Hans Segers, Koninklijke Visio
De Mac is standaard uitgerust met mogelijkheden om te vergroten, om teksten voor
te laten lezen en teksten te dicteren. Hoe je dit doet lees je in dit artikel.
We gaan hier uit van een Mac met MacOS Monterey. Voor andere versies kunnen
beschrijvingen (enigszins) afwijken.
Mac Systeemvoorkeuren starten
Met Systeemvoorkeuren stel je de aanbevolen Zoom en andere instellingen in op je
Apple Mac. Je start Systeemvoorkeuren met een icoon in het Dock. Je kunt ook de
sneltoets COMMAND+SPATIE typen, gevolgd door de eerste letters SY.
Sneltoetsen voor zoom, kleur of contrast actief maken
Om op je Apple Mac alle sneltoetsen voor zoom en kleuromkering te kunnen
gebruiken moet je deze eerst activeren:
Ga naar Systeemvoorkeuren - Toetsenbord – Toetscombinaties
In de linker tabel kies je de optie Toegankelijkheid.
Zet in het rechterdeel alle vinkjes Aan.
Zoom op de Mac instellen
De Zoomfunctie op de Mac gebruik je om het beeld te vergroten. Je stelt het als
volgt in:
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid en activeer in de
linkerkolom de optie Zoomen. Stel in het rechter deel het volgende in:
Zet aan: Gebruik toetscombinaties voor Zoomen.
Zet aan: Gebruik scrolgebaar met speciale toetsen om te zoomen. Nu kun je
ook op het Trackpad in- en uitzoomen met CONTROL en twee vingers omhoog of
omlaag schuiven.
Bij de optie Zoomstijl: kies Schermvullende Weergave (of een eigen keuze).
Activeer de knop Geavanceerd en stel in:
Tabblad Weergave: Kies bij Wanneer Is Ingezoomd, Beweegt Het Scherm; de
optie Alleen Als De Muisaanwijzer Een Rand Bereikt.
Tabblad Regelaars: Stel onderaan het dialoogvenster de Minimale en
Maximale vergroting helemaal naar links in op 1. Je kunt nu in kleine
stappen in- en uitzoomen met sneltoetsen of het Trackpad.
Tabblad Volg Focus: Bij de optie Volg toetsenbordfocus: kies Bij Typen.
De cursor raakt nu niet meer buiten beeld tijdens typen.
Bij de optie Verplaats scherm wanneer focusonderdeel de volgende positie
heeft: kies de optie Bij De Schermrand.
Bij de optie Wanneer de focus wijzigt, beweegt het scherm: kies Zodanig dat
het Focusonderdeel zich altijd in het midden van het gezoomde beeld bevindt.
Eventueel kun je nog de bewegingssnelheid van het scherm aanpassen.
Opmerking
- Op de drie tabbladen kun je, naar wens, nog andere opties aanvinken.
Vergroten met sneltoetsen
Zodra de Zoom functie op de Mac is aangezet kun je met de volgende sneltoetsen
vergroten:
OPTION+COMMAND+8 Zoomen Aan/Uit.
OPTION+COMMAND+PLUS Vergroten.
OPTION+COMMAND+MIN Verkleinen.
Vergroten met het Trackpad
Zodra de Zoom functie op de Mac is aangezet kun je behalve met sneltoetsen ook
met het Trackpad vergroten. Houd hiervoor de CONTROL toets ingedrukt schuif op
het trackpad met twee vingers naar boven (van je af dus).
Kleuren omkeren en contrast aanpassen
Op de Mac kun je de kleuren omkeren zodat je witte letters op een zwarte
achtergrond krijgt. Dit is met name nuttig als je snel last hebt van veel licht.
Ook kun je het contrast aanpassen.
Je stelt het in via Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid – Beeldscherm -
tabblad Beeldscherm.
Maar dit kan ook met de volgende sneltoetsen:
CONTROL+OPTION+COMMAND+8 Kleur omkeren
CONTROL+OPTION+COMMAND+KOMMA Minder contrast
CONTROL+OPTION+COMMAND+PUNT Meer contrast
Opmerking
- Deze sneltoetsen werken NIET als VoiceOver aanstaat.
De tekst vergroten onder de muispijl
Het nadeel van Zoomen is dat je het overzicht op het scherm kwijt bent. Wanneer
je op de Mac alleen (incidenteel) tekst onder de muiscursor vergroot wil hebben,
dan biedt MacOS deze optie ook.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid
Activeer in de linkerkolom de optie Zoomen.
Zet een vinkje bij de optie Geef Tekst Onder Aanwijzer Groter Weer.
Activeer de knop Opties.
In dit venster kun je lettergrootte, lettertype enzovoorts naar eigen
voorkeur aanpassen.
Wanneer je Kleuren activeert, kun je ook nog tekstkleur, achtergrondkleur
enzovoorts aanpassen.
Nu kun je gaan testen. Houd de COMMAND knop ingedrukt en beweeg de muis over
een tekst.
De muis vergroten
Op de Mac kun je de muis groter maken, als volgt
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid – Beeldscherm – tabblad
Aanwijzer
Zet een vinkje bij de optie Schud Muisaanwijzer Om Deze Te Vergroten als je
regelmatig de muispijl kwijt bent. Door snel heen en weer te vegen met de
muis of over de Trackpad, wordt de muispijl tijdelijk groter.
Stel bij Aanwijzergrootte; de cursorgrootte in (dit is de muispijl!).
Tip: Maak hem niet te groot!
Bij activeren van Contourkleur Aanwijzer en Vulkleur Aanwijzer verschijnt
een venstertje waar je de kleur van de muispijl kan aanpassen.
