Windows 11 leren 4 - Toegankelijkheid en installeren

In dit deel van de zelfstudie Windows 11 leren voor mensen die slechtziend of blind zijn leer je hoe je de toegankelijkheid van je pc kunt verbeteren. Ook gaan we een programma installeren.

De beschrijvingen gaan uit van een Windows 11 computer, eventueel in combinatie met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. Je werkt met het toetsenbord en je leert aan de hand van korte uitleg en opdrachten.

Ook in dit deel krijg je bij elk hoofdstuk een korte uitleg, sneltoetsen, een opdracht en de uitwerking. Probeer eerst de opdracht te doen. Daarna neem je de uitwerking door.

1. Hoe installeer ik een programma?

Soms moet je een programma op de computer installeren. Meestal doe je dit door een link op Internet te activeren. Je computer downloadt dan een installatieprogramma dat je vervolgens moet installeren. Tijdens de installatie kom je een aantal dialoogvensters tegen waarbij je een keuze moet maken of een knop moet indrukken om aan te geven dat je verder wilt gaan.

Als na het downloaden niet automatisch de installatie wordt gestart kun je het installatieprogramma vinden in de map Downloads en daarna handmatig de installatie starten.

Let op: niet iedereen mag zomaar op een computer iets installeren. Op veel computers heb je hiervoor een administrator wachtwoord nodig.

Waarschuwing

Niet alle programma’s die je op Internet kunt downloaden zijn veilig en kunnen computervirussen bevatten! Het is dus heel belangrijk dat je downloadt vanaf een veilige plek. Vraag hier eventueel hulp bij.

Opdracht

Installeer het rekenmachine programma Allercalc. Je vindt het op Internet op de Eduvip website eduvip.nl/allercalc

Zo doe je dat!

1. Start Google Chrome of Microsoft Edge en ga naar www.eduvip.nl/allercalc

2. Zoek en activeer de link Allercalcsetup, bijvoorbeeld met de linklijst of met de TAB toets.

3. Als je de link niet kunt vinden mag je ook direct de download starten door deze link te activeren: http://www.eduvip.nl/allercalc/?aid=7892&sa=0

4. Start nu de verkenner en ga met SHIFT + TAB naar het linker schermdeel.

5. Ga met PIJL OMHOOG naar de map Downloads en druk ENTER.

6. Druk TAB. In het rechterschermdeel vind je meestal bovenaan het gedownloade bestand Allercalcsetup.exe. Zo niet, typ dan snel de eerste letters, bijvoorbeeld all.

7. Druk ENTER om de installatie te starten. Als er niets gebeurt moet je mogelijk eerst nog op SPATIE drukken om Allercalc.exe te selecteren in de downloadlijst.

8. Mogelijk vraagt de computer nu om toestemming om het programma te installeren, of vraagt hij om een wachtwoord in te voeren. Geef toestemming door de Ja knop te activeren, of voer het administrator wachtwoord in en druk op ENTER. Als je het wachtwoord niet weet, vraag dan de beheerder van de computer om dit voor je te doen.

9. Het installatieprogramma van Allercalc start en je staat nu op de knop Volgende.

10. Druk ENTER om de knop Volgende te activeren.

11. Ga met TAB naar de knop Volgende, en activeer deze met ENTER.

12. Je staat nu in het laatste venster. Ga met TAB naar de knop Voltooien, en activeer deze met ENTER.

13. Nu is Allecralc geïnstalleerd. Sluit alle vensters.

2. Het programma Allercalc starten

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: Allercalc.

2. Druk ENTER. Het programma Allercalc start.

3. Je kunt nu rekensommetjes maken met het toetsenbord. Typ maar eens: 8*13= , en druk op ENTER.

4. Met PIJL OMHOOG kun je horen wat er is uitgerekend.

5. Als je PIJL OMLAAG drukt kun je op de volgende regel weer een nieuwe rekensom typen.

6. Bedenk nu zelf een rekensom en voer die uit.

7. Sluit Allercalc.

Help, ik krijg na de installatie een foutmelding!

