Windows 10 leren 4 - Toegankelijkheid en taakbeheer

Ben je slechtziend of blind en wil je de Windows computer leren gebruiken?

Deze leermodule Windows 10 leren is geschreven voor mensen die slechtziend of blind zijn en werken op een Windows 10 pc, eventueel aangevuld met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. Gebruik je geen hulpmiddel dan kun je toch de meeste onderdelen uitvoeren en leren om minder te hoeven kijken, zodat je sneller werkt en meer energie overhoudt.

In deze training leer je aan de hand van uitleg en oefeningen met Windows te werken zonder dat je de muis nodig hebt.

Alle instructies zijn geschreven voor gebruik met het toetsenbord.

De module bestaat uit meerdere delen.

Veel succes!

1. Hoe kan ik een vastgelopen programma sluiten?

Het kan voorkomen dat een programma vastloopt en je niet meer verder kunt werken. In plaats van de computer helemaal uit te zetten kun je ook alleen de boosdoener sluiten. Dit doe je met Taakbeheer. Had je je werk niet opgeslagen? Helaas pindakaas, want dan ben je het kwijt!

Sneltoetsen

Taakbeheer starten : CTRL + ALT + DELETE

Opdracht

Start het programma Wordpad en daarna Kladblok. We gaan nu net doen of Kladblok vastloopt. Sluit daarna Kladblok met Taakbeheer.

Zo doe je dat!

1. Start Wordpad en typ: Dit gaat lekker.

2. Start daarna Kladblok, en typ: Help, ik ben vastgelopen!

3. Druk CTRL + ALT + DELETE. Taakbeheer start.

   Je verlaat het bureaublad even en komt in een keuzelijst.

4. Ga naar de optie Taakbeheer en druk ENTER. Een lijst met openstaande programma’s verschijnt.

5. Ga met PIJL OMLAAG naar Kladblok.

6. We gaan nu Kladblok beëindigen. Ga met een paar maal de TAB toets naar de knop Beëindigen en druk SPATIE.

7. Ga met ALT + TAB na of Kladblok inderdaad is gesloten. Waar is je tekst gebleven, denk je? En is je tekst in Wordpad er nog?

8. Ga met ALT + TAB naar Taakbeheer en sluit dit met ALT + F4 of ESCAPE.

9. Sluit alle vensters.

2. Hoe installeer ik een programma?

Soms moet je een programma op de computer installeren. Meestal doe je dit door een link op Internet te activeren. Je computer downloadt dan een installatieprogramma dat je vervolgens moet installeren. Tijdens de installatie kom je een aantal dialoogvensters tegen waarbij je een keuze moet maken of een knop moet indrukken om aan te geven dat je verder wilt gaan.

Als na het downloaden niet automatisch de installatie wordt gestart kun je het installatieprogramma vinden in de map Downloads en daarna handmatig de installatie starten.

Let op: niet iedereen mag zomaar op een computer iets installeren. Op veel computers heb je hiervoor een administrator wachtwoord nodig.

Waarschuwing

Niet alle programma’s die je op Internet kunt downloaden zijn veilig en kunnen computervirussen bevatten! Het is dus heel belangrijk dat je downloadt vanaf een veilige plek. Vraag hier eventueel hulp bij.

Opdracht

Installeer het rekenmachine programma Allercalc. Je vindt het op Internet op de Eduvip website eduvip.nl/allercalc

Zo doe je dat!

1. Start Google Chrome of Microsoft Edge en ga naar www.eduvip.nl/allercalc

2. Zoek en activeer de link Allercalcsetup, bijvoorbeeld met de linklijst of met de TAB toets.

3. Als je de link niet kunt vinden mag je ook direct de download starten door deze link te activeren: http://www.eduvip.nl/allercalc/?aid=7892&sa=0

4. Als je met Chrome werkt, ga dan met een paar maal F6 naar het installatieprogramma Allercalcsetup.exe. Als je met Edge werkt, ga dan met CTRL + J naar de lijst met downloads en selecteer Allecalcsetup.exe.

5. Druk ENTER om de installatie te starten.

6. Mogelijk vraagt de computer nu om toestemming om het programma te installeren, of vraagt hij om een wachtwoord in te voeren. Geef toestemming door de Ja knop te activeren, of voer het administrator wachtwoord in en druk op ENTER. Als je het wachtwoord niet weet, vraag dan de beheerder van de computer om dit voor je te doen.

