Je iPhone of iPad bedienen met snelnavigatie

Hans Segers, Koninklijke Visio

Met Snelnavigatie kun je met je toetsenbord de iPhone of iPad bedienen. In dit artikel leer je aan de hand van uitleg en oefeningen hoe je met het toetsenbord op je iPhone kunt navigeren en opdrachten kunt geven. Ook krijg je een overzicht van de meest gebruikte sneltoetsen.

De hier beschreven werkwijze is geschreven voor iOS 16 en kan in andere versies (enigszins) afwijken. Een iPad met toetsenbord te bedienen werkt in veel gevallen het handigst wanneer je de iPad in liggende positie (Landscape) plaatst.

Wat is Snelnavigatie?

Er zijn meerdere manieren om met het toetsenbord over het iPhone- of iPadscherm te navigeren. De makkelijkste manier is die van Snelnavigatie. Met Snelnavigatie kun je met de vier pijltoetsen zowel navigeren, keuzes bevestigen en de Rotor bedienen. Daarnaast kun je met behulp van de combinatietoetsen nog meer navigatiecommando’s geven.

Dit zijn de vier belangrijkste toetscombinaties voor Snelnavigatie:

PIJL LINKS+PIJL RECHTS: Zet Snelnavigatie aan of uit

PIJL LINKS: Naar het vorige item (zoals een veeg naar links)

PIJL RECHTS: Naar het volgende item (zoals een veeg naar

rechts)

PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG: Bevestig (zoals een dubbeltik)

Snelnavigatie oefening 1

Druk, indien nodig, op de Thuisknop of veeg vanaf de onderrand omhoog om terug te keren naar het Beginscherm.

Druk tegelijk op PIJL LINKS en PIJL RECHTS, totdat VoiceOver meldt ‘Snelnavigatie aan’.

Navigeer met PIJL LINKS en PIJL RECHTS langs de diverse apps.

Navigeer naar de app Contacten.

Druk tegelijk op PIJL OMHOOG en PIJL OMLAAG om de app te openen.

Loop even heen en weer door de app met PIJL LINKS of PIJL RECHTS.

Druk op de Thuisknop of veeg vanaf de onderrand omhoog om de app weer te sluiten. Verderop gaan we dit sluiten ook met het toetsenbord doen!

Met de volgende Snelnavigatie toetsen kun je sneller over een scherm navigeren.

Snelnavigatie oefening 2

1. Druk, indien nodig, op de Thuisknop of veeg vanaf de onderrand omhoog om terug te keren naar het Beginscherm.

2. Druk CONTROL+PIJL OMHOOG. Je navigeert naar het eerste onderdeel op het scherm. Dit is in dit geval de eerste app.

3. Druk CONTROL+PIJL OMLAAG. Je hoort de laatste app op het scherm. Deze bevind zich rechtsonder in het Dock.

4. Verlaat de Dock met CONTROL+PIJL OMHOOG of door een app in het scherm te selecteren.

5. Druk OPTION+PIJL RECHTS. Je komt in het tweede scherm.

6. Druk OPTION+PIJL LINKS. Je keert terug in het eerste scherm.

7. Zoek met PIJL LINKS de App Store app.

8. Druk PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG om de App Store app te openen.

9. Druk CONTROL+PIJL OMLAAG. Je navigeert nu naar de Tabbladbalk (knoppenbalk) onderin het scherm. De focus bevindt zich nu uiterst rechts op de Zoek tab.

10. Controleer met PIJL LINKS welke tabs er nog meer op de Tabbladbalk te vinden zijn.

11. Druk PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG om een willekeurige tab op de balk te activeren.

12. Druk CONTROL+PIJL OMHOOG om linksboven naar het eerste item op het scherm te gaan.

13. Druk PIJL RECHTS, VoiceOver meldt: Mijn Account Knop.

14. Druk PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG om de knop Mijn Account te activeren. Mogelijk moet je nu nog inloggen. LET OP! Het Mijn Account venster ligt midden over de geopende tab (over-lay). De focus is nu even de weg kwijt, tik daarom in het midden van het scherm zodat de focus zich in het Mijn Account venster bevindt.

