het formulier opnieuw en sneller in te vullen door zo min mogelijk PIJL toetsen te gebruiken.

Zo doe je dat!

1. Druk F5 om de pagina opnieuw te laden met een leeg formulier.

2. Druk op CTRL + HOME om naar het begin van de pagina te gaan.
   Druk een paar keer f bij het eerste keuzerondje bent. Mocht je onderweg in een tekstveld onbedoeld in de invoermodus komen, dan ga daar dan uit met ESCAPE.

3. Loop door de opties en vul een van de keuzerondjes in. Kan dat met jouw hulpmiddel zonder pijltoetsen?

4. Ga verder met TAB naar de aankruisvakjes of selectievakjes. Hoor je nu ook de vraag die erbij hoort, of heeft je hulpmiddel die tekst nu overgeslagen? En zit je nu in een invoermodus denk je?

5. Ga nu na of je de bijbehorende tekst alsnog kunt achterhalen. Je mag daarvoor toch even met PIJL OMHOOG een stukje terug navigeren. Zou er nog een andere manier zijn, denk je? Denk eerst na en lees dan het antwoord hieronder.
   Het antwoord:
   De vraag bestaat uit platte tekst, dus je kan proberen om met SHIFT + N de tekst te vinden. Dat zal niet altijd lukken dus je mag ook PIJL OMHOOG gebruiken.

6. Loop met TAB door de selectievakjes en selecteer er een paar. Lukt dat zonder de PIJL toetsen?

7. Ga verder met TAB naar de keuzelijst. Hoor je de vraag die erbij hoort, of heb je die nu overgeslagen? En zit je nu in een invoermodus, denk je?

8. Als je de tekst niet hoorde, probeer die dan alsnog te achterhalen. Je moet daarvoor een stukje terug navigeren. Dat kan met de PIJL toetsen, maar kan het ook zonder? Let op, mogelijk moet je eerst met (tweemaal) ESCAPE de invoermodus verlaten.

9. Als je de tekst van de vraag hebt gehoord, ga dan weer naar de keuzelijst en vul je antwoord in.

10. Ga nu met TAB naar de knop Verzend, en druk SPATIE. Als dat niet meteen lukt moet je mogelijk eerst met (tweemaal) ESCAPE de invoermodus verlaten.

Is sneller werken handiger?

Misschien merk je dat het niet overal even handig is als je met TAB navigeert, omdat je dan de teksten overslaat. Als de programmeur van de internetpagina goed zijn best gedaan heeft, spreekt je hulpmiddel de tekst die bij een keuzerondje, aankruisvak of keuzelijst hoort WEL uit.

In de praktijk is TAB gebruiken dus soms wel, soms niet handig. Het is dus een kwestie van uitproberen. Op die manier kun je erachter komen wat het beste bij jou past.