Allercalc is een wat ouder programma dat wel werkt op Windows 10. In sommige gevallen kan je op een Windows 11 computer geen start icoontjes aanmaken. Je krijgt dan aan het eind van de installatie een foutmelding. Vraag in dat geval je trainer om een snelkoppeling naar Allercalc op het bureaublad te maken. Je trainer kan het Allercalc programma vinden in de map C:\Program files(x86)\AllerCalc.

3. Het beeld van Verkenner veranderen

Je kunt Verkenner je bestanden in een map op verschillende manieren laten weergeven: als normale of kleine pictogrammen, als tegels, als lijst, als inhoud of als Details. De laatste weergave, Details, is vaak de handigste, omdat je hiermee alle documenten overzichtelijk alfabetisch onder elkaar zet. Een tweede voordeel is dat je met detailweergave ook informatie krijgt over het soort bestand dat je hebt geselecteerd. In de derde kolom staat dan bijvoorbeeld “Microsoft Word document”.

Sneltoetsen

Beeld op detailweergave : ALT, Weergeven, Details.

Bestanden sorteren : ALT, Sorteren, PIJL OMLAAG.

Opdracht

Zet de beeldweergave van Documenten op de weergave Details.

Zo doe je dat!

1. Open in Verkenner de map Documenten.

2. Druk WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG, zodat het Verkenner venster beeldvullend wordt en de hele menubalk in beeld staat.

3. Druk ALT. Je zit nu in de menubalk van Verkenner.

4. Ga met PIJL RECHTS naar de optie Weergeven, en druk ENTER.

5. Nu klapt er een menu naar onderen uit, je hoort misschien de eerste keuze optie al.

6. Ga met PIJL OMLAAG naar Details, en druk ENTER.

7. Druk ESCAPE om het menu te verlaten. Je keert terug in de bestandenlijst van de map Documenten.

8. Je documenten staan nu netjes onder elkaar. Hoe kan je dit controleren, denk je?

Sorteren van je bestanden

Het is ook handig als je je bestanden alfabetisch sorteert, dus dat ze van A tot Z onder elkaar worden weergegeven.

Opdracht

Sorteer de bestanden in Documenten van Z naar A. In omgekeerde volgorde dus!

Zo doe je dat!

1. Open in Verkenner de map Documenten.

2. Druk WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG, zodat het Verkenner venster beeldvullend wordt en de hele menubalk in beeld staat.

3. Druk ALT. Je zit nu in de menubalk van Verkenner.

4. Ga met PIJL RECHTS naar de optie Sorteren, en druk ENTER.

5. Nu klapt er een menu naar onderen uit, je hoort misschien de eerste keuze optie al.

6. Ga met PIJL OMLAAG naar de optie Aflopend, en druk ENTER.

7. Druk ESCAPE om het menu te verlaten. Je keert terug in de bestandenlijst van de map Documenten.

8. Loop met PIJL OMLAAG door de bestandenlijst en ga na of de sortering dit klopt.

9. Selecteer nu een bestand en lees de extensie van dit bestand. Deze vind je door met PIJL RECHTS naar de derde kolom te gaan. Wat voor type bestand is het?

10. Sluit alle vensters.

Opdracht

Sorteer nu alle bestanden van A naar Z, in oplopende volgorde dus. Controleer of het gelukt is.

4. De weergave voor alle mappen instellen

Als je tevreden bent met de beeldweergave van Documenten kun je met een opdracht alle mappen op je computer op dezelfde manier laten weergeven. Je hoeft dan niet voor elke map apart de beeldweergave in te stellen.

Werk voorzichtig, want je kunt de handeling niet meer terugdraaien! Overleg eventueel eerst met je docent of je deze opdracht kunt doen.

Opdracht

Zet de beeldweergave van alle mappen op een voor jou handige weergave. Bijvoorbeeld: Details, oplopend gesorteerd van A naar Z.

Zo doe je dat!

1. Zet de map Documenten in beeld.

2. Stel nu eerst de weergave in die je bedacht had alleen voor de map Documenten.

3. Druk WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG, zodat het Verkenner venster beeldvullend wordt en de hele menubalk in beeld staat.

4. We gaan weer het menu in. Druk ALT om het menu te activeren.

5. Ga met PIJL RECHTS naar de kop: Meer Opties. Deze knop ziet eruit als drie puntjes naast elkaar. Druk ENTER zodat het menu openklapt.

