Android leren 15 - Braille leesregel gebruiken

Geplaatst op 28 september 2023

Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio

Jeroen Baldewijns, Licht en Liefde

Logo van Android

Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken met een Android telefoon of tablet?

In dit deel uit de serie Android leren leer je hoe je een brailleleesregel kunt koppelen en gebruiken om bijvoorbeeld te navigeren, te lezen of om opdrachten te geven.

Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat kan bij Licht en Liefde (Vlaanderen) en Koninklijke Visio (Nederland). Onze ICT-adviseurs helpen je graag met een passend advies of training. Aan het einde van dit document vind je onze contactgegevens.

Opmerkingen vooraf

We gaan er van uit dat je Android toestel goed is ingesteld en dat je de essentiele vingerbewegingen van Talkback kent. Zie hiervoor de onderdelen Android instellen en de eerste drie delen uit de serie Android leren.
Deze training is beschreven met behulp van een Samsung S20. Mogelijk staan op jouw Android telefoon de instellingen net ergens anders, hebben ze een andere benaming, of zijn de startschermen anders uitgevoerd.
Gebruik je een tablet dan zijn de schermen anders opgebouwd. De beschreven werkwijze is dan meestal in hoofdlijnen gelijk, maar de plek waar bepaalde teksten of knoppen zich bevinden, en hoe je daar kan komen, kan afwijken.

15.1 Kun je een brailleleesregel gebruiken op een Android-toestel?

De meeste brailleleesregels kunnen via Bluetooth draadloos met een Android apparaat verbonden worden (de vereiste is dus dat de brailleleesregel bluetooth aanbiedt). Het wordt dan mogelijk om het schermbeeld van je smartphone of tablet uit te lezen op de leesregel. Ook krijg je mogelijkheid om je Android-apparaat te bedienen met de knoppen op de leesregel en om tekst in te typen vanaf het brailletoetsenbord van de brailleleesregel.

Er worden heel wat merken van brailleleesregels aangeboden, die zich vooral van mekaar onderscheiden door het aantal braillecellen en de toetsen (met de daaraan gekoppelde functies). We geven daarom een algemene beschrijving van de mogelijkheden. Voor details over de mogelijkheden van en knoppen op jouw specifieke leesregel verwijzen we naar de handleiding van jouw toestel. We gaan er nu dus even van uit dat je de belangrijkste bedieningsknoppen op je leesregel goed kent.

15.2 Een brailleleesregel koppelen via Bluetooth

Controleer eerst welke versie van TalkBack op je toestel staat, want de bluetooth koppeling is hiervan afhankelijk. Om dit te controleren ga je naar ‘Instellingen’ > ‘Toegankelijkheid’ > ‘TalkBack’ > ‘Instellingen’. Helemaal onderaan dit scherm wordt de TalkBack versie aangegeven.

Met TalkBack versie 13.0 of recenter, koppel je de brailleleesregel eenvoudigweg vanuit de TalkBack-instellingen.
Staat er op je te toestel een oudere versie van TalkBack en kan je de niet updaten naar versie 13, dan heb je de app ‘BrailleBack’ nodig, die je gratis kan ophalen uit de Google Play Store.

Een brailleleesregel koppelen met TalkBack versie 13:

Zet je brailleleesregel aan en zorg ervoor dat bluetooth aan staat op je leesregen (dat is meestal standaard het geval).
Zet Bluetooth aan; dit doe je bij ‘Instellingen’ > ‘Verbindingen’ > ‘Bluetooth’.
Zet TalkBack aan door lang op beide volumetoetsen te drukken.
Ga naar ‘Instellingen’ > ‘Toegankelijkheid’ > ‘TalkBack’ > ‘Instellingen’ > ‘Brailleleesregel’.
Mogelijks krijg je een venster waarin gevraagd wordt of TalkBack mag verbinden mat apparaten in de buurt; bevestig dit door de knop ‘Toestaan’ te activeren.
Navigeer naar de knop ‘Brailleleesregel gebruiken’ en zet deze aan.
Navigeer naar ‘Apparaten zoeken’ en activeer deze optie; TalkBack zoekt vervolgens naar bluetooth brailleleesregels en geeft, als alles goed gaat, de boodschap “apparaat gevonden” (als er geen resultaat verschijnt betekent dit meestal dat de brailleleesregel nog uit staat of de bluetooth koppelmodus op de brailleleesregel niet actief is).
Navigeer naar de gevonden brailleleesregel en activeer deze met een dubbele tik.
Navigeer naar de knop ‘Verbinden’ en activeer deze met een dubbele tik.
Je ontvangt een Bluetooth koppelverzoek, dat je activeert met de knop ‘Koppelen’; nu is je brailleleesregel gekoppeld.

