iPhone leren 20 - Braille leesregel gebruiken

Gerard van Rijswijk en Marc Stovers, Koninklijke Visio

Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken met de iPhone of iPad?

In dit deel uit de serie iPhone leren leer je hoe je met een braille leesregel de iPhone kunt uitlezen en bedienen. Ook leer je hoe je de leesregel kunt koppelen.

Deze leermodule is geschreven voor mensen met een visuele beperking die gebruik maken van de schermlezer VoiceOver. Hiermee is je apparaat geheel te bedienen zonder dat je hoeft te kijken. Gebruik je geen VoiceOver dan zijn de beschrijvingen in grote lijnen ook goed te volgen.

Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat kan bij Koninklijke Visio. Onze ICT-adviseurs helpen je graag met een passend advies of training. Aan het einde van dit artikel vind je onze contactgegevens.

Opmerkingen vooraf

• De hier beschreven werkwijze is geschreven voor de iPhone iOS 15 en kan bij andere versies (enigszins) afwijken.

• Gebruik je een iPad dan zijn de schermen anders opgebouwd. De beschreven werkwijze is dan meestal in hoofdlijnen gelijk, maar de plek waar bepaalde teksten of knoppen zich bevinden, en hoe je daar kan komen, kan afwijken.

• We gaan er van uit dat je iPhone goed is ingesteld en dat je de basishandelingen van VoiceOver beheerst. Zie hiervoor de onderdelen iPhone instellen, iPhone leren 1 en iPhone leren 2.

Kan ik een braille leesregel gebruiken met een iPhone?

De meeste braille leesregels kunnen op een iPhone aangesloten worden door middel van een draadloze Bluetooth verbinding. Het is dan mogelijk om het scherm van de iPhone uit te lezen op de leesregel. Ook is het ook mogelijk om met de knoppen op de leesregel je iPhone te bedienen. Als je braille leesregel voorzien is van een brailletoetsenbord kun je deze ook gebruiken om tekst mee in te voeren.

Er zijn vele typen braille leesregels in omloop waarvan de aansluitmogelijkheden, knoppen en functies per type verschillen. Dit hoofdstuk geeft daarom een algemene beschrijving van de mogelijkheden. Voor detailinformatie omtrent de mogelijkheden van jouw specifieke leesregel in combinatie met de iPhone en eventuele acties die nodig zijn om hem goed te gebruiken, verwijzen we naar de betreffende leverancier. Een minimale eis is in ieder geval dat je braille leesregel Bluetooth moet ondersteunen.

Dit hoofdstuk gaat er verder van uit dat je bekend bent met de bedieningsknoppen op je leesregel.

Opmerking

• Een overzicht van iOS ondersteunde leesregels is op de website van Apple te vinden: https://support.apple.com/nl-nl/HT202514

Kan ik een braille leesregel aansluiten op de iPhone?

Voordat je met de leesregel kunt werken moet je deze via bluetooth koppelen aan je iPhone. Dit is een eenmalige actie. Je doet dit als volgt:

1. Zet de braille leesregel aan.

2. Activeer vanaf de iPhone de app Instellingen.

3. Navigeer naar de optie Toegankelijkheid en activeer deze.

4. Navigeer naar de optie VoiceOver en activeer deze.

5. Navigeer naar de optie Braille en activeer deze.

6. Navigeer, onderaan het scherm, naar de optie Kies een braille leesregel. Als je een positie verder navigeert kun je (onder deze optie) de voortgang van het zoeken volgen dat al gestart is.

7. Selecteer en activeer de gevonden leesregel. VoiceOver meldt: Leesregel wil met je iPhone koppelen.

8. Navigeer naar Koppel en activeer.

9. Een nieuw scherm verschijnt en er wordt om een code gevraagd. Als de code niet veranderd is, is dit in veel de code 0000. Zo niet, raadpleeg je leverancier.

10. Voer de code in en activeer rechtsboven de knop Koppel.

11. In uitzonderlijke gevallen wordt nu ook gevraagd om een pincode op de leesregel in te voeren. Voer deze pincode in. In veel gevallen is dit ook weer 0000. Zo niet, raadpleeg je leverancier.

12. Je keert terug in het braille scherm met de naam van de leesregel. Als je de leesregel selecteert meldt VoiceOver de toevoeging ‘Verbonden’.

