Hans Segers, Koninklijke Visio
Gebruik je VoiceOver op de Mac? Met deze handige tips en trucs, die je wellicht
nog niet kende, leer je hoe je nog sneller je Mac kunt gebruiken.
Tip: Wil je meer leren met VoiceOver op de Mac, neem dan ook eens een kijkje bij
het leerpakket Apple Mac
leren
van Koninklijke Visio.
Uitgangspunten
Uitgangspunt in alle teksten is dat Snelnavigatie Aan staat, en de Rotor op
Navigatie staat, tenzij anders aangegeven.
De hier beschreven werkwijze is geschreven voor MacOS Big Sur maar zal
grotendeels ook in voorgaande versies werken.
Aandachtspunt
Werken Met, wordt in nieuwere macOS versies uitgesproken als In.
Stop Werken Met, wordt in nieuwere versies macOS uitgesproken als
Onvoldoende.
Tip 1: Apps met een sneltoets starten
Om een app te starten zonder eerst allerlei handelingen te moeten verrichten,
kan je er een commando voor aanmaken. In dit voorbeeld gaan we een sneltoets
aanmaken om de Agenda app te openen met de RECHTER OPTION-toets + letter a.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Open het VoiceOver Hulpprogramma met CONTROL+OPTION+F8. Je staat nu in de
linker kolom, VoiceOver meldt; Venster Hulpapparaat Categorieën’.
Open de kolom met PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG (Werken Met).
Ga in de kolom met PIJL OMLAAG of PIJL RECHTS naar Commando’s.
Druk PIJL LINKS+PIJL OMLAAG (Stop met werken met) om de kolom te sluiten.
Ga met PIJL RECHTS naar het tabblad Toetsenbord en activeer.
Ga met PIJL RECHTS naar de optie Schakel Toetsenbord Commando’s In en vink
deze optie Aan. Activeer nogmaals om te bevestigen.
Ga met PIJL RECHTS naar de Venstermenuknop Gebruik. Indien nodig activeer en
stel in op RECHTER OPTION-toets.
Ga met PIJL RECHTS naar de tabel Toetsenbord Commando’s, hier staan reeds
een aantal sneltoetsen en bijbehorende acties.
Om een commando toe te voegen, ga met PIJL RECHTS naar de knop Voeg Toe en
activeer.
Voer in dit voorbeeld de letter a in.
Druk PIJL RECHTS en activeer de Commandomenu Knop. Je opent nu een tabel.
Ga met PIJL OMLAAG door de lijst met Menu Categorieën en activeer de
categorie waarin je een opdracht wil koppelen aan de letter a.
In ons voorbeeld gaan we naar de laatste categorie Aangepaste Commando’s en
activeer.
Activeer de eerste optie in dit menu; Open App.
Er verschijnt het Finder Dialoogvenster Apps; druk PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG
(Werken Met) om de App lijst te openen.
Ga met PIJL OMLAAG naar de Agenda app.
Druk PIJL LINKS+PIJL OMLAAG (Stop met werken met) om de app lijst te
sluiten.
Druk ENTER of ga met PIJL RECHTS naar de knop Open en activeer deze. Je
keert terug in de tabel Toetsenbord commando’s. De sneltoets is toegevoegd.
Sluit het VoiceOver Hulpprogramma met COMMAND+Q.
Vanaf nu kun je met RECHTER OPTION+a de Agenda app openen.
Opmerking
Naast de knop Voeg Toe zit de Verwijder knop om sneltoetsen met bijbehorende
opdrachten te verwijderen.
Behalve een programma starten kunnen ook andere opdrachten aan een sneltoets
worden gekoppeld, bijvoorbeeld een bestand openen, navigatie opdrachten,
schermgordijn aanzetten, et cetera.
Tip 2: Apps automatisch opstarten
Apps die je veelvuldig gebruikt, kan je al tijdens het opstarten van je Mac ook
deze apps al laten opstarten.
Om dit te kunnen instellen moet de app geopend zijn.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Start de app die je automatisch wil starten.