6. Ga met PIJL OMLAAG of OMHOOG naar Opties, en druk ENTER.

7. Een nieuw dialoogvenster met de naam Mapopties verschijnt.

8. Druk CTRL + TAB om het tabblad Weergave te kiezen.

9. Als het goed is sta je nu op de knop Op alle mappen toepassen. Zo niet, navigeer er dan met TAB naartoe.

10. Activeer de knop met ENTER. De computer vraagt: ”Wil je dat alle mappen overeenkomen met de weergave-instellingen voor deze map?”

11. Bevestig de vraag of je het zeker weet met Ja.

12. Je keert terug in het venster Mapopties. Navigeer met TAB naar OK, en druk ENTER.

13. Controleer nu of ook andere mappen dezelfde weergave hebben gekregen, bijvoorbeeld een submap van Documenten.

Worden echt alle mappen gewijzigd?

Het kan zijn dat speciale mappen zoals Downloads of Afbeeldingen niet worden veranderd. Die moet je als je dat nodig vindet later nog zelf instellen.

5. Hoe kan ik alles op het scherm vergroten?

Je kunt Windows alle onderdelen groter laten weergeven. Dit gebeurt in stappen. De standaardgrootte is meestal 125%.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling niet nodig, en kun je deze instelling beter niet gebruiken. Sla in dat geval dit hoofdstuk over.

Opdracht

Maak alle letters en andere onderdelen op het scherm één stap groter. Onderdelen worden in het Engels ook wel items genoemd.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: dpi.

2. Je komt in het instellingenscherm en bevindt je meteen op de knop waar je alle onderdelen groter mee kunt maken. Je hulpmiddel zal iets vertellen over Schaal, de grootte van tekst apps en andere items wijzigen. Ook hoor je de huidige instelling, bijvoorbeeld 125%

3. Druk ENTER. Het instellingenvenster verschijnt.

4. Zet de optie met PIJL OMLAAG één stap groter. Wacht even tot de nieuwe lettergrootte is ingesteld.

5. Zijn de letters groter geworden? Op hoeveel procent sta je nu?

6. Ga na of de letters nu goed leesbaar zijn, of dat ze nog groter moeten worden. Let op: er is een maximum waarna je niet verder kunt. Overleg met je docent als je meer dan 150% wilt vergroten.

Worden alleen teksten vergroot?

Behalve teksten worden ook icoontjes op het bureaublad vergroot. Probeer maar uit.

Kan ik zoveel vergroten als ik maar wil?

Nee dat kan niet. Als je de teksten en andere items groter maakt worden de vensters automatisch ook groter. Bij teveel vergroting kunnen er onderdelen buiten beeld vallen. Je kunt er dan met de muis niet meer bij komen!

Overleg met je docent als je meer dan 150% wilt vergroten.

Tip: de computer herstarten

Als je de tekst en andere items hebt aangepast is het verstandig om je computer een keer opnieuw op te starten, omdat sommige programma’s pas na herstarten de nieuwe vergroting accepteren.

Tip: alleen letters vergroten

Er is ook nog een optie om alleen letters te vergroten. Druk WiNDOWSTOETS en typ: Tekst groter maken. Als je deze optie hebt gevonden kun je door de schuifregelaar met PIJL RECHTS naar rechts te schuiven de letters in de voorbeeldtekst vergroten. Ben je klaar, druk dan TAB en druk de knop Toepassen in met SPATIE. Let op als je deze optie gebruikt en overleg eventueel, want ook hier kun je teksten te groot instellen dat er geen ruimte meer voor is.

6. Hoe kan ik alleen letters op het scherm vergroten?

Behalve alle onderdelen kun je er ook voor kiezen om alleen alle teksten op het scherm te vergroten. Dit wordt ook wel tekengrootte genoemd. De standaard grootte is 100%.

Sneltoetsen

Tekst vergroten : WINDOWSTOETS, Tekst groter maken, ENTER

Opdracht

Vergroot de tekengrootte tot 125%.

Zo doe je dat!