13. Activeer linksboven enkele keren de Terug knop om uiteindelijk terug te keren naar Instellingen. Als alles goed is gegaan wordt het onderdeel dat de focus heeft nu op de leesregel uitgelezen.

14. Druk op de thuisknop om de app instellingen te sluiten en terug te keren naar het Beginscherm.

Opmerking

• Als het koppelen niet lukt kan er een technisch probleem met je leesregel zijn. Soms is je leesregel wel geschikt om te koppelen, maar is het nodig om eerst de software op je leesregel van een update te voorzien voordat je een koppeling kunt maken. Neem bij problemen contact op met je leverancier.

Hoe kan ik de iPhone bedienen met de knoppen van de leesregel?

Je kunt de VoiceOver bewegingen die je normaliter met de hand uitvoert, met de bedieningstoetsen van de leesregel uitvoeren. Hiermee worden bedoeld de duimtoetsen enzovoorts.

Welke knoppen je voor welke bewegingen kunt gebruiken, is afhankelijk van de leesregel. Voor leesregel specifieke commando’s raadpleeg het Visio kennisportaal of je leverancier.

Daarnaast kun je zogenaamde braille commando’s geven met de invoertoetsen, als je leesregel die heeft. Je voert dan een toetscombinatie in, in combinatie met een spatie.

Hoe kan ik de iPhone bedienen met de invoertoetsen op mijn braille leesregel?

Als je leesregel voorzien is van een braille invoer mogelijkheid kun je daarmee aanvullende commando’s geven. Je voert hiertoe een toetscombinatie in, in combinatie met een spatie.

Op het Visio Kennisportaal vind je een uitgebreid overzicht van braille commando’s. Mogelijk zijn niet alle commando’s op je leesregel van toepassing.

Voor leesregel specifieke commando’s raadpleeg het Visio kennisportaal of je leverancier.

Enkele commando’s om je op weg te helpen:

Tips

• Om de commando’s makkelijker te onthouden kun je de braille letter die je toetst vaak herleiden tot een Engelse term. Bijvoorbeeld: c is Copy, h is Home, enzovoorts. In het document Braille leesregel commando’s.docx zijn waar mogelijk, de ezelsbruggetjes aangegeven.

• De website van Apple geeft ook meer informatie over braille commando’s.

Hoe kan ik zelf leesregel knoppen en commando’s uitproberen?

Behalve met een overzichtslijst met commando’s kun je in iOS braille commando’s functies ook spelenderwijs ontdekken. De iPhone biedt de mogelijkheid om de bewegingen rustig uit te proberen zonder dat er iets gebeurt. VoiceOver geeft een beschrijving van iedere knop die in je indrukt of commando dat je geeft.

1. Zet de braille leesregel aan.

2. Activeer vanuit het Beginscherm van de iPhone de app Instellingen.

3. Activeer de optie Toegankelijkheid.

4. Activeer de optie VoiceOver.

5. Activeer de optie Oefenen met VoiceOver. VoiceOver meldt; ‘Oefenen met VoiceOver, koptekst’.

6. Selecteer het midden van het scherm. VoiceOver meldt; ‘Aanraken’. Als je met vegen hiernaartoe was genavigeerd meldt VoiceOver; ‘Oefengebaren, enzovoorts.

7. Nu kun je veilig de bewegingen en commando’s oefenen. VoiceOver geeft een beschrijving.

8. Als je klaar bent activeer dan de knop Gereed.

Hoe kan ik zes- of achtpunts braille of een andere brailletabel instellen?

Wil je zespunts braille of achtpunts braille gebruiken? En van welke braille tabel wil je gebruik maken? Je kunt naar wens de belangrijkste instellingen aanpassen:

1. Activeer de app Instellingen.

2. Activeer de optie Toegankelijkheid.

3. Activeer de optie VoiceOver.

4. Activeer de optie Braille.

5. Kies bij uitvoer voor Onverkort zespunts braille of Onverkort achtpunts braille. Braillekortschrift wordt in Nederlands nauwelijks meer gebruikt.

6. Kies bij invoer voor onverkort zespunts braille of onverkort achtpunts braille. Braillekortschrift wordt in Nederlands nauwelijks meer gebruikt.

7. Navigeer naar Brailletabellen. Vanaf 2020 geldt in het Nederlandse taalgebied een vernieuwde achtpunts braillestandaard. Op het Kennisportaal vind je meer informatie over het instellen en invoeren volgens deze brailletabel.

8. Als je klaar bent activeer dan de Home knop.

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org