7. Het installatieprogramma van Allercalc start en je staat nu op de knop Volgende.

8. Druk ENTER om de knop Volgende te activeren.

9. Ga met TAB naar de knop Volgende, en activeer deze met ENTER.

10. Je staat nu in het laatste venster. Ga met TAB naar de knop Voltooien, en activeer deze met ENTER.

11. Nu is Allecralc geïnstalleerd. Sluit alle vensters.

3. Het programma Allercalc starten

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: Allercalc.

2. Ga indien nodig met PIJL OMLAAG naar Allercalc 2.11, en druk ENTER.

3. Je kunt nu rekensommetjes maken met het toetsenbord. Typ maar eens: 8*13= , en druk op ENTER.

4. Met PIJL OMHOOG kun je horen wat er is uitgerekend.

5. Als je PIJL OMLAAG drukt kun je op de volgende regel weer een nieuwe rekensom typen.

6. Bedenk nu zelf een rekensom en voer die uit.

7. Sluit Allercalc.

Help, ik krijg na de installatie een foutmelding!

Allercalc is een wat ouder programma dat wel werkt op Windows 10. In sommige gevallen kan je op een Windows 10 computer geen start icoontjes aanmaken. Je krijgt dan aan het eind van de installatie een foutmelding. Vraag in dat geval je trainer om een snelkoppeling op het bureaublad te maken. Je trainer kan het Allercalc programma vinden in de map C:\Program files(x86)\AllerCalc.

4. Het beeld van Verkenner veranderen

Je kunt Verkenner je bestanden in een map op verschillende manieren laten weergeven: als normale of kleine pictogrammen, als tegels, als lijst, als inhoud of als Details. De laatste weergave, Details, is vaak de handigste, omdat je hiermee alle documenten overzichtelijk alfabetisch onder elkaar zet. Een tweede voordeel is dat je met detailweergave ook informatie krijgt over het soort bestand dat je hebt geselecteerd. In de derde kolom staat dan bijvoorbeeld “Microsoft Word document”.

Sneltoetsen

Beeld op detailweergave : ALT + V, L. Met PIJL naar Details.

Bestanden sorteren : ALT + V, O, PIJL OMLAAG.

Opdracht

Zet de beeldweergave van Documenten op de weergave Details. Om dit te doen heb je een opdracht uit het lint nodig.

Zo doe je dat!

1. Open de map Documenten.

2. Druk ALT. Je zit nu in het lint.

3. Druk de letter v en daarna de letter L. Je bent nu op een snelle manier in het lint bij de opties waar je het beeld kunt weergeven.

4. Je moet nu even zoeken met de vier PIJL toetsen naar de optie Details.

5. Als je met PIJL OMLAAG de optie niet kunt vinden druk je één keer PIJL RECHTS en probeer je daarna opnieuw met PIJL OMLAAG de optie Details te vinden.

6. Druk ENTER. Je documenten staan nu netjes onder elkaar.

Sorteren van je bestanden

Het is ook handig als je je bestanden alfabetisch sorteert, dus dat ze van A tot Z onder elkaar worden weergegeven.

Opdracht

Sorteer de bestanden in Documenten van A tot Z.

Zo doe je dat!

1. Open de map Documenten.

2. Druk achter elkaar ALT, V, O.

3. Ga met PIJL OMLAAG naar de optie Naam en druk ENTER.

4. Druk nu weer achter elkaar ALT, V, O.

5. Ga met PIJL OMLAAG naar de optie Oplopend en druk ENTER.

6. De mappen en bestanden staan nu van A tot Z op naam gesorteerd. Bovenaan vind je eerst alfabetisch alle mappen, daaronder vind je alfabetisch alle bestanden.

7. Loop met PIJL OMLAAG door de lijst en ga na of dit klopt.

8. Selecteer nu een bestand en lees de extensie van dit bestand. Deze vind je door met PIJL RECHTS naar de derde kolom te gaan. Wat voor type bestand is het?

9. Sluit alle vensters.

5. De weergave voor alle mappen instellen

Als je tevreden bent met de beeldweergave van Documenten kun je met een opdracht alle mappen op je computer op dezelfde manier laten weergeven. Je hoeft dan niet voor elke map apart de beeldweergave in te stellen.

Werk voorzichtig, want je kunt de handeling niet meer terugdraaien! Overleg eventueel eerst met je docent of je deze opdracht kunt doen.

Opdracht

Zet de beeldweergave van alle mappen op een voor jou handige weergave. Bijvoorbeeld: Details, alfabetisch gesorteerd.

Zo doe je dat!

