Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio
Chatbots zoals ChatGPT zijn computerprogramma’s die een gesprek met een mens
kunnen simuleren. Je stelt je vraag en de chatbot geeft binnen enkele seconden
een antwoord. De chatbot maakt hierbij gebruik van artificiële intelligentie
(AI), oftewel kunstmatige intelligentie. De ontwikkelingen op dit gebied gaan
razendsnel en je kunt er zelf nu al mee aan de slag!
In dit artikel leggen we uit wat de huidige chatbots doen, in hoeverre ze
toegankelijk zijn en hoe je er zelf mee aan de slag kunt gaan. Laat je verassen
door de chatbot!
Waarvoor worden chatbots gebruikt?
Chatbots worden in toenemende mate in de praktijk ingezet. Denk bijvoorbeeld aan
bedrijven met een klantenservice: je vraag komt niet meer bij een medewerker
terecht, maar in eerste instantie bij een chatbot die voor jou op zoek gaat naar
het antwoord.
Ook om informatie op Internet op te zoeken worden chatbots steeds vaker
gebruikt. Maar je kunt een chatbot ook vragen om samenvattingen te maken van
lange documenten, of om een artikel voor je te schrijven over een bepaald
onderwerp. Een sinterklaasgedicht, een sollicitatiebrief… de mogelijkheden
lijken eindeloos!
Door de inzet van chatbots verandert ook de manier waarop we informatie zoeken
op Internet. Ook komen er mogelijkheden bij. Waar je in een zoekmachine aan de
hand van je zoekopdracht een lijst met suggesties naar verschillende websites
kreeg, zal de chatbot je nu direct een antwoord geven. Ook kun je, als je dat
wilt daarna over het onderwerp verder doorvragen. Is het antwoord te lang, dan
kun je om een samenvatting vragen.
Anders dan met de traditionele zoekmachine kun je dus met een chatbot nu “samen”
op zoek naar het antwoord op je vraag. Ook kan de chatbot een antwoord of andere
informatie geven in een vorm die jij wenst.
Wat is AI, ofwel kunstmatige intelligentie?
Bij kunstmatige intelligentie, ofwel AI, gaat om systemen waarbij een computer
min of meer zelfstandig data kan analyseren en tot conclusies kan komen op basis
van die data. Om het wat duidelijker te maken geven we enkele voorbeelden
waaruit blijkt dat kunstmatige intelligentie al volop gebruikt wordt:
Slimme digitale assistenten zoals Siri en Google Assistent gebruiken
kunstmatige intelligentie om je stem beter te herkennen en je steeds betere
resultaten te geven.
Spotify gebruikt kunstmatige intelligentie om erachter te komen naar welke
muziek jij graag luistert. Aan de hand van die muziek krijg jij
aanbevelingen voor andere en nieuwe muziek.
Kunstmatige intelligentie wordt al volop gebruikt in de zorg om ziekten te
diagnosticeren en behandelingen te ontwikkelen. Zo kan AI al röntgenfoto’s
analyseren en daaruit afwijkingen opsporen.
Je bank geeft je een melding als je vanaf een nieuw apparaat een transactie
uitvoert.
Slimme thermostaten maken gebruik van kunstmatige intelligentie om de
temperatuur automatisch aan te passen.
…enzovoorts.
Met welke chatbots kun je aan de slag?
Op moment van schrijven zijn er drie bedrijven die volop inzetten op deze nieuwe
manier van informatie zoeken en verwerken. ChatGPT van OpenAI was de eerste die
openbaar te gebruiken was. Deze heeft inmiddels gezelschap gekregen Copilot van
Microsoft en Gemini van Google.
Alle drie kunnen ze je bedienen met kunstmatige intelligentie en alle drie zijn
ze al door iedereen gratis te gebruiken.
Wanneer je slechtziend of blind bent en dit wilt gaan gebruiken rijst natuurlijk
al snel de vraag: zijn ze toegankelijk en zo ja, welke van deze drie scoort voor
mij het beste?
Om dat uit te zoeken hebben wij deze drie chatbots getest met behulp van
schermleessoftware op zowel een computer als op een mobiel apparaat (tablet of
smartphone). Van elke chatbot kun je lezen hoe toegankelijk ze zijn en helpen we
je op weg om er zelf mee aan de slag te gaan.
Weet je nog niet wat je aan de chatbots moet vragen? Probeer dan eens de
volgende suggesties:
Wat is het Visio Kennisportaal?
Schrijf een Sinterklaasgedicht voor mijn zus met daarin het woord….
Hoe kan ik tv ondertitels vergroten?
