Beter contact met slechtziende en blinde anderstaligen 1

Monica Kostverloren, Erna Hulsebos en Anoeska Filush-Amersfoort, Koninklijke Visio

Deze versie is geschreven voor professionals. Er is ook een versie voor vrijwilligers.

Als professional, vrijwilliger of buren kun je in aanraking komen met anderstalige mensen met een visuele beperking. In dit artikel vind je tips waarmee je de communicatie tussen jou en de anderstalige persoon met een visuele beperking gemakkelijker kunt laten verlopen.

Van dit artikel zijn twee versies: voor professionals en voor vrijwilligers. Deze versie is geschreven voor de professional.

Ben je vrijwilliger? Ga naar de versie voor vrijwilligers.

Kom je er niet uit of heb je nog vragen? Koninklijke Visio biedt advies, begeleiding, revalidatie, onderwijs en wonen voor mensen die slechtziend of blind zijn. Tijdens de revalidatie biedt Visio ook mogelijkheden voor anderstaligen om de Nederlandse taal leren. Deze trainingen worden gegeven door gecertificeerde NT2 professionals.

De contactgegevens van Visio vind je aan het eind van het artikel.

Iemand ontvangen

• Slechtziende maar ook blinde mensen kunnen last hebben van zon- of kunstlicht. Probeer erachter te komen of dat ook voor deze persoon geldt en biedt de persoon dan een plaats aan met de rug naar het raam.

• Als iemand vaker op bezoek komt is het zinvol om een vaste zitplaats en vaste looproutes te gebruiken.

• Let op obstakels, zet ze indien mogelijk even aan de kant zodat iemand er makkelijk langs kan.

• Vertel waar je iets neerzet (bijvoorbeeld een kopje koffie), wees daarbij zo concreet mogelijk. Woorden zoals ‘hier’ en ‘daar’ zegt iemand die visueel beperkt is niets. Je kunt hiervoor ook de klok gebruiken: je koffie staat op twee uur of gebruik duidelijke termen als links, recht voor je, rechts.

• Vertel wat je doet en laat ook weten als je even weg loopt.

Een gesprek voeren

• Probeer het taalniveau in te schatten, zodat je daarop kunt aansluiten. Een valkuil hierbij is dat je sommige mensen snel kunt overschatten. Als iemand makkelijk een praatje kan maken in het Nederlands, wil dat nog niet zeggen dat de informatie die je geeft ook begrepen wordt.

• Mensen durven niet altijd te zeggen dat ze je niet begrijpen. Controleer of iemand je begrepen heeft door te vragen om herhaling/terugkoppeling in eigen woorden. Als je er niet uitkomt, zet dan een tolk in, dan weet je zeker dat de informatie goed overkomt.

  Ga naar www.globaltalk.nl of bel 088-2555222.

• Gebruik altijd korte, grammaticaal juiste zinnen. Goed articuleren is extra belangrijk als iemand je niet of niet goed ziet. Pas je spreektempo aan.

• Probeer in te schatten of iemand slechtziend is of helemaal blind. Daar kun je naar vragen als iemand al wat Nederlands begrijpt.

• Bij het begroeten noem je zowel je eigen naam en functie als de naam van de anderstalige. Bijvoorbeeld: Dag meneer Akdu, ik ben mevrouw Geertsen, uw tandarts. De persoon weet dan dat je hem / haar aanspreekt en hij /zij weet wie je bent.

• Wees niet bang om bepaalde woorden te gebruiken. De uitdrukkingen ‘televisie kijken’ en ‘tot ziens’ is niet beledigend en wordt ook door blinde mensen gebruikt.

• Geef niet te veel informatie in één keer en geef de ander een verwerkingsmoment. Dat er dan een stilte kan vallen is niet erg.

  Controleer of iemand je boodschap begrepen heeft door terug te vragen. Niet iedereen durft te zeggen wanneer zaken niet duidelijk zijn. Iemand kan beleefd knikken en de indruk geven dat hij je begrijpt, terwijl dat niet hoeft te zijn. Vraag dan niet of iemand je begrepen heeft, maar vraag bijvoorbeeld of ze kunnen herhalen wat je zojuist hebt afgesproken. Dit kan ook via de tolk als die aanwezig is.

Hulp en hulpmiddelen

• Informatie kan mogelijk ingesproken en opgenomen worden op de dictafoonfunctie van de telefoon of een memorecorder (dit is een apparaat waarmee je gesproken berichten kunt opnemen). Houd de boodschap zo kort mogelijk en gebruik duidelijke zinnen.

• Maak gebruik van een tolkentelefoon als communicatie niet goed mogelijk is. Ga naar www.globaltalk.nl of bel 088-2555222.

• Vraag naar de hulpmiddelen die iemand gebruikt. Blinde en slechtziende mensen kunnen communicatiehulpmiddelen gebruiken zoals een loep, vergroting- of spraakaanpassing voor de pc, smartphone of tablet, brailleleesregels, et cetera. Op het Visio Kennisportaal vind je meer informatie over hulpmiddelen.

• Werk je in het onderwijs? Dan kan een Ambulant Onderwijskundig Begeleider (Aob) van Visio ondersteuning bieden. Een Aob’er is een gespecialiseerde professional die naar de school komt om jou en je visueel beperkte leerling of student te adviseren. Je kunt bij Visio terecht voor meer informatie over een Aob’er bij jou in de buurt. Ga naar meer informatie over Aob ondersteuning.

• Veel materiaal zoals folders of boeken in zwartschrift schrift is niet toegankelijk voor slechtziende of blinde mensen, Gelukkig kan er veel materiaal omgezet worden, zodat het wel toegankelijk wordt. Zo kan een boek omgezet worden in een brailleboek of gedigitaliseerd worden zodat het met de computer of smartphone door een hulpmiddel kan worden voorgelezen of omgezet in braille. Kijk voor meer informatie hierover op www.dedicon.nl, www.passendlezen.nl of het Visio Kennisportaal.

Overige tips

• Als je iemand iets wil laten voelen, kun je vragen of je zijn of haar hand mag vasthouden om richting te geven. Vraag het eerst, zodat iemand niet schrikt.

• Ga je over straat met iemand die slechtziend of blind is? Op het Visio Kennisportaal vind je een video met begeleidingstechnieken die je kunt gebruiken als je samen op onbekend terrein gaat lopen.

• Wil je iemand iets beter laten begrijpen, dan kun je iemand (kleine) voorwerpen laten voelen. Voorwerpen met een duidelijke vorm of structuur zijn hiervoor het meest geschikt.

Taaltraining bij Koninklijke Visio

Naast Aob’ers heeft Visio taalprofessionals die gespecialiseerd zijn in NT2-trainingen (Nederlands als Tweede taal) voor slechtziende of blinde anderstaligen. Zij helpen je graag wanneer je vragen hebt of tegen dingen aanloopt.

Heb je nog vragen?

Als professional loop je wellicht nog tegen andere dingen aan die hierboven niet beschreven staan. Schroom dan niet om contact op te nemen met Koninklijke Visio. We helpen je graag verder.

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

Expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org