Druk de WINDOWSTOETS en typ exact in: letters groter maken

1. Druk ENTER. Je komt op de juiste plek in Instellingen terecht op een schuifregelaar met de naam Tekengrootte. Standaard staat die op 100%

2. Schuif met PIJL RECHTS de grootte naar 125%.

3. Ga met TAB naar de knop Toepassen, en druk ENTER.

4. Nu worden teksten in de meeste programma’s groter gemaakt.

7. Wat is beter, alles vergroten of alleen de letters vergroten?

Dat is voor iedereen anders! Ga dus na wat je fijner vindt. Het is verstandig om niet allebei de opties te wijzigen. Dus je zet de grootte van alles onderdelen op de standaardwaarde en vergroot alleen de teksten, of je doet het precies andersom. Als je beide manieren dan een tijdje uitprobeert kom je er vanzelf achter wat voor jou fijner werkt.

8. Hoe kan ik tekst vergroten met het muiswiel?

In veel programma’s of apps kun je teksten tijdelijk vergroten door de CTRL toets ingedrukt te houden en (voorzichtig) aan je muiswiel te draaien. Denk bijvoorbeeld aan teksten in je e-mail, in een tekstverwerker of op Internet.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling meestal niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Sneltoetsen

Teksten vergroten : CTRL + muiswiel draaien

Venster maximaliseren : WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG

Opdracht

Typ in het programma Wordpad één hele regel tekst en vergroot de tekst met CTRL + muiswiel.

Ga daarna heel veel vergroten en ga na of de tekst netjes leesbaar binnen het venster blijft als je heel veel vergroot. Zijn er verschillen tussen de apps?

Doe daarna dezelfde test in Kladblok en in een nieuwe mail in Outlook.

Dit is de tekst:

De kat krabt de krullen van de trap. De hond blijft lekker in zijn mand liggen. En ik ben nu klaar met mijn tekst.

Zo doe je dat!

1. Test 1: Start Wordpad en typ de tekst.

2. Houd de CTRL toets ingedrukt en draai je muiswiel naar boven.

3. De tekst binnen het Wordpad venster wordt nu vergroot.

4. Vergroot nu zoveel als je kan. Aan de rechterkant valt nu tekst buiten beeld. Lijkt je dat handig?

5. Test 2: Typ nu hetzelfde tekst in Kladblok en vergroot ook die weer. Wat valt je op?

6. Test 3: Start tenslotte een nieuwe mail in Outlook, en typ ook hier de tekst. Wat gebeurt er als je de tekst veel vergroot?

7. Als het goed is heb je het volgende ontdekt:

   • In Outlook en Kladblok wordt de tekst dus netjes opnieuw gerangschikt zodat hij in beeld blijft.

   • In Wordpad gebeurt dit niet.

8. Er zijn ook programma’s waarbij je helemaal niet kunt vergroten.

9. De conclusie is dus: Je moet dus bij elk programma uitproberen of je kunt vergroten, en of de tekst niet buiten beeld valt.

10. Sluit alle programma’s, je hoeft niets op te slaan.

Opdracht: Vergroten in Word

In Word kun je ook vergroten, maar de tekst wordt alleen netjes gerangschikt als je de weergave op Weblayout zet. Typ weer dezelfde tekst in Word, vergroot hem en maak hem netjes leesbaar.

Sneltoetsen

Weblayout in Word instellen :

Zo doe je dat!

1. Start Word, druk eventueel ESCAPE om in een leeg document te komen.

2. Typ de tekst.

3. Ga nu vergroten met CTRL + muiswiel. Blijft de tekst netjes binnen beeld?

4. De tekst valt buiten beeld, dat is niet handig. We gaan daarom de beeldweergave veranderen in Weblayout. Dit doen we met een lint-opdracht.

5. Druk ALT, v, w.

6. Nu is weblayout ingesteld. Wat gebeurt er nu als je de tekst met CTRL + muiswiel vergroot?

7. Als het goed is staat de tekst nu netjes leesbaar in beeld en valt hij er aan de zijkanten niet af.

8. Sluit alle programma’s, je hoeft niets op te slaan.

Opdracht: Vergroten op Internet

Je kunt ook op Internet vergroten met CTRL + muiswiel. Probeer maar eens uit, bijvoorbeeld met de nieuwssite www.nu.nl. Ga na wat er aan de rechterkant van het scherm gebeurt als je veel vergroot.

