Windows 10 leren 1 - Start, programmas, vensters

Ben je slechtziend of blind en wil je de Windows computer leren gebruiken?

Deze leermodule Windows 10 leren is geschreven voor mensen die slechtziend of blind zijn en werken op een Windows 10 pc, eventueel aangevuld met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. Gebruik je geen hulpmiddel dan kun je toch de meeste onderdelen uitvoeren en leren om minder te hoeven kijken, zodat je sneller werkt en meer energie overhoudt.

In deze training leer je aan de hand van uitleg en oefeningen met Windows te werken zonder dat je de muis nodig hebt.

Alle instructies zijn geschreven voor gebruik met het toetsenbord.

De module bestaat uit meerdere delen.

Veel succes!

1. Hoe kan ik de computer starten en inloggen?

Wanneer je je computer met meerdere mensen deelt, of wanneer je met je computer op een centrale computer werkt, heb je je eigen plek op de computer of op het centrale netwerk. Hier staat al het werk dat je zelf opslaat.

Om ervoor te zorgen dat anderen niet bij jouw gegevens kunnen, moet je je op de computer aanmelden. Dit gebeurt meestal nadat je de computer opstart. Aanmelden doe je met een gebruikersnaam en wachtwoord, die speciaal voor jou zijn aangemaakt. Aanmelden noem je ook wel inloggen.

Welke toetsen je precies moet indrukken om in te loggen hangt af van hoe de computer of het netwerk is ingericht, maar gaat in grote lijnen zoals hieronder aangegeven.

Opdracht: opstarten en inloggen

1. Zet de computer of je laptop aan met de aan/uit knop.

2. Zodra de computer is opgestart verschijnt het inlogscherm met invoerveld. Mogelijk moet je hiervoor eerst een keer op ENTER drukken.

3. Vaak kun je nu al je wachtwoord intypen, gevolgd door ENTER. Maar als de computer is ingericht voor meerdere mensen, dan moet je eerst nog je eigen account gaan zoeken. Dat doe je zo:

4. Druk de TAB toets totdat je bij de lijst met namen komt.

5. Druk weer de TAB toets totdat je bij je eigen inlognaam komt.

6. Druk ENTER. Je springt naar het wachtwoord veld. Zo niet, druk dan TAB tot je op het invoerveld staat.

7. Typ je wachtwoord in en druk ENTER.

8. Je wordt nu ingelogd en kunt even later aan het werk.

Opmerking

Het wachtwoord kan ook een cijfercode zijn.

Hoe kan ik het inlogscherm vergroten?

Dat kan met de volgende sneltoetsen:

Sneltoetsen Windows

Vergroten : WINDOWSTOETS + PLUSTEKEN

Verkleinen : WINDOWSTOETS + MINTEKEN

Sneltoetsen Supernova

Vergroten in het inlogscherm : F8

Verkleinen in het inlogscherm : F7

Sneltoetsen Fusion

Vergroten in het inlogscherm : CAPS LOCK + PIJL OMHOOG

Verkleinen in het inlogscherm : CAPS LOCK + PIJL OMLAAG

2. Hoe kan ik het Windows vergrootglas gebruiken?

Je kunt je het hele scherm makkelijk vergroten door de ingebouwde vergroting van Windows te gebruiken. Een deel van je scherm valt dan buiten beeld.

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Fusion gebruikt, dan heb je de Windows vergroting niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Sneltoetsen

Vergroten vergrootglas : WINDOWSTOETS + PLUSTEKEN

Verkleinen vergrootglas : WINDOWSTOETS + MINTEKEN

Volledig scherm vergroten : CTRL + ALF + F

Opdracht

Zet het vergrootglas aan en maak het beeld een paar stappen groter.

Maak daarna de vergroting weer kleiner.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS + PLUSTEKEN. Het vergrootglas start.