Let op: De chatbots halen hun informatie van Internet en kunnen daarbij dus
ook foutieve informatie vinden. Het antwoord dat je krijgt is vaak accuraat maar
kan zeker ook nog fouten bevatten!
1. ChatGPT
Van ChatGPT zijn er twee versies, GPT 3-5 en GPT4. De versie GPT 3-5 is de
gratis versie. GPT4 geeft nog betere resultaten en werkt ook sneller. Deze
laatste versie kost echter 20 dollar per maand. Wij kozen daarom voor de gratis
variant.
1a. Chat GPT via een computer
Via de website chat.openai.com kan je een account
aanmaken. Je kunt daarvoor een eigen bestaand e-mailadres gebruiken of inloggen
met je Google, Microsoft of Apple account. De website van ChatGPT is
Engelstalig.
Zodra je een account hebt kan je inloggen via dezelfde site
chat.openai.com . Je krijgt dan eerst een venster met
wat algemene tips over Chat GPT. Dit venster sluit je door op Enter te drukken.
Eenmaal ingelogd kan je direct bij het invoerveld je vraag gaan typen. Je zou
denken dat ChatGPT volledig in het Engels werkt aangezien de menu’s ook in het
Engels zijn. Gelukkig is dit niet het geval. Het makkelijkste is om bij je
eerste vraag “reageer in het Nederlands” te vermelden. Vervolgens onthoudt
ChatGPT dit en kun je voortaan gewoon alles in Nederlands vragen en dus ook in
het Nederlands een antwoord krijgen.
1b. ChatGPT met een schermlezer voor Windows
Als je een schermlezer gebruikt zoals Jaws, NVDA of Supernova zal je merken dat
de tekst van het zoekresultaat niet automatisch voorgelezen wordt. Ook zal door
middel van spraak niet doorgegeven worden dat de tekst klaar staat. Daarnaast
zijn veel knoppen niet gelabeld zodat je niet direct weet wat een knop inhoudt.
Je kunt na het invoeren van je zoekopdracht wel met de pijltoets naar boven gaan
maar het resultaat wordt dan vanaf de onderkant gelezen. Er is dan geen
eenvoudige en snelle manier om naar het begin van de tekst te gaan.
Samengevat: Technisch gezien kunt je ChatGPT met een schermlezer op een pc
gebruiken, maar het is niet erg toegankelijk. Een heel handige gebruiker zal er
wellicht zelf wel uitkomen, maar je moet eigenlijk al vooraf weten hoe de
schermopbouw eruit ziet zonder dat je schermlezer je daar informatie over kan
geven.
1c. ChatGPT als app
De officiële ChatGPT app is er alleen voor iOS. Een Android versie is onlangs
uitgekomen in enkele landen maar nu nog niet in Nederland. Voor Android ben je
dus nog aangewezen op de webversie chat.openai.com
zoals we in de vorige paragraaf uitlegden in het deel over gebruik op de pc.
Via de app store kan je ChatGPT downloaden op je iPhone of iPad:
Download ChatGPT in de app
Store
Log daarna in met Apple, Google of maak een account aan met je e-mailadres.
Je hebt nu twee manieren om je vraag te stellen:
Activeer het invoerveld en typ je zoekopdracht. Uiteraard kan je hiervoor
ook de dicteerfunctie van je iPhone of iPad gebruiken. Activeer vervolgens
de knop naast het invoerveld en het resultaat komt in beeld. Als VoiceOver
ingeschakeld staat zal de tekst direct voorgelezen worden.
Activeer de knop “Switch to Voice Mode” rechts onderaan. De knop heeft de
vorm van een koptelefoon. Spreek je vraag in en Chat GPT zal je met spraak
direct antwoord geven. Wil je de tekst ook in beeld? Activeer dan de knop
“close button” onderaan. Er komt eerst een melding in beeld om de kwaliteit
van het antwoord te beoordelen. Sluit dit venster (met VoiceOver
dubbeltikken) en de tekst met het antwoord komt in beeld.
Net als bij ChatGPT via de computer is de app volledig Engelstalig maar zal het
resultaat van je zoekopdracht in het Nederlands vermeld of uitgesproken worden
als je dat aangeeft. Het makkelijkste is om bij je eerste vraag “reageer in het
Nederlands” te vermelden. ChatGPT zal dat dan verder onthouden.
Let op: De huidige gratis versie van ChatGPT is alleen getraind op data tot
en met september 2021. Dit betekent dat hij geen antwoord kan geven over
informatie die daarna beschikbaar is gekomen.
