Visio kennisportaal maakt gebruik van cookies

Deze website maakt gebruik van cookies om de inhoud af te stemmen op uw wensen, verbeteringen aan te brengen, maar ook om de koppeling met social media eenvoudiger te maken. Lees meer over cookies
Live support
Het spijt ons, de support is op dit moment niet beschikbaar.
Contrast aanpassen Zoekvenster openen Menu openen

Android instellen voor slechtzienden en blinden

Geplaatst op 18 oktober 2022

Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio

Logo van Android

Android is wereldwijd het meest gebruikte besturingssysteem voor tablets en smartphones. In tegenstelling tot iOS, het besturingssysteem van Apple, wordt Android door veel verschillende fabrikanten (Samsung, Sony, Motorola, et cetera) toegepast. Hierdoor is er een grote diversiteit van toestellen op de markt die sterk kunnen verschillen in prijs, grootte, Android versie en specificaties.

Android heeft voorzieningen voor mensen die slechtziend of blind zijn. Hieronder geven we informatie over het Android besturingssysteem en leggen we uit op welke manier je een Android smartphone of tablet apparaat toegankelijk kunt maken voor mensen met een visuele beperking.

Toegankelijkheid, versies en updates

Android beschikt vanaf versie 4.2 (2012) over ondersteuning in de vorm van vergroting, spraak en braille. De meest recente Android versie is op moment van schrijven Android 12.

Omdat een fabrikant onderdelen van het besturingssysteem mag wijzigen of verwijderen, is er geen garantie dat op elk toestel met Android 4.2 of hoger alle toegankelijkheidopties ook gebruikt kunnen worden. Wel kun je stellen dat een hogere Android versie in beginsel over betere opties voor toegankelijkheid beschikt. Toestellen met een nieuwere Android versie hebben dus over het algemeen meer toegankelijkheidsmogelijkheden dan een oudere versie, al kunnen de opties per toestel verschillen.

Updaten naar de nieuwste versie is niet altijd mogelijk, omdat fabrikanten in veel gevallen maar een beperkt aantal updates beschikbaar stellen voor een bepaald model.

Schil

Fabrikanten die Android in hun product gebruiken passen deze vaak naar eigen inzicht aan. Een aangepast uiterlijk en extra opties om zich te onderscheiden van de concurrentie. Er wordt als het ware een “schil” over standaard (stock) Android heen gelegd. Deze schil kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de toegankelijkheid. In enkele gevallen kan de schil ook een toevoeging blijken. De standaardletter kan dan bijvoorbeeld groter worden dan in de oorspronkelijke Android versie. Andere voorbeelden zijn het door de fabrikant toevoegen van een hoog contrast toetsenbord of het ontwikkelen van een toegankelijkheidsmenu voor het sneller en met name eenvoudiger activeren van toegankelijkheidsopties. Vooral Samsung staat erom bekend in bepaalde toestellen extra toegankelijkheidsopties in te bouwen. Het activeren van toegankelijkheidsopties gaat meestal via instellingen > Toegankelijkheid.

De verderop beschreven stappen voor instellingen kunnen om bovenstaande reden op uw toestel afwijken.

Android Go

Er zijn er lichte varianten van Android in omloop (bijvoorbeeld Android Go) die gemaakt zijn voor kleine, lichte toestellen wat er in de praktijk vaak op neerkomt dat de toegankelijkheidsopties niet of slechts gedeeltelijk aanwezig zijn. Deze toestellen zijn daarom over het algemeen minder geschikt voor mensen met een visuele beperking.

Play Store

De Play Store is de App Store van Android waar apps, games, boeken, films, muziek en Google hardware aangeschaft kunnen worden. Om hiervan gebruik te maken, kunnen Google Play cadeaukaarten gekocht worden. Ook is het mogelijk om een betaling via iDeal toe te voegen of een Creditcard of betaalpas.

De Android Play Store heeft daarnaast ook een groot aanbod van gratis apps.

