Zorg voor Participatie+: Hoe, wat en waarom
Geplaatst op 2 september 2022Gineke Hanzen en Annemarie Zijlstra, Koninklijke Visio
ZVP+ ofwel Zorg voor Participatie+ is een door Koninklijke Visio en Rehabilitatie ‘92 ontwikkeld hulpmiddel voor begeleiders om de wensen van mensen met ZEVVB op alle domeinen van participatie te ontdekken en te realiseren. In dit artikel lees je er meer over.
Wat is ‘Zorg voor Participatie+ precies?
Zorg voor Participatie+ is een toepassing van de methodiek van de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) in de zorg voor mensen met (Zeer) ernstige verstandelijke en visuele beperkingen (ZEVVB). De IRB is een verbale methodiek, die tot doel heeft mensen met een beperking te helpen bij het functioneren in maatschappelijke rollen. Voor medewerkers is met betrekking tot Zorg voor Participatie een scholing op maat ontwikkeld.
Mensen met ZEVVB hebben vanwege de ernst van hun beperkingen bij veel dagelijkse dingen hulp nodig. Veel zorg en aandacht van de begeleiders gaat zitten in het zo goed mogelijk bieden van deze steun. Toch ontstond de ambitie om meer te doen dan dat: de mensen met ZEVVB moeten óók kunnen participeren en zelf kunnen kiezen om mee te doen aan alles wat zij graag willen. Echter ze kunnen zelf hun wensen meestal niet goed verwoorden.
De methodiek ‘Zorg voor Participatie+’ sluit aan bij de gedachte dat de zorg erop gericht is om mensen met ZEVVB te helpen hun mogelijkheden zoveel mogelijk te ontdekken en hen te ondersteunen bij het zo zelfstandig mogelijk participeren in zo veel mogelijk rollen. Ook worden de rollen ingevuld met activiteiten waar de mensen met ZEVVB zoveel mogelijk bij worden betrokken.
Zorg voor Participatie+ is een hulpmiddel voor begeleiders om de wensen van mensen met ZEVVB op alle domeinen van participatie te ontdekken en te realiseren. Samen met de familie en collega’s probeert de begeleider te ontdekken welke wensen de persoon met ZEVVB heeft, hoe tevreden hij/zij is met de huidige activiteiten, welke veranderingen uitgeprobeerd zouden kunnen worden. De persoon met ZEVVB krijgt hierin zoveel zeggenschap als maar enigszins mogelijk is. Omdat een gesprek vaak niet tot de mogelijkheden behoort, worden andere manieren aangeboord om de mening/beleving van de persoon met ZEVVB zoveel mogelijk tot zijn recht te laten komen.
Het doel van Zorg voor Participatie+ is dat mensen ondanks hun beperkingen, zoveel mogelijk deelnemen aan activiteiten die passen bij hun voorkeuren en kwaliteiten. De begeleiders hanteren een werkwijze die niet langer uitsluitend “zorgen voor” is, maar ook ruimte biedt aan “zorgen dat”.
Wat heeft ‘Zorg voor Participatie+’ te bieden?
Hulp bij het zo zelfstandig mogelijk meebepalen over alle dagelijkse dingen in het leven van de persoon met ZEVVB
Methodisch bezig zijn met vage wensen en mogelijke onvrede in een positieve oplossende richting. Dit in relatie tot (nieuwe) rollen.
Methodisch werken aan keuzemogelijkheden, samen met de persoon met ZEVVB, diens familie en andere disciplines
Hulp bij het maken van een plan met concrete en haalbare doelen en hoe een bepaald doel bereikt kan worden. Dit kan gaan om doelen op het gebied van meer eigen regie, nieuwe activiteiten of meer betrokkenheid bij bestaande activiteiten.
Ondersteuning bij het leren van vaardigheden aan de persoon met ZEVVB die nodig zijn voor het bereiken van een doel, al is het aandeel in deze vaardigheid nóg zo klein
Ondersteuning bij het bedenken, verkrijgen en gebruiken van hulpbronnen
Meer aandacht voor de onuitgesproken wensen van mensen met ZEVVB. Aandacht voor (minieme) uitingen van ontevredenheid. Hetgeen terug te zien is in het zorgplan.