1. Zet de map Documenten in beeld.

2. Stel nu eerst de weergave die je bedacht had in voor de map Documenten.

3. Je gaat nu een lintopdracht geven. Druk ALT om het lint te activeren.

4. Druk de letter v. Het tabblad Beeld verschijnt.

5. Ga nu met SHIFT + TAB naar Opties en druk tweemaal ENTER.
   Het dialoogvenster Mapopties verschijnt.

6. Je staat nu op de knop Op alle mappen toepassen.

7. Druk ENTER en bevestig de vraag of je het zeker weet met Ja.

8. Sluit alle vensters.

6. Hoe kan ik alle teksten vergroten?

Je kunt Windows alle teksten groter laten weergeven. Dit gebeurt in stappen. De standaardgrootte is 125%.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling niet nodig, en kun je deze instelling beter niet gebruiken. Sla in dat geval dit hoofdstuk over.

Opdracht

Maak alle letters één stap groter.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: de grootte.

2. De computer vindt de optie: De grootte van apps op het scherm wijzigen.

3. Druk ENTER. Het instellingenvenster verschijnt.

4. Ga, indien nodig, met TAB naar de keuzelijst die onder de tekst
   “Schaal en Layout” staat. Deze heeft de naam: “De grootte van tekst, apps en andere items wijzigen.”

5. Zet de optie met PIJL OMLAAG één stap groter. Wacht even tot de nieuwe lettergrootte is ingesteld.

6. Zijn de letters groter geworden? Op hoeveel procent sta je nu?

7. Ga na of de letters nu goed leesbaar zijn, of dat ze nog groter moeten worden.

Worden alleen teksten vergroot?

Behalve teksten worden ook icoontjes op het bureaublad vergroot. Probeer maar uit.

Kan ik zoveel vergroten als ik maar wil?

Nee dat kan niet. Als je de teksten en andere items groter maakt worden de vensters automatisch ook groter. Bij teveel vergroting kunnen er onderdelen buiten beeld vallen. Je kunt er dan met de muis niet meer bij komen!

Overleg met je docent als je meer dat 150% wilt vergroten.

Tip: alleen letters vergroten

Er is ook nog een optie om alleen letters te vergroten. Druk WiNDOWSTOETS en typ: Tekst groter maken. Als je deze optie hebt gevonden kun je door de schuifregelaar met PIJL RECHTS naar rechts te schuiven de letters in de voorbeeldtekst vergroten. Ben je klaar, druk dan TAB en druk de knop Toepassen in met SPATIE. Let op als je deze optie gebruikt en overleg eventueel, want ook hier kun je teksten te groot instellen dat er geen ruimte meer voor is.

Tip: de computer herstarten

Als je de tekst en andere items hebt aangepast is het verstandig om je computer een keer opnieuw op te starten, omdat sommige programma’s pas na herstarten de nieuwe vergroting accepteren.

7. Hoe kan ik tekst vergroten met het muiswiel?

In sommige programma’s of apps kun je teksten tijdelijk vergroten door de CTRL toets ingedrukt te houden en (voorzichtig) aan je muiswiel te draaien. Denk bijvoorbeeld aan teksten in je e-mail, Internet of een tekstverwerker.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling meestal niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Sneltoetsen

Teksten vergroten : CTRL + muiswiel draaien

Venster maximaliseren : WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG

Opdracht

Typ in het programma Wordpad één hele regel tekst en vergroot de tekst met CTRL + muiswiel.

Ga daarna heel veel vergroten en ga na of de tekst netjes leesbaar binnen het venster blijft als je heel veel vergroot?

Doe daarna dezelfde test in Kladblok en in een nieuwe mail in Outlook

Dit is de tekst:

De kat krabt de krullen van de trap. De hond blijft lekker in zijn mand liggen. En ik ben nu klaar met mijn tekst.

Zo doe je dat!

1. Start Wordpad en typ de tekst.

2. Houd de CTRL toets ingedrukt en draai je muiswiel naar boven.

3. De tekst binnen het Wordpad venster wordt nu vergroot.

4. Vergroot nu zoveel als je kan. Aan de rechterkant valt nu tekst buiten beeld. Lijkt je dat handig?

5. Doe hetzelfde met Kladblok. Wat valt je op?

6. Start een nieuwe mail in Outlook, en typ ook hier de tekst. Wat gebeurt er als je de tekst veel vergroot?

7. In Outlook wordt de tekst dus netjes opnieuw gerangschikt zodat hij in beeld blijft. In Wordpad gebeurt dit niet, terwijl je in Kladblok helemaal niet kunt vergroten. Je moet dus bij elk programma uitproberen of je kunt vergroten, en of de tekst niet buiten beeld valt.