15. Navigeer met PIJL LINKS of PIJL RECHTS naar de knop Aankopen en activeer met PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG.

16. Ook het Aankopen venster is een over-lay en zal je weer een tik in het midden van het scherm moeten geven om de focus in het Aankopen venster te activeren. Navigeer met PIJL RECHTS of PIJL RECHTS naar de eerste app in de lijst. De eerste app bevindt zich onder het Zoekvenster.

17. Druk een paar keer OPTION+PIJL OMLAAG om een paar pagina’s omlaag te scrollen. VoiceOver meldt de pagina en het aantal pagina’s.

18. Druk PIJL RECHTS en daarna PIJL LINKS, De app waar nu de focus op staat wordt nu door VoiceOver voorgelezen.

19. Navigeer met OPTION+PIJL OMHOOG weer terug naar de eerste pagina.

20. Navigeer naar de knop Gereed. Dit is één van de eerste knoppen op het scherm.

21. Sluit de app met CONTROL+OPTION+H. Dit is de sneltoets voor de Thuisknop!

Opmerking

Het is verstandig om Snelnavigatie altijd aan te zetten, tenzij je teksten gaat bewerken. Vanaf iOS 12 wordt Snelnavigatie bij tekstinvoervelden automatisch uitgeschakeld.

Als je veel contacten in de app Contacten hebt, kun je ook daar met bovenstaande sneltoetsen oefenen.

De Rotor bedienen met Snelnavigatie

Om de Rotor van VoiceOver met het toetsenbord te bedienen zijn er vier toetscombinaties:

Oefening sneltoetsen Rotor

Druk, indien nodig, op de Thuisknop of veeg vanaf de onderrand omhoog om terug te keren naar het Beginscherm.

Druk PIJL RECHTS en PIJL OMHOOG tegelijk in. Herhaal dit een paar maal. Je draait nu rechtsom aan de Rotor.

Druk PIJL LINKS en PIJL OMHOOG tegelijk in. Herhaal dit een paar maal. Je draait nu linksom aan de Rotor.

Draai aan de Rotor totdat je Spreeksnelheid hoort.

Druk PIJL OMHOOG of PIJL OMLAAG om de Spreeksnelheid te wijzigen.

Zet de Spreeksnelheid weer terug op zijn oorspronkelijke stand en zet de Rotor weer op Tekens.

Opmerking

Een uitgebreid overzicht van Snelnavigatie commando’s vind je op het kennisportaal. Ga naar de uitgebreide iOS VoiceOver sneltoetsen lijst.

VoiceOver commando’s - de belangrijkste

Behalve Snelnavigatie kun je ook met zogenaamde VoiceOver commando’s de iPhone met het toetsenbord bedienen. VoiceOver commando’s gebruiken allemaal de toetscombinatie CONTROL+OPTION. Dit zijn de tweede en derde toetsen linksonder op het toetsenbord. Je hebt in het vorige hoofdstuk al een VoiceOver commando gebruikt om een app te sluiten: CONTROL+OPTION+H.

Opmerking

• In instructies en sneltoetslijsten kom je vaak de lettercombinatie V en O tegen. Dit is een afkorting voor de VoiceOver commando toetsen CONTROL+OPTION.

• Het commando om een app te sluiten wordt dan geschreven als VO+H.

Er zijn een heleboel VoiceOver commando’s. Hier volgen een aantal die handig zijn om mee te beginnen. Probeer ze zelf een paar keer uit.

Opmerkingen

Een uitgebreid overzicht van Snelnavigatie commando’s vind je op het kennisportaal. Ga naar de uitgebreide iOS VoiceOver sneltoetsen lijst.

Voor het geven van VoiceOver commando’s maakt het niet uit of Snelnavigatie aan of uit staat.