Activeer het Dock met CONTROL+OPTION+D en ga met PIJL RECHTS naar het
programma dat je automatisch op wilt starten.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+M om het Snelmenu (Contexmenu) te openen.
Ga met pijl omlaag naar Opties.
Druk PIJL RECHTS en ga met PIJL OMLAAG naar Open Na Inloggen en activeer.
Het venster sluit en de optie is nu aangevinkt.
Zodra je de Mac opnieuw opstart, zal de app meteen openen.
Opmerking
Op dezelfde manier kan je de optie weer uitvinken om het automatisch starten
ongedaan te maken.
Een lijst van programma’s die automatisch opstarten vind je via
Systeemvoorkeuren - Gebruikers en groepen - tabblad Inloggen.
Tip 3: Snel navigeren en onderdelen controleren met hotspots
Met hotspots kun je schermonderdelen bewaken en er op elk gewenst moment snel
naartoe springen. Voorbeeld; in Finder snel naar een map springen, of snel naar
postbus in Mail springen. Je kan maximaal 10 hotspots aanmaken (nul tot en met
negen).
Hotspot aanmaken
Open de app waarin je een Hotspot wil aanmaken.
Ga naar het onderdeel waaraan je een Hotspot wil vastmaken.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS]. De Hotspot van dit onderdeel is
aangemaakt.
Opmerking
- Had je al eerder een Hotspot met deze cijfertoets aangemaakt, wordt deze
overschreven of vervangen.
Naar een Hotspot springen
Open de app waar één of meerdere Hotspots zijn aangemaakt.
Druk CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] om naar de Hotspot in de app te springen.
De beschrijving van een Hotspot horen
Om de Hotspot te kunnen uitlezen moet de app wel geopend zijn maar hoeft niet
actief te zijn.
- Druk CONTROL+OPTION+COMMAND+[CIJFERTOETS] om de beschrijving van de Hotspot
te horen.
Horen wanneer de waarde van een Hotspot verandert
Stel je hebt in Excel of Numbers een lange rij of kolom met getallen. In de
laatste cel worden deze getallen bij elkaar opgeteld. Als in de rij of kolom een
getal veranderd, veranderd automatisch ook het getal in de laatste cel. Als je
wil weten wat de nieuwe waarde in de laatste cel is, moet je er telkens naartoe
navigeren. Je kan de inhoud van die laatste cel ook volgen zonder er telkens
naar toe te navigeren.
Ga naar de cel waarvan de inhoud wil volgen.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] om de cel vast te maken aan een
Hotspot.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+COMMAND+[CIJFERTOETS]. VoiceOver meldt: ‘Volgen’.
De inhoud van de cel wordt nu gevolgd.
Zodra de inhoud van een cel in de rij of kolom verandert, meldt VoiceOver de
nieuwe inhoud van de laatste cel.
Wil je het volgen stoppen, druk dan nogmaals
SHIFT+CONTROL+OPTION+COMMAND+[CIJFERTOETS].
Opmerking
- De cijfertoets die je in stap 3 en 5 gebruikt moet dezelfde zijn die je in
stap 2 hebt gebruikt om de Hotspot aan te maken.
Hotspot Kiezer
Weet je niet meer welke Hotspots je al hebt aangemaakt of welke toetscombinatie
het ook alweer was?
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+X om de Hotspot Kiezer te activeren. Een lijst met
aangemaakte Hotspots wordt getoond.
Ga met PIJL OMLAAG door de lijst en activeer de gewenste Hotspot met ENTER
of sluit de lijst met ESCAPE.
Hotspot verwijderen
Druk CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] om naar de Hotspot te springen.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] om de Hotspot te verwijderen.
Hotspot commando’s toewijzen aan toetsen of handelingen
Met het VoiceOver-hulpprogramma CONTROL+OPTION+F8 kun je Hotspot commando's
toewijzen aan toetsen of gebaren. Wanneer je naar hotspots in tabellen, lijsten
of webgebieden springt, kun je direct met deze onderdelen werken zonder een
commando in te voeren.