Een brailleleesregel koppelen met TalkBack versie 12 of eerder:

Installeer eerst de gratis app ‘BrailleBack’ op je telefoon of tablet (hoe je dat doet legden we uit in module 6.2).

Zodra BrailleBack is geïnstalleerd, moet je deze als volgt inschakelen:

Zorg ervoor dat je TalkBack ook hebt ingeschakeld (lang drukken op beide volumetoetsen).
Ga naar ‘Instellingen’ > ‘Toegankelijkheid’ > ‘Geïnstalleerde Apps’.
Activeer BrailleBack.
Zet de knop ‘BrailleBack’ Aan.

Nu kun je je brailleleesregel via Bluetooth koppelen:

Zet je brailleleesregel aan en zorg ervoor dat bluetooth aan staat op je leesregen (dat is meestal standaard het geval).
‘Ga naar ‘Instellingen’ > 'Verbindingen’ > ‘Bluetooth’
Navigeer naar de knop ‘Bluetooth’ en zet deze aan.
Selecteer en activeer jouw brailleleesregel in de lijst met beschikbare bluetooth apparaten (als jouw leesregel niet in de lijst staat, betekent dit meestal dat de brailleleesregel nog uit staat of de bluetooth koppelmodus op de brailleleesregel niet actief is).

Tip: Het kan gebeuren dat de brailleleesregel niet reageert terwijl hij toch gekoppeld is via Bluetooth en TalkBack ( en zo nodig ook BrailleBack) aan staat. In dat geval helpt het vaak om TalkBack en BrailleBack even uit en vervolgens weer aan te zetten.

15.3 Het scherm uitlezen met de leesregel

Zodra de leesregel correct gekoppeld is zal TalkBack ervoor zorgen dat de tekst onder de TalkBack-focus netjes naar de leesregel gestuurd wordt. De brailleweeggave volgt met andere woorden al jouw bedieningsacties. Als je een langere tekst wilt lezen kan je de navigatietoetsen op de leesregel gebruiken om de leeslijn met een aantal tekens verder of terug te sturen.

15.4 Tekst invoeren vanaf de leesregel

Als je tekst wilt typen vanaf het brailletoetsenbord van je leesregel, moet je het TalkBack-toetsenbord eerst inschakelen. Dat doe je zo:

Ga naar ‘Instellingen’ > ‘Algemeen beheer’ > ‘Toetsenbordlijst en standaard’.
Navigeer naar de optie ‘Standaard toetsenbord’ en activeer deze; er verschijnt een lijst met invoermethodes.
Navigeer naar de invoermethode ‘TalkBack brailletoetsenbord’ (voor TalkBack 13) of ‘Fysiek brailletoetsenbord’ (voor TalkBack 12 of ouder) en activeer deze optie, nu is het brailletoetsenbord van je leesregel bruikbaar om te typen.

15.5 De smartphone of tablet besturen vanaf je leesregel

Naast het typen van tekst, kun je de toetsen op je brailleleesregel ook gebruiken om je smartphone of tablet te bedienen vanaf je leesregel. Je simuleert dan als het ware de tik- en veegbewegingen op het touch screen vanaf de toetsen van je brailleleesregel.

Om je smartphone te bedienen vanaf de leesregeltoetsen, worden twee methodes aangeboden:

Via de specifieke besturingstoetsen op je leesregel. De functies van deze zijn specifiek per leesregelmerk. Hiervoor raadpleeg je de handleiding van je toestel.
Vanaf de braille-invoertoetsen kan je commando’s intypen die uit één of een paar (meestal betekenisvolle) tekens bestaan. Deze commando’s zijn identiek voor elke leesregel die over een brailletoetsenbord beschikt, los van het merk of type leesregel.

Tip: Op het Visio Kennisportaal vind je een overzicht van braille-sneltoetsen en commando’s voor Android die je vanaf het brailletoetsenbord van een leesregel kunt gebruiken.