Monica Kostverloren, Erna Hulsebos en Anoushka Filush-Amersfoort, Koninklijke Visio
Als professional, vrijwilliger of buren kun je in aanraking komen met
anderstalige mensen met een visuele beperking. In dit artikel vind je tips
waarmee je de communicatie tussen jou en de anderstalige persoon met een visuele
beperking gemakkelijker kunt laten verlopen.
Van dit artikel zijn twee versies: voor professionals en voor vrijwilligers.
Deze versie is geschreven voor vrijwilligers.
Ben je arts, docent, tandarts of een andere professional?
Ga naar de versie voor
professionals.
Je hoeft geen docent Nederlands als tweede taal (NT2) te zijn of ervaring te
hebben met blinde of slechtziende mensen om toch beter contact te hebben met
mensen die de Nederlandse taal niet (zo goed) beheersen.
Misschien is je buurman of buurvrouw slechtziend of kom je als vrijwilliger in
contact met mensen met een visuele beperking. Dan zal je gemerkt hebben dat het
voor anderstaligen met een visuele handicap door hun dubbele beperking extra
lastig is om contact te maken en zelfstandig dingen te ondernemen. Zo kunnen
eenzaamheid, het gebrek aan een sociaal netwerk en participatiemoeilijkheden een
rol spelen. Ze zijn vaak eenzaam, hebben geen of een klein sociaal netwerk en
kunnen dikwijls moeilijk participeren in de samenleving.
Een praatje of een wandelingetje maken, samen koffie drinken met Nederlandse
mensen….het lijken vanzelfsprekende dingen. Maar als je anderstalig bent kan dat
een hele uitdaging zijn, en al helemaal als je daarbij visueel beperkt bent.
Onderstaande tips kunnen je helpen bij de begeleiding. Bedenk hierbij dat niet
alles haalbaar is.
Kom je er niet uit of heb je nog vragen? Koninklijke Visio biedt advies,
begeleiding, revalidatie, onderwijs en wonen voor mensen die slechtziend of
blind zijn. Tijdens de revalidatie biedt Visio ook mogelijkheden voor
anderstaligen om de Nederlandse taal leren. Deze trainingen worden gegeven door
gecertificeerde NT2 professionals.
De contactgegevens van Visio vind je aan het eind van het artikel.
Een gesprek voeren
Probeer het taalniveau in te schatten, zodat je daarop kunt aansluiten.
Gebruik altijd korte, grammaticaal juiste zinnen. De articulatie is extra
belangrijk als iemand je niet ziet.
Probeer in te schatten of iemand slechtziend is of helemaal blind. Daar kun
je naar vragen als iemand al wat Nederlands begrijpt.
Bij het begroeten noem je zowel je eigen naam als de naam van de
anderstalige. Bijvoorbeeld: Dag Ahmad, Ria hier. De persoon weet dan dat je
hem / haar aanspreekt en hij / zij weet wie je bent. In het begin herkent de
visueel beperkte persoon je stem nog niet meteen.
Vertel waar je iets neerzet, wees daarbij zo concreet mogelijk. Woorden
zoals ‘hier’ en ‘daar’ zegt een visueel beperkte niets. Je kunt hiervoor ook
de klok gebruiken: je koffie staat op twee uur of gebruik duidelijke termen
als links, recht voor je, rechts.
Vertel wat je doet, of laat weten als je even wegloopt.
Wees niet bang om bepaalde woorden te gebruiken. De uitdrukking ‘televisie
kijken’ is niet beledigend en wordt ook door blinde mensen gebruikt.
Gebruik niet te veel informatie en geef de anderstalige een
verwerkingsmoment. Dat er dan een stilte kan vallen is niet erg.
Iemand begeleiden
Als je buiten loopt met iemand die visueel beperkt is, zijn er verschillende
mogelijkheden om samen te lopen. Op het Visio Kennisportaal vind je een
video met
begeleidingstechnieken
die je kunt gebruiken als je samen op onbekend terrein gaat lopen.
Vertel altijd over de situatie om jullie heen, waar loop je langs, wat is er
te zien, let op obstakels et cetera.
Vaste plaatsen en vaste routes gebruiken werkt het prettigst.
Ook blinde mensen kunnen last hebben van zon- of kunstlicht. Ze zitten
daarom vaak graag met de rug naar het raam. Probeer erachter te komen of dat
ook voor deze persoon geldt.
Als je iemand iets wil laten voelen, kun je zijn/haar hand vasthouden om
richting te geven. Vraag het eerst, zodat iemand niet schrikt.
Gebruik voelbaar of tastbaar materiaal daar waar het kan.
Samen een activiteit doen
Niet alle activiteiten zijn goed mogelijk voor visueel beperkte mensen, maar
gelukkig kan er nog heel veel wel. Hieronder vind je een aantal activiteiten
waarbij je alleen hoeft te spreken en luisteren. In sommige gevallen gebruik je
er ook tastbaar materiaal bij.
Taalcafé: in bijna elke (grotere) stad is wel een taalcafé. Vaak zijn ze te
vinden in de bibliotheek. Een taalcafé is speciaal opgezet om anderstaligen
in contact te laten komen met Nederlandstalige mensen en om zo Nederlands te
praten.
Koffie drinken, een praatje maken over alledaagse dingen wordt bijna altijd
gewaardeerd.
Wandelen in het park, naar de markt, naar de supermarkt et cetera.
Samen luisteren naar Nederlandse liedjes of kijken (of luisteren) naar een
eenvoudig televisieprogramma.
Samen een spelletje doen. Op het Visio Kennisportaal vind je tips en een
overzicht van geschikte
spelletjes.
Overig
- Op de site van Het Begint met Taal kun je veel informatie vinden als
vrijwilliger voor anderstaligen. Ga naar
www.hetbegintmettaal.nl.
Heb je nog vragen?
Als vrijwilliger loop je wellicht nog tegen andere dingen aan die hierboven niet
beschreven staan. Schroom dan niet om contact op te nemen met Koninklijke Visio.
We helpen je graag verder.
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
Expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org