2. Herhaal dit een paar keer om nog meer te vergroten.

3. Als nu NIET het hele scherm wordt vergroot, druk dan CTRL + ALT + F.

4. Verklein een paar keer met WINDOWSTOETS + MINTEKEN.

5. Zet nu de vergroting zo, dat jij prettig het scherm kunt lezen.

Opdracht: vergrootglas instellen

Als je het vergrootglas aanzet, verschijnt er een klein venstertje in beeld. Hiermee kun je instellen hoe groot de stappen zijn waarmee je vergroot. We gaan deze stapgrootte zo klein mogelijk maken.

Zo doe je dat!

1. Druk op CTRL + WINDOWSTOETS + M. Het instellingenvenster verschijnt.

2. Ga net een paar keer TAB naar de keuzelijst Zoomstappen wijzigen. Deze staat standaard op 100%.

3. Verklein met PIJL OMHOOG de stapgrootte naar bijvoorbeeld 10%. Wat is de kleinste stap die je kunt instellen?

4. Je kunt nu de nieuwe stapgrootte meteen uitproberen met WINDOWSTOETS + PLUSTEKEN of MINTEKEN.

5. Ga met TAB naar het aankruisvakje Kleurinversie en zet dit aan en weer uit met SPATIE. Wat gebeurt er nu?

6. Ga met TAB naar de groep “Laat het vergrootglas volgen” en zet de indien nodig de volgende drie aankruisvakjes aan: Muisaanwijzer, Toetsenbordfocus en Tekstcursor.

   Dit zorgt ervoor dat het vergrote beeld netjes meeloopt als je aan het typen bent, of met muis of sneltoetsen navigeert.

7. Sluit het instellingenvenster met ALT + F4.

8. Vergroot en verklein nu een paar keer met de sneltoetsen.

Kan ik tussendoor ook de kleuren snel omkeren?

Ja, daar is een handige sneltoets voor. Je kan de kleuren op elk moment dat je wilt ook omkeren door de sneltoets CTRL + ALT + i te drukken. Probeer maar eens uit.

3. Hoe kan ik in Windows de kleuren omkeren?

Je kunt in Windows de kleuren omkeren. Zwarte letters worden dan wit, en een witte achtergrond wordt zwart. Dit kan prettiger zijn om te lezen omdat er dan minder licht uit het scherm komt.

Ook de kleuren veranderen: blauw wordt geel en andersom!

Let op: Wanneer je een vergrotingshulpmiddel zoals Supernova of Fusion gebruikt, dan heb je de Windows kleuraanpassing mogelijk niet nodig. Je kunt dan dit hoofdstuk overslaan.

Sneltoetsen

SHIFT + ALT + PRINTSCREEN : Kleuren omkeren

Opdracht

Keer de kleuren om, en zet ze daarna weer terug.

Welke kleurinstelling vind je prettiger om teksten te lezen?

Zo doe je dat!

1. Druk SHIFT + ALT + PRINTSCREEN. Op een los toetsenbord is de PRINTSCREEN toets meestal de derde toets helemaal rechtsboven. Op een laptop zit de PRINSTCREEN toets op ieder type laptop op een andere plek. Vaak moet je de Fn toets ingedrukt houden en één van de toetsen helemaal rechts op de bovenste rij drukken. Vraag je trainer eventueel om hulp.

2. De computer piept en vraagt om bevestiging. Druk ENTER.

3. Nu keren de kleuren om. Als het goed is zijn zwarte tekstletters nu wit geworden, en witte achtergrond zwart.

4. Druk SHIFT + ALT + PRINTSCREEN, De kleuren worden weer normaal.

Help, mijn zwarte letters worden niet wit!

Je computer kent verschillende kleurenschema’s. Het kan dus zijn dat bij jou een ander schema staat ingesteld. Gelukkig kun je instellen welk kleurenschema je met SHIFT + ALT + PRINTSCREEN oproept.

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: hoog contrast.