Grotere teksten bewerken

Met het Apple (of een ander merk) bluetooth toetsenbord kun je toetscombinaties gebruiken met behulp van de OPTION toets en de COMMAND toets. De OPTION toets is de derde toets linksonder, de COMMAND-toets is de vierde toets linksonder, naast de spatiebalk.

Als je met een toetscombinatie of sneltoets de cursor verplaatst meldt VoiceOver de tekst die je hiermee bent gepasseerd.

De belangrijkste toetscombinaties om teksten te bewerken op een rijtje:

Oefening sneltoetsen navigeren in teksten

Druk, indien nodig, op de Thuisknop of veeg vanaf de onderrand omhoog om terug te keren naar het Beginscherm.

Zorg dat Snelnavigatie Aan staat door indien nodig PIJL LINKS en PIJL RECHTS tegelijk in te drukken.

Navigeer naar de app Notities.

Druk tegelijk op PIJL OMHOOG en OMLAAG om de app te openen.

Indien nodig navigeer eerst naar Op Mijn iPhone of Op Mijn iPad en vervolgens naar Notities en activeer met PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG.

Activeer helemaal rechtsonder de Nieuwe Notitie knop. Je kunt snel naar deze knop gaan door op CONTROL+PIJL OMLAAG te drukken, VoiceOver meldt het aantal aanwezige notities.

Druk PIJL LINKS, de focus staat nu op Nieuwe Notitie en activeer met PIJL OMHOOG en PIJL OMLAAG. Een lege pagina verschijnt.

Snelnavigatie wordt automatisch uitgeschakeld, VoiceOver meldt dit. Dit betekent dat je nu tekst kunt typen en bewerken, en de sneltoetsen voor tekst bewerken kunt gebruiken.

Typ de eerste regel: Dit is een notitie.

Druk op Enter en typ: Zie hier de derde regel.

Druk een paar maal op PIJL LINKS. Je wandelt nu letter voor letter terug door de tekst.

Druk een keer PIJL OMHOOG. Je navigeert een regel omhoog.

Druk PIJL OMLAAG. Je navigeert een regel omlaag.

Houdt de OPTION toets ingedrukt en wandel met PIJL LINKS woord voor woord terug naar het begin van de tekst. VoiceOver meldt: Bovenkant Van Document. Laat beide toetsen los.

Houdt de OPTION toets ingedrukt en wandel met PIJL RECHTS voorbij het woord 'derde' en laat beide toetsen los. Dit woord is fout, en gaan we vervangen.

Haal het woord 'derde' letter voor letter weg met BACKSPACE. Deze zit boven de ENTER toets.

Typ: tweede.

Ga nu met COMMAND+PIJL OMHOOG naar het begin van de tekst. Merk op dat VoiceOver de tekst meldt die je nu voorbij bent gegaan.

Druk CONTROL+PIJL RECHTS om naar het einde van de regel te gaan.

Druk OPTION+BACKSPACE. Je verwijdert het hele woord notitie. Mogelijk meldt VoiceOver dit niet!

Druk COMMAND+Z. Het woord Notitie komt weer terug. Controleer dit.

Verwijder nogmaals het woord Notitie en typaantekening.

Controleer de tekst door er doorheen te wandelen. Als VoiceOver meldt dat er een spelfout is, verbeter die dan.

Als alles goed is gegaan staat op de eerste regel ‘Dit is een notitie’ en op de tweede regel ‘Zie hier de tweede regel’.

Navigeer met COMMAND+PIJL OMLAAG naar het einde van de tekst, en laat de tekst nog even staan. Je hebt hem zo nog nodig.

Opmerkingen

Op een iPad zit de Nieuwe Notitie knop rechtsboven.

Als ezelsbruggetje kun je onthouden:

- OPTION+pijltoets maakt grotere stappen.

- COMMAND+pijltoets maakt de grootste stappen naar de randen van de tekst.