Voor meer informatie hierover zie de webpagina van Apple support.
https://support.apple.com/nl-be/guide/voiceover/vo14092/mac
Tip 4: de Onderdeelkiezer
De Onderdeelkiezer toont een lijst van alle items in een venster en geeft je de
mogelijkheid hier snel naartoe te springen. Als je dus weet hoe een bepaald item
op je scherm heet, bijvoorbeeld omdat je deze al eens eerder bent tegengekomen,
dan kun je met de Onderdeelkiezer er snel naartoe navigeren. Het maakt niet uit
om wat voor type onderdeel het gaat.
Je kan de Onderdeelkiezer dus gebruiken in dialoogvensters om:
Snel naar de OK knop te springen
Om snel het Browser onderdeel te vinden in Opslaan Als vensters
Om op een internetpagina in Safari snel onderdelen te vinden.
Open een app.
Open de Onderdeelkiezer met CONTROL+OPTION+I. Een onderdelenlijst wordt
geopend.
Zoek met PIJL OMLAAG het juiste resultaat of typ een paar letters van
hetgeen je zoekt, dit hoeven niet eens de eerste letters te zijn!
Druk ENTER op het juiste onderdeel. Je springt nu naar het gezochte
onderdeel op het beeldscherm.
Activeer het onderdeel met PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG.
Tip 5: Tekstvervanging
Om sneller te typen kun je bepaalde stukken tekst automatisch laten vervangen.
Bijvoorbeeld: mvg door Met vriendelijke groet. De gewenste tekstvervangingen
moeten wel nog aan een tabel toegevoegd worden.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Open Systeemvoorkeuren - Toetsenbord - tabblad Tekst.
Om een vervangende tekst toe te voegen, ga je met PIJL RECHTS naar de knop
Toevoegen en activeer.
Typ in de kolom vervang bijvoorbeeld mvg en druk PIJL RECHTS.
Typ in de kolom Door; Met vriendelijke groet en druk ENTER. De vervangende
tekst is aan de tabel toegevoegd.
Wil je meer vervangende tekst aan de tabel toevoegen; herhaal dan stap 4 tot
en met 6.
Sluit Systeemvoorkeuren met COMMAND+Q.
Opmerking
Tekstvervanging werkt wel met Apple’s eigen Mail, Teksteditor en Pages maar niet
met Microsoft Word.
Tekstvervanging exporteren, importeren en bewaren als back-up
Er zijn meerdere redenen denkbaar om je Tekstvervangingstabel te exporteren
zoals:
Tabel bewaren als back-up.
Tabel importeren na een schone installatie van macOS.
Tabel importeren op een nieuwe Mac.
Tekstvervanging exporteren
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Open Systeemvoorkeuren - Toetsenbord - tabblad Tekst.
De focus staat op de tabel. Open de tabel met PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG
(Werken Met).
Selecteer al je tekstvervangingen met COMMAND+A en druk vervolgens COMMAND+C
om de tekst te kopiëren.
Activeer de Finder, indien nodig open een nieuw Findervenster met COMMAND+N,
en ga naar de map Bureaublad.
Plak hier de tekst met COMMAND+V. in de map Bureaublad staat nu een bestand
met de naam Tekstvervangingen.plist.
Backup van Tekstvervanging maken
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Activeer de Finder, indien nodig open een nieuw Findervenster met COMMAND+N,
en ga in de Navigatiekolom naar de map Bureaublad.
Selecteer het bestand Teksvervangingen.plist.
Kopieer dit bestand met COMMAND+C.
Activeer de Finder en ga in de Navigatiekolom naar de aangesloten externe
USB stick of externe harde schijf.
Plak het bestand met COMMAND+V op de gewenste plek op de USB-stick of
externe harde schijf.
Tekstvervanging importeren
Start je nieuwe Mac of start je Mac na een schone installatie van macOS.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Activeer de Finder en ga in de Navigatiekolom naar de externe USB-stick of
externe harde schijf.