Toegankelijkheid

De toegankelijkheidopties met instellingen die hieronder vermeld staan zijn beschreven vanuit een Samsung telefoon. Uit onderzoek blijkt dat dit merk in Nederland het grootste marktaandeel heeft onder de Android telefoons. Bij andere merken kunnen de benamingen verschillend zijn en de instellingen op een andere plek staan.

Vergroting

Met de functie Tekstgrootte en Opmaak kan de tekstgrootte aangepast worden. Ook bij een maximale vergroting van tekst past deze tekst in het scherm van de telefoon of tablet. Hierdoor hoef je niet van rechts naar links te schuiven. Daarnaast kan je kiezen voor een vet lettertype.

Kies Instellingen > Toegankelijkheid > Verbeteringen zichtbaarheid > Tekstgrootte en opmaak.

Scherm met tekstgrootte en opmaak
instellingen

Als je meer vergroting nodig hebt, kies dan voor Vergroting.

Kies Instellingen > Toegankelijkheid > Verbeteringen zichtbaarheid > Vergroting.

Vervolgens kan je aangeven hoe je deze optie wil activeren:

  1. Tikken op knop Toegankelijkheid die rechtsonder in het scherm verschijnt.

  2. Houd toetsen volume omhoog en omlag 3 seconden ingedrukt

  3. Druk op zijtoets en toets volume omhoog

  4. Drie keer tikken op net scherm

Navigeren over het scherm kan door met twee vingers naast elkaar over het scherm te schuiven. Deze Zoomfunctie biedt een vergroting van de gehele schermweergave tot 500%. Bij het tonen van een nieuw scherm wordt de zoomfunctie weer uitgezet, en moet je deze opnieuw aanzetten.

Ook is het mogelijk om de vergroting tijdelijk even te gebruiken, bijvoorbeeld om snel even een telefoonnummer beter te kunnen lezen. Tik hiervoor driemaal met één vinger en laat na de laatste tik de vinger op het scherm staan. Navigeren met vergroting blijft nu actief zolang de vinger op het scherm blijft staan.

Thema met hoog contrast

Gebruik een thema met lichte inhoud op een donkere achtergrond om het lezen en de zichtbaarheid te verbeteren. Hierdoor worden je ogen minder snel moe als je de telefoon of tablet gebruikt.

Kies Instellingen > Display > Donker thema.

Scherm met Instelling Donker thema

Met de optie comfortabel scherm voor uw ogen stel je de kleurtemperatuur in waardoor je het blauwe licht dat vanaf het scherm komt beperkt.

Kies Instellingen > Display > Comfortabel voor uw ogen.

Je kunt vervolgens uren instellen wanneer deze functie ingeschakeld wordt of kiezen voor altijd aan.

Hoog contrast toetsenbord

Verschillende opties voor Hoog contrast toetsenbord vergroten de afmetingen van het Samsung-toetsenbord en veranderen de kleur van de toetsen om het contrast tussen de tekst en de achtergrond te vergroten.

Kies Instellingen > Algemeen beheer > Instellingen Samsung toetsenbord > Hoog contrast toetsenbord.

Kies vervolgens voor zwarte letters op geel toetsenblok of witte letters op zwart toetsenblok.

Scherm met Hoog contrast
toetsenbord

Geselecteerde tekst uit laten spreken

Je kunt items op het scherm selecteren om ze hardop te laten voorlezen. Deze mogelijkheid vind je onder Instellingen > Toegankelijkheid > Selecteer om uitgesproken te worden.

Bij Samsung is deze optie in eerste instantie vaak niet beschikbaar. Download dan Android Toegankelijkheidstools uit de Play Store. De optie Selecteer om uitgesproken te worden vind je dan bij geïnstalleerde apps. Instellingen > Toegankelijkheid > Geïnstalleerde apps > Selecteer om uitgesproken te worden.