Medewerkers richten zich meer op de mogelijkheden tot zelfstandigheid en participatie van mensen met ZEVVB, gaan minder snel over tot handelen en overnemen, en vinden de ontdekkingsreis naar mogelijkheden uitdagend.
Waaruit bestaat ‘Zorg voor Participatie+’?
De methodiek maakt gebruik van een ‘Zes - stappen – plan’:
Mogelijkheden verkennen om de regie van de persoon met ZEVVB te vergroten.
Meer invloed van de persoon met ZEVVB op het dagelijks reilen en zeilen.
Mogelijke onvrede en vage wensen verkennen
Vaak begint het nadenken over of bezig zijn met mogelijke wensen als je vermoedt dat de persoon met ZEVVB het niet meer /minder fijn vindt in een bepaalde omgeving.
Kiezen van een doel
Wensen kunnen alleen worden verwezenlijkt als er doelen van worden gemaakt. In doelen worden wensen concreet. Bij Zorg voor Participatie gaat het er om dat in een doel altijd precies staat welke activiteit en/of omgeving de persoon met ZEVVB heeft gekozen om zijn doel te verwezenlijken en wat hij/zij er zelf in gaat doen. Om te kunnen kiezen, moet duidelijk zijn welke mogelijkheden er zijn die in aanmerking komen, en op grond waarvan voor een bepaalde activiteit/omgeving wordt gekozen. Welke voorkeuren heeft de persoon met ZEVVB, waar houdt hij/zij van en waaraan kun je merken dat de persoon met ZEVVB het fijn vindt? Hierin hebben familieleden een belangrijke rol als informatiebron. Bij het nadenken over mogelijkheden die in aanmerking komen proberen we zo creatief te zijn als we kunnen.
Verkrijgen van een doel
Als duidelijk is wat het doel is waar aan gewerkt gaat worden, bekijkt de begeleider samen met de persoon met ZEVVB, collega’s en familie wat er moet gebeuren om het doel te bereiken. Wat kan de persoon met ZEVVB zelf? Waar heeft hij/zij hulp bij nodig?
Ontwikkelen van vaardigheden
Als de persoon met ZEVVB een bepaalde vaardigheid mist die wel nodig is om het doel te bereiken, moet er altijd over worden nagedacht of het mogelijk is de persoon met ZEVVB de vaardigheid te leren
Zoeken van hulpbronnen
Wanneer een persoon met ZEVVB bepaalde activiteiten niet zelf kan uitvoeren, of als er dingen geregeld moeten worden, zoekt de begeleider naar de noodzakelijke hulp.
Oplossen van problemen
De begeleider leert activiteiten te evalueren, belemmeringen in de uitvoering op te sporen en oplossingen te bedenken om deze belemmeringen weg te nemen.
Betrokken organisaties
Bij Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen, kan iedereen terecht met vragen over slechtziend of blind zijn. Visio biedt informatie en advies, maar ook verschillende vormen van onderzoek, begeleiding, revalidatie, onderwijs, arbeid en wonen. Deze diensten zijn er voor mensen die slechtziend of blind zijn, ook als zij daarnaast een verstandelijke, lichamelijke of andere zintuiglijke beperking hebben. Persoonlijk en professioneel betrokkenen kunnen bij Visio terecht voor informatie en deskundigheidsbevordering. Meer informatie over Visio is te vinden op www.visio.org.
Contactpersoon ‘Zorg voor Participatie+’: Gineke Hanzen, ginekehanzen@visio.org en telefoonnummer: 088-5861269
Stichting Rehabilitatie ‘92, is een landelijk opererend bij- en nascholingsinstituut dat zich bezig houdt met het verzorgen van trainingen en consultatie op het gebied van Rehabilitatie. De stichting, ontstaan in 1992, functioneert sinds 1994 als volledig zelfstandige stichting.
Stichting Rehabilitatie ’92, info@rehabilitatie92.nl, www.rehabilitatie92.nl
Meer weten? Video en mindmap
Over deze methodiek is wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Lees meer over wetenschappelijk onderzoek. Via deze website is ook een gemakkelijk leesbare brochure te bestellen met uitleg en resultaten van het onderzoek
Over deze methodiek is een video verschenen.
Ook is er een mindmap ontwikkeld over participatie van volwassenen met een visuele en (zeer) ernstige verstandelijke beperking welk aansluit op deze methodiek.