Donkere weergave
Op de Mac kun je vanaf MacOS 11 Big Sur kun de Donkere modus instellen. In de
donkere modus is het hele scherm zwart met witte letters. Voorheen kon je dit
alleen voor de Menubalk en Dock instellen. Dit kan prettig zijn.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Algemeen - Weergave.
Kies voor de optie Donker.
Geselecteerde tekst laten uitspreken
Je kunt op de Mac geselecteerde tekst met een sneltoets uit laten spreken:
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid en kies in de linkerkolom
Gesproken Materiaal. In de rechterkolom stel je achtereenvolgens in:
Kies Systeemstem Claire of Xander. Of kies Pas aan... en download gratis een
andere, (niet-Nederlandse) stem.
Stel Spreeksnelheid in.
Stel het volume in.
Als je Spreek Aankondigingen uit Aan vinkt, kan je door de knop Opties te
activeren instellen hoe aankondigen weergegeven moeten worden.
Vink Spreek Selectie Uit; Aan en activeer de knop Opties. Nu kan je de
sneltoets kiezen waarmee je het voorlezen wil starten en stoppen. Standaard
is dit OPTION+ESC. Verder kan je nog opties instellen voor de geselecteerde
tekst.
Selecteer een tekst en probeer de sneltoets uit.
Tekst onder de muiscursor laten uitspreken
Wanneer je op de Mac de Zoom optie niet prettig vind omdat je dan het overzicht
kwijt bent, kan je er ook voor kiezen om alleen de tekst onder de muiscursor te
laten uitspreken.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid en kies in de linkerkolom
Gesproken Materiaal.
In het rechterdeel, vink de optie Spreek Onderdelen Onder De Aanwijzer Uit;
Aan.
Activeer in het rechterdeel de knop Opties om dit verder naar wens aan te
passen.
Tip
Kies Alleen Bij Zoomen; wanneer ook mensen gebruik maken van de Mac die geen
Zoom gebruiken.
Stel een korte vertragingstijd in zodat alleen de tekst uitgesproken wordt
waarop de muiscursor zich enkele seconden bevindt.
De tijd laten voorlezen
Het is mogelijk om elk kwartier, half uur of heel uur de tijd te laten
voorlezen.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Dock en Menubalk.
Kies in de linker kolom de optie Klok (menubalk).
Vink in het rechterdeel de optie Zeg Hoe Laat het is; Aan.
Maak eronder een keuze tussen kwartier, half uur of een uur.
Eventueel, activeer de knop Pas Stem Aan als je bijvoorbeeld de stem of het
volume wil aanpassen.
Tekst dicteren
Het is mogelijk om teksten te dicteren op de Mac. Dit houdt in dat je met je
stem de tekst inspreekt die je anders zou typen.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toetsenbord.
Kies tabblad Dicteren.
Zet de optie Dicteren Aan.
Zet de taal op Nederlands of kies eventueel een andere taal.
Maak bij de optie Toetsen een keuze met welke toets je het dicteren wil
starten en stoppen. Standaard is dit twee keer drukken op de Fn-toets.
Na tweemaal drukken op de dicteertoets kun je overal een tekst inspreken
waar een tekstcursor aanwezig is.
Tip: Meer over dicteren vind je in het artikel Teksten dicteren op de Mac,
handig of
niet
en de demonstratievideo Dicteren op de
Mac.
Commando’s geven met je stem
Het is ook mogelijk om commando’s of dicteercommando’s te geven, zoals
bijvoorbeeld Selecteer Alles.
Ga naar Systeemvoorkeuren – Toegankelijkheid.
Activeer in de linker kolom de optie Stembediening.
Vink in het rechterdeel de optie Activeer Stemcommando’s: Aan.
Maak een keuze voor Taal en Microfoon.
Vink de optie Toon Aanwijzingen: Aan.
Vink de optie Speel Geluid Af Als Commando Wordt Herkend; Aan.
Door de knop Commando’s te activeren wordt een lijst getoond met alle reeds
bestaande commando’s. Je kan zelf nog commando’s toevoegen.
Opmerking
- Door de knop Geavanceerde Taken te activeren kun je woordenlijsten en
aangepaste commando’s importeren, exporteren en eventueel verwijderen.
Makkelijker navigeren met toetsenbordnavigatie
Je kunt op de Mac met de TAB toets door bijvoorbeeld dialoogvensters navigeren.
Die mogelijkheid stel je in als volgt:
Ga naar Systeemvoorkeuren - Toetsenbord – tabblad Toetscombinaties.
Vink onderaan het dialoogvenster de optie Verplaats Focus Tussen Regelaars
Met Toetsenbordnavigatie; Aan.
Nu kan je met TAB en SHIFT+TAB door dialoogvensters lopen.
Opmerking
- Je kunt deze functie ook aan of uitzetten met de sneltoets CONTROL+F7: zet
uitgebreide toetsenbordfunctie Aan of Uit.
Enkele sneltoetsen
Voor wie Windows gewend was en overstapt of wil overstappen: het is goed om te
weten dat zonder schermlezer VoiceOver de Mac minder goed met sneltoetsen te
bedienen is dan een Windows PC. Hieronder enkele sneltoetsen.
Tip: Lees ook het artikel Apple Mac of Windows PC? De
verschillen.
| Opdracht |
Sneltoets |
| Programma sluiten |
COMMAND+Q |
| Zoeken met Spotlight |
COMMAND+SPATIE |
| Kopiëren |
COMMAND+C |
| Schakelen tussen programma’s |
COMMAND+TAB |
| Naar Menubalk |
CONTROL+F2 |
| Naar Dock |
CONTROL+F3 |
| Toon/ verberg geopende vensters |
F11 (of Fn+F11) |
| Snelmenu |
CONTROL+OPTION+SHIFT+M (Alleen beschikbaar als VoiceOver Aan staat) |
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org