Selecteer het bestand Teksvervangingen.plist.
Kopieer dit bestand met COMMAND+C.
Open Systeemvoorkeuren - Toetsenbord - tabblad Tekst.
De focus staat op de tabel. Open de tabel met PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG
(Werken Met).
Activeer een cel in de tabel.
Plak het bestand met COMMAND+V in de tabel. De back-up is nu aan de tabel
toegevoegd.
Sluit Systeemvoorkeuren.
Als voorbeeld gaan we een sneltoets aanmaken om een e-mail te bewaren als
pdf-document. Je kan een belangrijke mail bewaren door hem te Archiveren of
printen.
Vaak is het wel handig om een mail als pdf-document samen met de bijlagen in een
map te bewaren.
Belangrijk
Wanneer je een sneltoets maakt is het belangrijk dat je het commando exact
invoert. Let dus goed op hoofdletters, kleine letters en punten.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Open Systeemvoorkeuren - Toetsenbord
Ga met PIJL RECHTS naar het tabblad Toetscombinaties en activeer.
Ga met PIJL RECHTS naar Categorieën Toetscombinaties en Druk PIJL
RECHTS+PIJL OMLAAG (Werken Met) om de tabel te openen.
Ga met PIJL OMLAAG naar Apps.
Sluit de tabel met PIJL LINKS+PIJL OMLAAG (Stop Werken Met).
Ga met PIJL RECHTS naar de Voeg Toe knop en activeer.
Typ bij Menunaam: exact de naam van het menucommando in, bijvoorbeeld
Exporteer als pdf…
Ga met PIJL RECHTS naar het invoerveld Toetscombinatie en druk OPTION+P.
Druk ENTER of ga met TAB naar de knop Voeg toe, en activeer deze. De
toetscombinatie wordt nu opgeslagen.
Opmerking
Na stap 8 kan je bij Apps ervoor kiezen of de sneltoets voor Alle Apps
aangemaakt moet worden of alleen voor een specifieke app.
Je kan een sneltoets rustig aanmaken voor Alle Apps. Apps die deze optie
niet bieden, reageren dan ook niet als je de sneltoets activeert.
Tip 7: Zelf sneltoetscommando’s maken
Deze sneltoetscommando’s werken alleen als VoiceOver aan staat.
Naast het starten van apps met een sneltoets, kan je ook sneltoetscommando’s
aanmaken om opdrachten uit te voeren. Ook deze commando’s worden uitgevoerd in
combinatie met OPTION, COMMAND of Fn. In dit voorbeeld gaan we het Snelmenu aan
RECHTER OPTION+PUNT hangen.
Indien nodig, zet Snelnavigatie Aan met PIJL LINKS+PIJL RECHTS.
Indien nodig, zet de Rotor op Navigatie met PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG of PIJL
LINKS+PIJL OMHOOG.
Open het VoiceOver Hulpprogramma met CONTROL+OPTION+F8. Je staat nu in de
linker kolom, VoiceOver meldt; ‘Venster Hulpapparaat Categorieën’ Open de
kolom met PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG (Werken Met).
Ga in de kolom met PIJL OMLAAG of PIJL RECHTS naar Commando’s.
Druk PIJL LINKS+PIJL OMLAAG (Stop met werken met) om de kolom te sluiten.
Ga met PIJL RECHTS naar het tabblad Toetsenbord en activeer.
Ga met PIJL RECHTS naar de optie Schakel Toetsenbord Commando’s In en vink,
indien nodig, deze optie Aan. Activeer dan nogmaals om te bevestigen.
Ga met PIJL RECHTS naar de Venstermenuknop Gebruik. Indien nodig activeer en
stel in op RECHTER OPTION-toets.
Ga met PIJL RECHTS naar de tabel Toetsenbord Commando’s, hier staan reeds
een aantal sneltoetsen en bijbehorende acties.
Om een commando toe te voegen, ga met PIJL RECHTS naar de knop Voeg Toe en
activeer.