Opdracht: Venster maximaliseren

In Wordpad zag je dat bij veel vergroting de tekst buiten beeld valt. Maak daarom het venster beeldvullend zodat je nog wat extra ruimte krijgt om verder te vergoten.

Sneltoetsen

Venster maximaliseren : WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG

Zo doe je dat!

1. Start Wordpad en typ dezelfde zin weer. Maak nu de tekst met CTRL + muiswiel zo groot mogelijk, maar zorg ervoor dat de tekst links en rechts binnen het venster blijft.

2. Houd de WINDOWSTOETS ingedrukt en druk PIJL OMHOOG. Het Wordpad venster wordt nu gemaximaliseerd..

3. Als het goed is kun je de tekst nu nog wat meer vergroten.

4. Sluit alle programma’s, je hoeft niets op te slaan.

9. Hoe kan ik een grote gekleurde muis instellen?

Je kunt bij de Windows toegankelijkheidsinstellingen je muisaanwijzer groter maken. Ook kun je de kleur van je muispijl kiezen.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Opdracht

Vergroot de muisaanwijzer en geef hem een kleur naar keuze, bijvoorbeeld geel. Je moet hiervoor naar het scherm “grootte van de muisaanwijzer wijzigen”. Bedenk hoe je hier snel kan komen.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS en typ: grootte van de muis

2. Druk ENTER. Het scherm Muisaanwijzer verschijnt en je staat op een schuifregelaar met de naam: Aanwijzergrootte Wijzigen.

3. Vergroot met PIJL RECHTS of door met de muis de schuifregelaar naar rechts te schuiven je muispijl naar een prettige grootte. Je muis zal meteen van grootte veranderen.

4. Druk SHIFT + TAB. In beeld staan vier muiskleuren waar je met PIJL RECHTS uit kunt kiezen. Ga eens naar de tweede optie met de zwarte muisaanwijzer. Wat gebeurt er met je muis?

5. Ga nu naar de vierde, laatste optie met het gele muispijltje. Nu verschijnt er een kleurenbalk onder de voorbeeldmuis. Druk TAB en ga met PIJL RECHTS naar een kleur die je prettig vindt. Je mag ook met de muis klikken als je dat makkelijker vindt.

6. Als je tevreden bent met je muispijl, sluit dan alle vensters.

10. De muis langzamer en beter zichtbaar maken

In de muisinstellingen staan een paar opties die je kunnen helpen om de muisaanwijzer makkelijker te volgen of te vinden.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling meestal niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Opdracht

In deze opdracht ga je een paar opties langs om de muis beter zichtbaar te maken, en om de snelheid van de muis aan te passen. Ga na wat voor jou het prettigst is.

Sneltoetsen

Weergave muis instellen : WINDOWSTOETS, typ snelheid van de muis.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS en typ: snelheid van de muis

2. Druk ENTER. In beeld verschijnt het venster Eigenschappen van Muis.

3. Ga met CTRL + TAB naar het tabblad: Opties voor de aanwijzer.

4. Snelheid van de muis aanpassen
   Je staat nu op een schuifregelaar. Hier kun je met PIJL LINKS of RECHTS de snelheid van de muis direct aanpassen. Probeer uit wat voor jou prettig is.

5. Zichtbaarheid verbeteren
   Met TAB kun je helemaal onderin naar het aankruisvakje: Locatie van de aanwijzer weergeven als ik op CTRL druk. Vink met SPATIE dit vakje AAN.

6. Druk nu een paar keer op de CTRL toets. Er verschijnt telkens even een cirkel om de muis heen. Ga na of je dit prettig vindt. Als je juist niet prettig vindt, zet het vakje dan weer uit.

7. Met tweemaal SHIFT + TAB vind je twee regels hoger het aankruisvakje: Aanwijzerspoor weergeven. Zet het vakje AAN en beweeg de muis. Ga na of je dit prettig vindt. Zo niet, zethet vakje weer uit.

8. Als je alles naar wens hebt ingesteld druk je op ENTER.