2. Druk ENTER. Het instellingenscherm verschijnt.

3. Schakel indien nodig met SPATIE de knop Hoog Contrast inschakelen in.

4. Druk TAB. Je komt op de keuzelijst Thema met hoog contrast.

5. Druk ALT + PIJL OMLAAG. De lijst met kleurenschema’s verschijnt.

6. Ga met PIJL OMLAAG naar Zwart – hoog contrast, en druk ENTER.

7. Het nieuwe schema wordt meteen ingesteld.

8. Sluit het venster met ALT + F4.

Help, de sneltoets werkt niet!

De sneltoets SHIFT + ALT + PRINTSCREEN kan uitgeschakeld zijn. Zo zet je hem aan:

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: configuratiescherm.

2. Druk ENTER. Het configuratiescherm verschijnt.

3. Ga met TAB naar Toegankelijkheidscentrum en druk ENTER.

4. Ga met de TAB toets naar Hoog Contrast instellen, en druk ENTER.

5. Je staat nu op het vinkje Hoog contrast in- of uitschakelen. Zet het vinkje AAN met de SPATIE.

6. Je kunt ook nog op TAB drukken en het aankruisvak bij Waarschuwing weergeven…. uitzetten, Hierdoor hoef je niet meer te bevestigen als je hoog contrast inschakelt.

7. Met nogmaals TAB kun je het aankruisvak om geluid te spelen aanzetten.

8. Ga met TAB naar de OK knop en druk ENTER.

Tip: bevestigen met ENTER uitschakelen

Je kunt Hoog Contrast ook inschakelen zonder met ENTER te hoeven bevestigen. Hoe je dit doet, kun je hierboven lezen bij het onderdeel Help, de sneltoets werkt niet!

4. Een programma starten met het startmenu

Je kan op verschillende manieren een programma of app op je computer starten. Eén van die manieren is via het startmenu. In het startmenu vind je een lijst van alle programma’s die op de computer staan. Dit zijn er nogal veel. Daarom vind je ook een lijst van programma’s die het meest gebruikt.

De startmenu knop vind je helemaal linksonder op het scherm, en kun je activeren met een speciale toets: de WINDOWSTOETS. Deze toets vind je twee posities links van de spatiebalk.

Sneltoetsen

Startmenu : WINDOWSTOETS

Programma afsluiten : ALT + F4

Meest gebruikte programma’s : WINDOWSTOETS, dan PIJL OMLAAG.

Naar alle programma’s : WINDOWSTOETS, PIJL OMLAAG, letter

Naar alle programma’s (oud) : WINDOWSTOETS, PIJL OMHOOG, ENTER

Programma map uitvouwen : ENTER

Opdracht: lijst meest gebruikte programma’s

Start een programma uit de lijst van meest gebruikte programma’s.

Sluit het programma daarna weer.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS.

2. Druk een paar keer PIJL OMLAAG. Je loopt nu door de lijst van meest gebruikte programma’s. Met PIJL OMHOOG kun je weer terug.

3. Kies een programma, bijvoorbeeld Internet Explorer, of Word.

4. Druk ENTER. Het programma start.

5. Druk ALT + F4 om het programma te sluiten.

6. Start en sluit nu op dezelfde manier een ander programma.

Opdracht: lijst van alle programma’s

Zoek het programma Instellingen uit de lijst van alle programma’s. Open het, en sluit het weer.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS.

2. Druk PIJL OMLAAG en herhaal dit. Je passeert eerst de lijst met meest gebruikte programma’s.

3. Na een tijdje passeer je de letter A.

4. Ga verder met PIJL OMLAAG. Je loopt nu door de lijst met programma’s die alfabetisch in een lijst staan. Hoeveel programma’s zijn er met de letter B?

5. Druk nu de letter i om snel naar de programma’s met de letter i te gaan. Vanaf hier kun je weer verder met PIJL OMLAAG.

6. Zoek nu het programma Instellingen.

7. Druk ENTER om Instellingen te openen.

8. Druk ALT + F4 om het programma te sluiten.

Wat zijn mappen?

In de programmalijst kwam je hier en daar ook een map tegen. In een map staan meer programma’s bij elkaar. Je kunt zo’n map openen met ENTER, zodat hij uitvouwt en je met PIJL OMLAAG bij het programma kunt komen.