2. Microsoft Copilot
Copilot is de zoekmachine van Microsoft. Sinds kort heeft deze ook de
mogelijkheid om via kunstmatige intelligentie antwoord op vragen te krijgen of
om opdrachten te geven. Copilot wordt momenteel alleen ondersteund in Microsoft
Edge- of Chrome-browsers, in Windows en Mac OS. Tevens heb je een Microsoft
Account nodig als je de webversie gebruikt. Gebruik je Copilot als app op je
smartphone of tablet dan is een Microsoft Account niet nodig.
2a. Microsoft Copilot via een computer
Start je browser en ga naar de website https://copilot.microsoft.com/
Activeer de link: Aanmelden.
Meld je aan met je Microsoft Account
Zodra je op de website van Copilot bent kan je het invoerveld onderaan de
website activeren.
Typ je vraag of opdracht in.
Druk op Enter.
Copilot zal nu automatisch een passend antwoord of een suggestie voor je
opdracht genereren.
2b. Microsoft Copilot met een schermlezer voor Windows
Als je een schermlezer gebruikt zoals Jaws, NVDA of Supernova zal je merken dat
de tekst van het zoekresultaat automatisch voorgelezen wordt. Dit kan soms even
duren, afhankelijk van je zoekopdracht.
Wat verder opvalt is dat Copilot goed toegankelijk is. De meeste, zo niet alle
knoppen worden netjes in het Nederlands voorgelezen zodat je weet waar je bent.
2c. Microsoft Copilot als app
De app van Copilot is zowel voor Apple als Android gratis te downloaden:
Download Microsoft Copilot in de app
Store
Download Microsoft Copilot in de Google Play
Store
Aanmelden met een Microsoft account is niet noodzakelijk maar als je een hebt
zou ik het zeker doen omdat de app dan meer functionaliteit biedt zoals het
kunnen voeren van langere gesprekken.
Met Copilot heb je toegang tot GPT-4, het nieuwere en veel grotere taalmodel van
OpenAI. Je hoeft hier niet voor te betalen. Behalve het stellen van vragen, het
opstellen van e-mails en het samenvatten van tekst, kun je ook afbeeldingen
maken dankzij de integratie met afbeeldingengenerator DALL-E3. Het maken van
afbeeldingen vereist echter dat je een account hebt, de overige functies niet.
Open de app Copilot.
Onderaan dit scherm vind je het invoerveld “vraag me alles wat u wilt”.
Activeer dit invoerveld en typ je vraag in.
Activeer de verzenden knop.
Copilot gaat voor je aan de slag. Heb je VoiceOver of TalkBack aan staan dan zal
het antwoord automatisch voorgelezen worden.
Tip: Je kunt je vraag ook inspreken door de microfoon van Copilot te
gebruiken. Deze knop bevindt zich rechts naast het invoerveld. Maak je echter
gebruik van VoiceOver of TalkBack dan is het makkelijker om met de
dicteerfunctie van de schermlezer je vraag in te spreken. Als je namelijk de
microfoon van Copilot gebruikt zal het antwoord zowel door Copilot als door
VoiceOver of TalkBack tegelijkertijd worden voorgelezen.
3. Gemini
De populaire ChatGPT van OpenAI en Microsofts Copilot hebben er in Nederland een
langverwachte en geduchte concurrent bij. Gemini van Google is nu ook in
Nederland beschikbaar.
3a. Gemini via een computer
Je kunt Gemini met elke internetbrowser benaderen. Het is dus niet noodzakelijk
om Google Chrome te gebruiken.
Ga naar de website gemini.google.com en log in
met je Google account. Als je geen Google account hebt dan kun je die eenvoudig
aanmaken via de website van Google.
Zodra je bent ingelogd en je mogelijk nog een paar toestemmingen moet geven kun
je onderaan in het scherm in het tekstveld direct je vraag invoeren. Je kunt je
vraag ook inspreken. Activeer daarvoor de microfoon die zich direct na het
invoerveld bevindt en spreek je opdracht in.
3b. Gemini met een Windows schermlezer
Als je een schermlezer gebruikt zoals Jaws, NVDA of Supernova zal je merken dat
de tekst van het zoekresultaat niet automatisch voorgelezen wordt. Wel geeft
Gemini netjes aan dat de tekst klaar staat. Je kunt na het invoeren van je
zoekopdracht met de pijltoets naar boven gaan maar het resultaat wordt dan vanaf
de onderkant gelezen.
Je kunt echter ook Gemini deze tekst laten voorlezen. Ga hiervoor met Shift+Tab
naar de Luisteren knop en activeer deze. Gemini zal dan de tekst voorlezen.