Om de optie te activeren heb je 3 mogelijkheden:

  1. Tikken op Toegankelijkheid die rechtsonder in het scherm verschijnt.

  2. Houd toetsen Volume omhoog en omlaag 3 seconden ingedrukt

  3. Druk op Zijtoets en toets Volume omhoog

Activeer een van bovenstaande opties en kies een stuk tekst. Deze wordt vervolgens voorgelezen.

Wordt de tekst in Engels uitgesproken activeer bij de optie Selecteer om uitgesproken te worden de optie Instellingen. Kies vervolgens voor Voorkeursengine en kies Spraakservices van Google. Zorg dat de Taal op Nederlands staat. De spraaksnelheid en toonhoogte zijn hier eveneens in te stellen.

Spraakondersteuning

De schermlezer van Android heet TalkBack. Op veel oudere Samsung modellen staat in plaats hiervan de schermlezer Voice Assistant. Om in dat geval toch Talkback te kunnen gebruiken kan je de Android Toegankelijkheidstools uit de Play Store downloaden.

Talkback is te activeren via Instellingen > Toegankelijkheid > TalkBack. Zet de Schakelaar van TalkBack aan.

TalkBack is ook in- en uit te schakelen door de volumetoetsen omhoog en omlaag enkele seconden ingedrukt te houden. Je moet dan wel de TalkBack sneltoets inschakelen. Deze sneltoets staat op dezelfde pagina waar je TalkBack de eerste keer inschakelt.

Standaard is een Nederlandse Google stem aanwezig. Mocht deze niet geactiveerd staan dan kan deze op de volgende manier worden ingesteld: Ga naar: Instellingen > Algemeen beheer > Tekst naar spraak > Voorkeursengine > Kies de Google Tekst-naar-spraak engine. TalkBack gebruikt de taal die in de ‘landinstellingen’ tijdens de eerste installatie is ingesteld.

Meer informatie over het gebruik TalkBack is terug te vinden op het Kennisportaal van Visio via de link Zelfstudie en vervolgens Android leren.

Ga naar Android leren, training en zelfstudie

Aanpassen met apps

Een belangrijke reden waarom Android populair is, is dat het toestel gedeeltelijk gepersonaliseerd kan worden door het installeren van apps en widgets. Dit kan ook helpen bij het beter toegankelijk maken van een toestel. Zo’n app kan bijvoorbeeld een mail app die meer contrastmogelijkheden biedt, maar kan ook een volledige schil zijn met grote iconen zoals Big Launcher.

Ga naar meer informatie over Big Launcher.

Startscherm Big Launcher

Braille

Sinds Android 4.1 is er ook brailleleesregel ondersteuning met BrailleBack. Wanneer BrailleBack is ingeschakeld, maakt je apparaat verbinding met een gekoppelde Bluetooth-brailleleesregel en wordt de scherminhoud weergegeven in braille. Met de toetsen op de brailleleesregel kan worden genavigeerd op het scherm, kunnen items worden geactiveerd en tekst worden ingevoerd.

Google Assistent

Logo van Hey Google

Google Assistant is de digitale assistent van Google. Deze staat op de meeste Android telefoons automatisch geïnstalleerd. Je kunt Google assistent op verschillende manieren starten.

Google Assistent Starten

Zeg: “Oké Google”.

Of druk twee seconden de thuisknop in. De thuisknop is geen voelbare knop maar vind je onderaan in het midden op je telefoon scherm.

Wat kun je allemaal met Google Assistent?

Tijd vragen, hoe laat is het?

Bellen, bel naar……

Mail sturen, stuur mail naar….

WhatsApp sturen, stuur WhatsApp aan…..

Agenda beheer, maak een spraak met….

Informatie zoeken op internet bijvoorbeeld hoe heten de kinderen van Koning Willem Alexander

Meer weten? Ga naar meer uitleg over Google Assistant.

Visio Kennisportaal: artikelen, video’s en tips

Uitleg over Android en toegankelijkheid vind je ook op het Visio Kennisportaal.

Meer over Android, tips en handige apps

Android training en zelfstudie

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org