Opdracht: programma in een map openen

Zoek en start in de map Accessoires het programma Kladblok.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS en druk daarna PIJL OMLAAG tot je bij Accessoires bent.

2. Druk ENTER zodat de map wordt uitgevouwen. Zegt je hulpmiddel nu iets?

3. Ga nu met PIJL OMLAAG naar Kladblok, en druk ENTER.

4. Sluit Kladblok weer met ALT + F4.

5. Een programma starten met de zoekfunctie

Je kan op verschillende manieren een programma of app op je computer starten. Als je weet hoe je de naam van het programma schrijft kun je de naam intypen. De computer zoekt dan het programma voor je op.

Sneltoetsen

Zoekfunctie : WINDOWSTOETS, daarna typen.

Opdracht

Zoek en start het programma Kladblok. Sluit het dan weer.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS.

2. Typ: Kladblok.

3. Druk ENTER. Kladblok start.

4. Sluit kladblok weer met ALT + F4.

Moet je altijd de hele programmanaam typen?

Nee, dat hoeft niet. Je kan ook de eerste letters van de naam typen. Maar omdat er dan misschien meer programma’s of bestanden zijn die met dezelfde letters beginnen, moet je daarna nog wel in een lijst de juiste kiezen.

Opdracht: programma zoeken met een paar letters

Zoek en start het programma instellingen maar typ alleen de eerste paar letters. Sluit het dan weer.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS.

2. Typ de letters i en n.

3. Zoek nu met PIJL OMLAAG het programma Instellingen. Zijn er nog meer programma’s gevonden die met in beginnen?

4. Start Instellingen met ENTER en sluit het weer met ALT + F4.

6. Een programma starten vanaf het bureaublad

Je bureaublad is het startscherm dat je na het inloggen in beeld krijgt. Behalve documenten en een prullenbak kunnen hier programma icoontjes op te vinden zijn. Deze programma icoontjes moeten er dan wel op gezet zijn, door jou of eerder bij de installatie van de computer.

Een icoon dat je op elke computer op het bureaublad vindt is de Prullenbak. Die gaan we eens zoeken.

Sneltoetsen

Naar bureaublad : WINDOWSTOETS + D

Opdracht

Open de prullenbak vanaf het bureaublad, en sluit het weer.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS + D. Je bent nu op het bureaublad.

2. Druk de letter p en herhaal dit tot je de prullenbak hebt gevonden.

3. Druk ENTER om de prullenbak te openen.

4. Sluit de prullenbak weer met ALT + F4.

Hoe vind ik iets op het bureaublad?

Op het bureaublad staan de iconen niet netjes naast of onder elkaar. Dit maakt het lastig om met de PIJL toetsen een icoon makkelijk te vinden.

Gelukkig kun je de eerste letter van de naam gebruiken.

Opdracht

Ga na hoeveel iconen met de letter m op je bureaublad staan.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS + D. Je bent nu op het bureaublad.

2. Druk de letter m. Je staat nu op het eerste icoon met een m.

3. Herhaal de letter m, net zo lang tot je weer bij het eerste icoon bent. Hoe vaak heb je de m gedrukt?

4. Probeer ook een paar andere letters uit.

Tip: alternatieve sneltoets

Vind je WINDOWSTOETS + D lastig om in te drukken? Veel computers hebben aan de rechterkant van de spatiebalk ook een WINDOWSTOETS. Dat gaat misschien makkelijker.

Ook kun je in plaats van WINDOWSTOETS + D de sneltoets WINDOWSTOETS + M typen.

7. Wat is het snelmenu?

Je kunt met sneltoetsen opdrachten geven aan de computer. Maar als er voor een opdracht geen sneltoets is, kun je het snelmenu gebruiken. De snelmenu toets is meestal de derde toets rechts van de spatiebalk, naast de rechter CTRL toets. Als je toetsenbord geen snelmenu toets heeft kun je ook SHIFT+F10 indrukken.

