Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio
Wil je makkelijker navigeren en sneller werken met Excel? In dit deel uit de
serie Handiger werken met
Excel
geven we je nuttige tips als je met Jaws werkt. Denk aan lijsten weergeven,
kolomtitels laten uitspreken, snel een totaal opvragen en handige sneltoetsen.
Excel is één van de programma’s uit het Office-kantoorpakket van Microsoft. Het
programma wordt veel gebruikt als rekenprogramma maar Excel is ook prima
bruikbaar voor het aanleggen en bijhouden van overzichten en lijsten. Denk
daarbij aan een adreslijst of verzameling van andere gegevens zoals het
bijhouden van meterstanden.
Doordat een Excel bestand bestaat uit rijen en kolommen en bovendien uit
verschillende werkbladen kan bestaan is het lastig om overzicht te houden als je
gebruik maakt van spraak en/of braille. In dit overzicht staan toets combinaties
die helpen om met behulp van Jaws te navigeren over een Excel bestand. In het
document Excel en Sneltoetsen die eveneens op het Kennisportaal beschikbaar is
staan de algemene sneltoetsen van Excel.
De naam van de kolom of rij laten uitspreken
Om in elke cel de kolomtitels en rijtitels uit te laten spreken moeten die eerst
worden gedefinieerd. De makkelijkste manier hiervoor is om naar de cel te gaan
waar de kolomtitels en rijtitels samenkomen, in de meeste gevallen is dat in de
linker bovenhoek van de tabel. De kolomtitels en rijtitels definieer je
vervolgens met onderstaande sneltoetsen. Wanneer je nu van rij wisselt zal de
rijtitel worden voorgelezen. Als je van kolom wisselt zal de kolomtitel worden
uitgesproken.
| Definieer kolomtitel |
INSERT+ALT+CTRL+C |
| Definieer rijtitel |
INSERT+ALT+CTRL+R |
(tip: gebruik de rechter ALT, dit is een alt en control in één)
Totalen uitlezen
Een rij of kolom waarin totaal of andere berekening worden gedaan kunnen te
allen tijde worden uitgelezen indien ze daarvoor zijn gedefinieerd. Navigeer
eerst naar de cel waarin de betreffende berekening (totalen) zijn gepresenteerd.
Dit kan dus onderaan in een kolom zijn of aan het einde van een rij.
Staan de totalen aan het eind van de rij:
| Definieer kolom voor rijtotalen |
CTRL+INSERT+ENTER |
| Lees rijtotaal voor huidige rij |
INSERT+DELETE |
Sta je dus ergens in een rij dan kan je met INSERT+DELETE in één keer het totaal
van de rij laten voorlezen.
Staan de totalen aan het eind van de kolom:
| Definieer rij voor kolomtotalen |
CTRL+INSERT+DELETE |
| Lees kolomtotaal voor huidige kolom |
INSERT+NUM PAD ENTER |
Sta je dus ergens in een kolom dan kan je met INSERT+NUM PAD ENTER in één keer
het totaal van de kolom laten voorlezen.
Lijsten voor Excel
Met het lijstprogramma van Jaws is het mogelijk om lijsten op te roepen van
bepaalde items in het werkblad. Vervolgens kan je met PIJLOMLAAG en OMHOOG een
item selecteren. Zodra je op ENTER drukt, gaat de focus in het werkblad naar het
in de lijst geselecteerde item.
De volgende lijsten zijn beschikbaar:
| Lijst met cellen met formules |
INSERT+SHIFT+F |
| Lijst met cellen in huidige kolom |
INSERT+SHIFT+C |
| Lijst met cellen in huidige rij |
INSERT+SHIFT+R |
| Lijst met cellen met een opmerking |
CTRL+SHIFT+APOSTROF |
| Lijst met zichtbare cellen met gegevens |
CTRL+SHIFT+D |
| Lijst met werkbladen |
CTRL+SHIFT+S |
| Lijst met cellen bij pagina-einde |
CTRL+SHIFT+B |
| Lijst met gedefinieerde monitorcellen |
CTRL+SHIFT+M |
| Lijst met objecten |
CTRL+SHIFT+O |
| Lijst met links |
INSERT+F7 |
De inhoud van een speciale cel vanuit een andere cel op vragen
Als je ergens op het werkblad een cel hebt staan die je even snel wil lezen, dan
kun je hier een monitorcel aan vastmaken. Daarna kun je vanuit elke willekeurige
cel de informatie van deze monitorcel opvragen. Je kunt maximaal 10
monitorcellen definiëren. Navigeer eerst altijd naar de cel die je wil
definiëren. Pas dan onderstaande sneltoetsen toe.
| Definieer de eerste monitorcel |
INSERT+SHIFT+1 |
| Een monitorcel uitlezen |
ALT+SHIFT+1 |
Een tweede monitorcel definieer je met INSERT+SHIFT+2 en lees je met
ALT+SHIFT+2.
Breedsprakigheid van de cel
Bepaal zelf wat Jaws uitspreekt als je van cel naar cel navigeert. Standaard
staat Jaws ingesteld dat naast de inhoud van de cel ook de cel coördinaten
worden uitgesproken. Wil je dat niet? Druk dan in het Excel werkblad op Insert+V
en typ in celbreedsprakigheid. Ga vervolgens met pijl omlaag en druk op de
spatiebalk om te kiezen voor alleen inhoud of inhoud en coördinaten. Druk
vervolgens twee keer op Enter of druk op de Tab toets naar OK en druk op Enter.
Braille
Binnen Jaws is het mogelijk of op de leesregel de huidige cel, de huidige rij of
de huidige kolom moet worden weergegeven. De standaard instelling is het tonen
van de actieve cel. Wil je dit aanpassen, druk dan in het actieve werkblad op
Insert+V en typ in braille. Ga met pijl omlaag naar braille celweergave en druk
op de spatiebalk om van keuze te wijzigen. Druk vervolgens twee keer op Enter of
druk op de Tab toets naar OK en druk op Enter.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org