Opdracht: Vergroten in Word

In Word kun je ook vergroten, maar de tekst wordt alleen netjes gerangschikt als je de weergave op Weblayout zet. Typ weer dezelfde tekst in Word, vergroot hem en maak hem netjes leesbaar.

Zo doe je dat!

1. Start Word en typ de tekst.

2. Ga nu vergroten met CTRL + muiswiel en merk op dat de tekst buiten beeld valt.

3. We gaan nu de beeldweergave veranderen in Weblayout. Druk ALT, v, w.

4. Als je nu de tekst nu vergroot staat hij als het goed is nu netjes leesbaar in beeld, ook aan de randen van het venster.

Opdracht: Vergroten op Internet

Je kunt ook op Internet vergroten met CTRL + muiswiel. Probeer maar eens uit, bijvoorbeeld met de nieuwssite www.nu.nl. Ga na wat er aan de rechterkant van het scherm gebeurt als je veel vergroot.

Opdracht: Venster maximaliseren

In Wordpad zag je dat bij veel vergroting de tekst buiten beeld valt. Maak daarom het venster beeldvullend zodat je nog wat extra ruimte krijgt om verder te vergoten.

Zo doe je dat!

1. Start Wordpad en typ dezelfde zin weer. Maak nu de tekst met CTRL + muiswiel zo groot mogelijk, maar zorg ervoor dat de tekst links en rechts binnen het venster blijft.

2. Houd de WINDOWSTOETS ingedrukt en druk PIJL OMHOOG. Het Wordpad venster wordt nu gemaximaliseerd..

3. Als het goed is kun je de tekst nu nog wat meer vergroten.

8. Hoe kan ik een grote gekleurde muis instellen?

Je kunt bij de Windows toegankelijkheidsinstellingen je muisaanwijzer groter maken. Ook kun je de kleur van je muispijl kiezen.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Opdracht

Vergroot de muisaanwijzer en geef hem een kleur naar keuze, bijvoorbeeld geel. Je moet hiervoor naar het scherm “grootte van de muisaanwijzer wijzigen”. Bedenk hoe je hier snel kan komen.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS en typ: grootte.

2. Zoek indien nodig met PIJL OMLAAG naar de optie “Grootte van muisaanwijzer wijzigen”.

3. Druk ENTER. Het scherm Muisaanwijzer verschijnt en je staat op een schuifregelaar met de naam: Aanwijzergrootte Wijzigen.

4. Vergroot met PIJL RECHTS of door met de muis de schuifregelaar naar rechts te schuiven je muispijl naar een prettige grootte. Je muis zal meteen van grootte veranderen.

5. Iets daaronder vind je vier muiskleuren. Klik eens met de muis op de tweede optie met de zwarte muisaanwijzer. Wat gebeurt er met je muis?

6. Klik met de muis op de rechtse optie met het gele muispijltje. Er verschijnt een kleurenbalk onder je muis. Klik op een kleur die je prettig vindt.

7. Als je tevreden bent met je muispijl, sluit dan alle vensters.

9. De muis langzamer en beter zichtbaar maken

In de muisinstellingen staan een paar opties die je kunnen helpen om de muisaanwijzer makkelijker te vinden.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Magic gebruikt, dan heb je deze instelling meestal niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Opdracht

In deze opdracht ga je een paar opties langs om de muis beter zichtbaar te maken, en om de snelheid van de muis aan te passen. Ga na wat voor jou het prettigst is.

Sneltoetsen

Weergave muis instellen : WINDOWSTOETS, typ muisaanwijzer.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS en typ: muisaanwijzer

2. Zoek met PIJL OMLAAG de optie De weergave of snelheid van de muisaanwijzer wijzigen.

3. Druk ENTER. In beeld verschijnt het venster Eigenschappen van muis.

4. Ga met CTRL + TAB naar het tabblad Opties voor de aanwijzer.

5. Snelheid van de muis aanpassen
   Je staat nu op een schuifregelaar. Hier kun je met PIJL LINKS of RECHTS de snelheid van de muis aanpassen. Probeer uit wat voor jou prettig is.

6. Zichtbaarheid verbeteren
   Helemaal onderin vind je het aankruisvakje Locatie van de aanwijzer weergeven als ik op CTRL druk. Vink dit vakje AAN.

7. Druk nu een paar keer op de CTRL toets. Er verschijnt telkens even een cirkel om de muis heen. Ga na of je dit prettig vindt.

8. Twee regels hoger vind je het aankruisvakje Aanwijzerspoor weergeven. Zet het vakje AAN en beweeg de muis. Ga na of je dit prettig vindt.

9. Als je alles naar wens hebt ingesteld druk je op ENTER.