Als je het snelmenu opent krijg je een lijst van opdrachten die je op dat moment kunt uitvoeren. Je kunt met PIJL OMLAAG selecteren.

Sneltoetsen

Snelmenu : SNELMENU of SHIFT + F10

Snelmenu verlaten : ESCAPE

Een opdracht geven : SNELMENU, PIJL OMLAAG, ENTER

Opdracht

Op het bureaublad vind je de Prullenbak. Ga na welke snelmenu opdrachten je bij de Prullenbak kunt uitvoeren. Je hoeft ze niet allemaal te begrijpen. Hoeveel zijn het er? Druk ESCAPE als je klaar bent.

Zo doe je dat!

1. Druk WINDOWSTOETS + D. Je bent nu op het bureaublad.

2. Druk de letter p en herhaal dit tot je de prullenbak hebt gevonden.

3. Druk SNELMENU en loop met PIJL OMLAAG door de opties.

4. Druk ESCAPE. Het snelmenu sluit en je geeft nu geen opdracht.

Opdracht

Open het programma Kladblok. Vind je nu andere opdrachten in het snelmenu dan bij de prullenbak?

Zo doe je dat!

1. Open het programma Kladblok.

2. Druk SNELMENU en loop met PIJL OMLAAG door de opties.

3. Druk ESCAPE en sluit Kladblok met ALT + F4.

Wat doe ik als er geen Snelmenu opdracht is?

Als je in een programma werkt vind je een overzicht van alle opdrachten in het zogenaamde menu. Als er geen menu is vind je het overzicht in het zogenaamde lint. Het menu of lint vind je bovenaan in het programmavenster. Een opdracht geven vanuit het menu of het lint is een stuk ingewikkelder dan een sneltoets of het snelmenu. In de training zullen we daarom alleen een opdracht met menu of lint geven als dat niet op een andere manier kan.

8. Navigeren tussen programma vensters

Soms is het handig om met meerdere programma’s tegelijk te werken.

Bijvoorbeeld als je tekst van het ene programma naar het andere wilt kopiëren. Je kunt dan met een sneltoets makkelijk van het ene naar het andere programma schakelen. Ook kun je de sneltoets gebruiken om na te gaan welke programma’s openstaan die je misschien nog wilt sluiten.

Als je schakelt naar een ander venster wordt dat venster actief en verschijnt op de voorgrond. Je kunt dan in dat venster werken. Het venster dat je verlaat parkeer je dan zolang even naar de achtergrond.

Sneltoetsen

Schakelen tussen programma’s : ALT + TAB

Opdracht

Open het programma Wordpad en daarna Kladblok. Schakel van Kladblok naar Wordpad en weer terug.

Zo doe je dat!

1. Druk de WINDOWSTOETS en typ: WordPad.

2. Druk ENTER zodat Wordpad opent.

3. Open op dezelfde manier Kladblok. Kladblok is nu actief.

4. Nu ga je schakelen. Houd de ALT toets ingedrukt en druk kort op de TAB toets. Laat daarna de ALT toets weer los.

5. Je zit nu in Wordpad.

6. Schakel op dezelfde manier weer naar Kladblok.

7. Laat de vensters nog even openstaan.

Kan ik tussen nog meer programma’s schakelen?

Ja, dat kan. Je moet dan de ALT toets ingedrukt blijven houden en op de TAB toets blijven drukken om naar het juiste programma te schakelen.

Opdracht

Open nu ook nog het programma Instellingen. Schakel daarna naar Wordpad. Schakel daarna naar Kladblok.

Zo doe je dat!

1. Open het programma Instellingen. Hoeveel programma’s zijn nu actief?

2. Houd de ALT toets ingedrukt en druk een paar keer op de TAB toets tot je bij Wordpad bent.

3. Laat dan de ALT toets los.

4. Nu is Wordpad actief. Schakel op dezelfde manier naar Kladblok.

5. Is Instellingen nog actief? Hoe kan je dit controleren?

6. Schakel naar Instellingen en sluit met ALT + F4. Wie zijn er nu nog actief?

7. Sluit ook alle andere vensters.