Wat verder opvalt is dat Gemini zeer goed toegankelijk is. Alle knoppen worden
netjes in het Nederlands voorgelezen zodat je weet waar je bent.
Ook visueel kun je Gemini nog aanpassen door deze in te stellen met een donkere
thema.
3c. Gemini als app
Er is (nog) geen officiële app voor Gemini. Je bent dus op je smartphone of
tablet aangewezen op de website
gemini.google.com. Net als op de computer is
Gemini op het web goed toegankelijk, ook met VoiceOver of TalkBack. Ook gebruik
je Gemini dan op dezelfde wijze als op de computer. Zie hiervoor de beschrijving
bij het eerdere kopje “Gemini via een computer”. Alleen om terug te gaan naar de
Luisteren knop te gaan gebruik je geen Shift + Tab maar veeg je met VoiceOver of
TalkBack naar links met 1 vinger.
Gemini op je startscherm zetten
Wat je zelf nog kan doen om Gemini makkelijker te starten is de webpagina
toevoegen aan je beginscherm. Dit is niet verplicht maar wel makkelijk als je
Gemini vaker wilt gebruiken.
Gemini op het beginscherm van je iPhone of iPad zetten
Open Safari.
Ga naar gemini.google.com en log in met je
Google account.
Activeer onderin (bij de iPad bovenin) op de Deelknop. Dat is het pictogram
van een vierkant met het pijltje naar boven.
Activeer de optie Zet op beginscherm.
Activeer eventueel het invoerveld met de voorgestelde naam en typ een andere
naam.
Activeer de knop Voeg toe.
Nu staat de website als icoon op je beginscherm.
Gemini op het startscherm van je Android-toestel zetten
Open de browser Chrome.
Ga naar gemini.google.com en log in met je
Google account.
Activeer rechtsboven de menuknop van Chrome, te zien als drie stipjes. Voor
TalkBack gebruikers deze menuknop heet: Google Chrome aanpassen en beheren.
Activeer de knop: Toevoegen aan startscherm.
Geef de site een voor jou makkelijk te herkennen titel, of laat de
standaardbenaming Gemini staan.
Activeer de knop Toevoegen en daarna nogmaals de knop Toevoegen.
Nu staat de website als icoon op je startscherm.
Conclusie: Welke chatbot kun jij gebruiken?
Als we de toegankelijkheid als uitgangspunt nemen dan scoren Google’s Gemini en
Microsoft Copilot beter dan ChatGPT. Bij Gemini en Copilot zijn de knoppen goed
bereikbaar met VoiceOver of TalkBack. Ook kan bij Gemini en Copilot het
resultaat voorgelezen worden. Bij ChatGPT kan dat alleen in de app.
Tenslotte zijn Gemini en Copilot beide Nederlandstalig, in tegenstelling weer
tot ChatGPT.
Verder is belangrijk om te weten dat gratis versie van Chat GPT alleen kennis
heeft over alles dat tot en met 2021 heeft plaatsgevonden. Wil je de hulp van
een chatbot inroepen om iets te schrijven over een actueel onderwerp dan kan je
beter Gemini of Copilot gebruiken. Deze chatbots is zijn ook op de hoogte van
alles dat zich in 2022 en 2023 heeft afgespeeld.
Gemini en Copilot lijken dus als winnaar uit de test te komen. Maar uiteraard
kun je ook alle drie de chatbots uitproberen en zelf beoordelen welke voor jou
het prettigst werkt.
Nieuwe ontwikkelingen
Het gebruik van chatbots en kunstmatige intelligentie zal de komende jaren sterk
toenemen. Zo heeft Microsoft voor zakelijke klanten Copilot in Microsoft 365
geïntroduceerd. Microsoft 365 Copilot is een digitale assistent op basis van
kunstmatige intelligentie die is ontworpen om te helpen met een reeks taken en
activiteiten. Het kan samenvattingen maken van je inkomende e-mails,
PowerPoint-presentatie maken op basis van een Word document, gegevens uit Excel
opvragen en vele andere nuttige dingen.
Ook Apple heeft zich in inmiddels de strijd gemengd en is druk bezig met het
ontwikkelen van zijn eigen chatbot.
En Gemini zal worden geïntegreerd in Google
Assistent,
te beginnen bij de nieuwe Pixel telefoons.
Houd dus het Kennisportaal van Visio in de gaten om op de hoogte te blijven van
deze nieuwe ontwikkelingen! Of schrijf je in voor de gratis
nieuwsbrief.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org