Het Apple toetsenbord kent geen DELETE toets. Met CONTROL+K kun je de tekst wissen tot het einde van de regel.

Selecteren, knippen, kopiëren, plakken

Teksten selecteer je door de SHIFT toets ingedrukt te houden terwijl je door de tekst navigeert met de pijltoetsen, of één van de toetscombinaties voor navigeren. Hierbij moet Snelnavigatie Uit staan.

Geselecteerde teksten kun je kopiëren of verplaatsen met behulp van het toetsenbord.

Selecteren, knippen, kopiëren en plakken kun je met de volgende sneltoetsen:

Oefening selecteren, knippen, kopiëren en plakken

Ga naar het begin van de tekst van de vorige oefening of open de Notitie app en typ de tekst van stap 24 van de vorige oefening opnieuw en ga naar het begin van de tekst.

We gaan het woord 'dit' kopiëren naar het einde van de regel.

Houd SHIFT+OPTION ingedrukt en druk PIJL RECHTS. VoiceOver meldt dat het woord 'dit' is geselecteerd. Soms zegt VoiceOver helaas niets.

Toets COMMAND+C. VoiceOver meldt 'dit' gekopieerd.

Navigeer naar het einde van de regel en druk COMMAND+V. VoiceOver meldt ‘Dit’ en het lettertype. De gekopieerde tekst wordt dus op deze plek geplakt.

Controleer of het woord 'dit' inderdaad aan de eerste regel is toegevoegd.

Haal het zojuist geplakte woord 'dit' weer weg.

Ga naar het begin van de tekst en selecteer de hele regel met SHIFT+COMMAND+PIJL RECHTS. We gaan deze eerste regel verplaatsen naar het einde van de tekst.

Druk COMMAND+X. In plaats van kopiëren gebruikt je nu Knippen. VoiceOver meldt 'dit is een aantekening, geknipt'.

Ga met COMMAND+PIJL OMLAAG naar het einde van de tekst. Geef een ENTER om een lege regel toe te voegen.

Druk COMMAND+V om de tekst te plakken. VoiceOver meldt de hele zin inclusief lettertype.

Controleer of de eerste regel inderdaad verplaatst is naar het einde.

Laat de tekst nog even staan. Je hebt hem zo nog nodig.

Het is ook mogelijk om tekst van de ene app naar de andere te verhuizen.

Oefening tekst kopiëren naar andere app

Indien nodig, open de Notitie app en typ op een lege pagina de tekst van de vorige oefening.

Druk COMMAND+A. VoiceOver meldt dat je alle tekst selecteert.

Druk COMMAND+C. VoiceOver hoort nu te melden dat de tekst is gekopieerd maar doet dit mogelijk niet!

Sluit de app met CONTROL+OPTION+H.

Open de app Berichten. We gaan de tekst plakken in het Berichtenveld maar niet verzenden.

Activeer de Nieuw knop, dit is één van de eerste knoppen op het scherm. De cursor staat meteen in het Bericht tekstveld en VoiceOver meldt ‘Snelnavigatie Uit, Tekstveld bewerkbaar’.

Druk COMMAND+V. De tekst wordt geplakt. VoiceOver hoort dit te melden, maar doet dat niet altijd.

Zet Snelnavigatie Aan en annuleer het bericht met de knop Annuleer helemaal rechtsboven. Je kunt hiervoor terug navigeren, of op het scherm doen.

Sluit de app met CONTROL+OPTION+H.

Diakritische tekens typen

Om diakritische tekens te typen, typ je eerst het teken uit het lijstje hieronder, en daarna de letter.

Bijvoorbeeld voor ï typ je eerst OPTION+U en dan de letter i.

Oefening diakritische tekens typen

Start de app Notities, en maak een nieuwe notitie aan.

Typ OPTION+u. De puntjes van het trema verschijnen, VoiceOver meldt dit!

Typ de letter o. De o wordt onder de puntjes gezet. VoiceOver meldt: O trema.