Voer een (hoofd)letter of leesteken in. In ons voorbeeld kiezen we voor de
PUNT.
Druk PIJL RECHTS en activeer de Commandomenu Knop. Je opent nu een
menulijst.
Ga met PIJL OMLAAG naar het onderdeel Algemeen en activeer.
Ga met PIJL OPLAAG naar de optie Open contextueel menu en activeer. De
sneltoets is toegevoegd.
Sluit het VoiceOver Hulpprogramma met COMMAND+Q.
Vanaf nu kun je met RECHTER OPTION+PUNT het Snelmenu openen.
Tip
Op dezelfde manier kun je een Trackpad of leesregel programmeren.
Trackpad via VoiceOver Hulpprogramma - Commando’s - tabblad Trackpad
Leesregel via VoiceOver Hulpprogramma - Braille - tabblad Leesregels - selecteer
leesregel - wijs commando’s toe.
Bonus tip: de Shortcat app
Met de Shortcat app kun je met het toetsenbord razendsnel opdrachten geven
zonder dat je daarvoor sneltoetscombinaties hoeft te leren. Dit is geen
standaard functie van de Mac, de Shortcat app moet je apart installeren. De app
is gratis. Hoe het allemaal werkt lees je in het artikel: Sneller werken op de
Mac met
Shortcat
Gebruikte toetscombinaties
| Algemene toetscombinaties |
|
| Sluit venster: |
COMMAND+W |
| Alle tekst selecteren: |
COMMAND+A |
| Tekst kopiëren: |
COMMAND+C |
| Tekst plakken: |
COMMAND+V |
| Nieuw Findervenster: |
COMMAND+N |
| Sluit programma: |
COMMAND+Q |
| App met sneltoets starten: |
RECHTER OPTION+[LETTER] |
VoiceOver commando’s
| Rotor instellen (rechtsom): |
CONTROL+OPTION+COMMAND+PIJL RECHTS |
| Rotor instellen (linksom): |
CONTROL+OPTION+COMMAND+PIJL LINKS |
| Navigeren door een venster: |
CONTROL+OPTION+PIJL RECHTS of PIJL LINKS |
| Keuze bevestigen: |
CONTROL+OPTION+SPATIE |
| Activeer Snelmenu: |
CONTROL+OPTION+SHIFT+M |
| Werken Met: |
CONTROL+OPTION+SHIFT+PIJL OMLAAG |
| Stop Met Werken MET: |
CONTROL+OPTION+SHIFT+PIJL OMHOOG |
| Open VoiceOver Hulpprogramma: |
CONTROL+OPTION+F8 |
| Activeer het Dock: |
CONTROL+OPTION+D |
| Hotspot aanmaken: |
SHIFT+CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] |
| Naar Hotspot springen: |
CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] |
| Beschrijving Hotspot horen: |
CONTROL+OPTION+COMMAND+[CIJFERTOETS] |
| Waardewijziging Hotspot volgen: |
SHIFT+CONTROL+OPTION+COMMAND+[CIJFERTOETS] |
| Hotspot kiezer: |
SHIFT+CONTROL+OPTION+X |
|
|
| Hotspot verwijderen: |
Druk eerst CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] en daarna SHIFT+CONTROL+OPTION+[CIJFERTOETS] |
|
|
| Open Onderdeelkiezer: |
CONTROL+OPTION+I |
Snelnavigatie toetsen
| Snelnavigatie Aan/Uit: |
PIJL LINKS+PIJL RECHTS |
| Rotor instellen (rechtsom): |
PIJL RECHTS+PIJL OMHOOG |
| Rotor instellen (linksom): |
PIJL LINKS+PIJL OMHOOG |
| Navigeren door een venster: |
PIJL RECHTS of PIJL LINKS |
| Keuze bevestigen: |
PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG |
| Werken Met: |
PIJL RECHTS+PIJL OMLAAG |
| Stop Met Werken MET: |
PIJL LINKS+PIJL OMLAAG |
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org