Beter contact met slechtziende en blinde anderstaligen 2

Monica Kostverloren, Erna Hulsebos en Anoeska Filush-Amersfoort, Koninklijke Visio

Als professional, vrijwilliger of buren kun je in aanraking komen met anderstalige mensen met een visuele beperking. In dit artikel vind je tips waarmee je de communicatie tussen jou en de anderstalige persoon met een visuele beperking gemakkelijker kunt laten verlopen.

Van dit artikel zijn twee versies: voor professionals en voor vrijwilligers. Deze versie is geschreven voor vrijwilligers.

Ben je arts, docent, tandarts of een andere professional?

Ga naar de versie voor professionals.

Beter contact maken, hoe doe ik dat?

Je hoeft geen docent Nederlands als tweede taal (NT2) te zijn of ervaring te hebben met blinde of slechtziende mensen om toch beter contact te hebben met mensen die de Nederlandse taal niet (zo goed) beheersen.

Misschien is je buurman of buurvrouw slechtziend of kom je als vrijwilliger in contact met mensen met een visuele beperking. Dan zal je gemerkt hebben dat het voor anderstaligen met een visuele handicap door hun dubbele beperking extra lastig is om contact te maken en zelfstandig dingen te ondernemen. Zo kunnen eenzaamheid, het gebrek aan een sociaal netwerk en participatiemoeilijkheden een rol spelen. Ze zijn vaak eenzaam, hebben geen of een klein sociaal netwerk en kunnen dikwijls moeilijk participeren in de samenleving.

Een praatje of een wandelingetje maken, samen koffie drinken met Nederlandse mensen….het lijken vanzelfsprekende dingen. Maar als je anderstalig bent kan dat een hele uitdaging zijn, en al helemaal als je daarbij visueel beperkt bent.

Onderstaande tips kunnen je helpen bij de begeleiding. Bedenk hierbij dat niet alles haalbaar is.

Kom je er niet uit of heb je nog vragen? Koninklijke Visio biedt advies, begeleiding, revalidatie, onderwijs en wonen voor mensen die slechtziend of blind zijn. Tijdens de revalidatie biedt Visio ook mogelijkheden voor anderstaligen om de Nederlandse taal leren. Deze trainingen worden gegeven door gecertificeerde NT2 professionals.

De contactgegevens van Visio vind je aan het eind van het artikel.

Een gesprek voeren

• Probeer het taalniveau in te schatten, zodat je daarop kunt aansluiten.

• Gebruik altijd korte, grammaticaal juiste zinnen. De articulatie is extra belangrijk als iemand je niet ziet.

• Probeer in te schatten of iemand slechtziend is of helemaal blind. Daar kun je naar vragen als iemand al wat Nederlands begrijpt.

• Bij het begroeten noem je zowel je eigen naam als de naam van de anderstalige. Bijvoorbeeld: Dag Ahmad, Ria hier. De persoon weet dan dat je hem / haar aanspreekt en hij / zij weet wie je bent. In het begin herkent de visueel beperkte persoon je stem nog niet meteen.

• Vertel waar je iets neerzet, wees daarbij zo concreet mogelijk. Woorden zoals ‘hier’ en ‘daar’ zegt een visueel beperkte niets. Je kunt hiervoor ook de klok gebruiken: je koffie staat op twee uur of gebruik duidelijke termen als links, recht voor je, rechts.

• Vertel wat je doet, of laat weten als je even wegloopt.

• Wees niet bang om bepaalde woorden te gebruiken. De uitdrukking ‘televisie kijken’ is niet beledigend en wordt ook door blinde mensen gebruikt.

• Gebruik niet te veel informatie en geef de anderstalige een verwerkingsmoment. Dat er dan een stilte kan vallen is niet erg.

Iemand begeleiden

• Als je buiten loopt met iemand die visueel beperkt is, zijn er verschillende mogelijkheden om samen te lopen. Op het Visio Kennisportaal vind je een video met begeleidingstechnieken die je kunt gebruiken als je samen op onbekend terrein gaat lopen. Er is ook een bijbehorend artikel: Begeleidingstechnieken om samen te lopen.

• Vertel altijd over de situatie om jullie heen, waar loop je langs, wat is er te zien, let op obstakels et cetera.

• Vaste plaatsen en vaste routes gebruiken werkt het prettigst.

• Ook blinde mensen kunnen last hebben van zon- of kunstlicht. Ze zitten daarom vaak graag met de rug naar het raam. Probeer erachter te komen of dat ook voor deze persoon geldt.

• Als je iemand iets wil laten voelen, kun je zijn/haar hand vasthouden om richting te geven. Vraag het eerst, zodat iemand niet schrikt.

• Gebruik voelbaar of tastbaar materiaal daar waar het kan.

Samen een activiteit doen

Niet alle activiteiten zijn goed mogelijk voor visueel beperkte mensen, maar gelukkig kan er nog heel veel wel. Hieronder vind je een aantal activiteiten waarbij je alleen hoeft te spreken en luisteren. In sommige gevallen gebruik je er ook tastbaar materiaal bij.

• Taalcafé: in bijna elke (grotere) stad is wel een taalcafé. Vaak zijn ze te vinden in de bibliotheek. Een taalcafé is speciaal opgezet om anderstaligen in contact te laten komen met Nederlandstalige mensen en om zo Nederlands te praten.

• Koffie drinken, een praatje maken over alledaagse dingen wordt bijna altijd gewaardeerd.

• Wandelen in het park, naar de markt, naar de supermarkt et cetera.

• Samen luisteren naar Nederlandse liedjes of kijken (of luisteren) naar een eenvoudig televisieprogramma.

• Samen een spelletje doen. Op het Visio Kennisportaal vind je tips en een overzicht van geschikte spelletjes.

Overig

• Op de site van Het Begint met Taal kun je veel informatie vinden als vrijwilliger voor anderstaligen. Ga naar www.hetbegintmettaal.nl.

Heb je nog vragen?

Als vrijwilliger loop je wellicht nog tegen andere dingen aan die hierboven niet beschreven staan. Schroom dan niet om contact op te nemen met Koninklijke Visio. We helpen je graag verder.

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

Expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org