Typ OPTION+e. Het accent aigu verschijnt, VoiceOver meldt!

Typ de letter e. De e wordt onder het accent gezet. VoiceOver meldt: e accent aigu.

Probeer nu zelf te typen: Hè hè, wéér een opdracht beëindigd!

Opmerking

• Er is ook nog een andere manier om speciale tekens te typen maar deze methode werkt niet met een extern toetsenbord en voor VoiceOver gebruikers.

Symbolen typen

Start de app Notities, en maak een nieuwe notitie aan.

Druk OPTION+g en luister welk symbool je getypt hebt.

Probeer nu OPTION met andere letters uit.

Probeer nu SHIFT+OPTION met andere letters uit.

Typ tenslotte SHIFT+OPTION+K. Wat wordt er getypt?

Sluit de app en keer terug naar het Beginscherm met CONTROL+OPTION+H.

Formulieren invullen en de Terug knop

Een paar handige sneltoetsen zijn nog niet genoemd. Voor het geven van deze commando’s maakt het niet uit of Snelnavigatie aan of uit staat.

Wanneer je met TAB of SHIFT+TAB naar het volgend of vorig formulierveld navigeert, hoef je het veld niet meer te activeren.

Oefening formuliervelden invullen

Open de app Contacten.

Activeer de Voeg Toe knop. Dit is een van de eerste knoppen op het scherm.

De cursor staat meteen in het tekstveld Voornaam, VoiceOver meldt tekstveld, bewerkbaar, Voornaam, Snelnavigatie uit.

Typ in: Piet. Als het niet lukt activeer dan even het tekstveld op het scherm.

Druk TAB. VoiceOver meldt dat je in het volgend tekstveld bent.

Je hoeft dit tekstveld nu niet meer te activeren. Vul in: Muis.

Druk TAB om in het veld Bedrijf te komen en typ: Kees Muis lederwaren.

Piet blijkt dus Kees te heten. Druk tweemaal SHIFT+TAB en luister geduldig tot VoiceOver meldt’ Voornaam Piet.

Vervang Piet door Kees.

Controleer met TAB en SHIFT+TAB of de eerste drie tekstvelden nu kloppen.

Bij nader inzien willen we deze persoon toch niet gaan invoeren. Druk ESCAPE om de Terug knop te activeren. Je keert terug in de contactenlijst.

Sluit de app om terug te keren in het Beginscherm met CONTROL+OPTION+H.

Opmerking

• Wanneer, vanaf iOS 12, Snelnavigatie ingeschakeld is, schakelt Snelnavigatie automatisch uit als de cursor in een tekstveld beland. Zodra je een tekstveld verlaat schakelt Snelnavigatie weer automatisch in. Handig maar omdat VoiceOver dit steeds meldt moet je wel goed blijven luisteren alvorens je verdere handelingen verricht.

Voorbeeld gebruik van de ESCAPE toets

Open de app Instellingen.

Ga naar de optie Toegankelijkheid en activeer.

Activeer de optie VoiceOver. We willen nu terug naar het vorige scherm.

Druk ESCAPE om terug te keren naar het scherm Toegankelijkheid.

Druk ESCAPE om terug te keren naar het scherm Instellingen. VoiceOver meldt: Instellingen, Koptekst.

Sluit de app om terug te keren naar het Beginscherm met CONTROL+OPTION+H.

Sneltoetsen voor apps en iOS bediening

Behalve VoiceOver sneltoetsen voor navigatie en sneltoetsen voor tekstverwerken zijn er ook andere sneltoetsen die je binnen apps of binnen het besturingssysteem iOS kunt gebruiken.

Je kunt er bijvoorbeeld een e-mail mee schrijven en verzenden, of van apps wisselen. Deze sneltoetsen werken ook zonder VoiceOver. Een overzicht vind je hier:

https://kennisportaal.visio.org/nl-nl/documenten/sneltoetsen-voor-ios-apps

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org