Rudó de Goede, Koninklijke Visio
Onlangs kwam WhatsApp onder vuur te liggen in verband met het gaan delen van
gegevens met Facebook. Dit roept de vraag op: zijn er ook (veiliger)
alternatieven?
In dit artikel belichten we een aantal populaire sociale applicaties voor
mobiele telefoon en tablet. Hierbij richten we ons voornamelijk op de
belangrijkste functie van WhatsApp: het versturen van berichten. Ook vertellen
we hoe toegankelijk deze andere vijf apps zijn voor blinde en slechtziende
mensen, en of je ze kunt gebruiken als alternatief voor WhatsApp. De apps die we
bespreken zijn gratis chatdiensten en bijna allen zijn ze beschikbaar op zowel
iOS als Android.
We kunnen alvast verklappen dat er, technisch gezien, in de praktijk
toegankelijke alternatieven zijn. Of je dan ook iedereen kunt bereiken? ..….
lees verder.
Voor de mensen die nog niet kennisgemaakt hebben met WhatsApp bespreken we
allereerst nog in het kort WhatsApp zelf:
1. WhatsApp
Wat is WhatsApp?
WhatsApp Messenger is een gratis berichten-app voor iPhone en Android
smartphones. Je kunt WhatsApp gebruiken voor het versturen en ontvangen van
tekstberichten, foto’s, video’s, documenten en gesproken berichten. Het is op
dit moment de populairste en meest gebruikte berichtenapplicatie in Nederland.
De overige beschreven applicaties in dit artikel hebben een minder grote
populariteit, de kans dat je bij start bekenden treft op WhatsApp is dus
waarschijnlijk groter dan bij deze alternatieven. Ook onder slechtziende en
blinde mensen is WhatsApp populair, zowel in een op een contact als in
groepschats (tot een paar honderd personen).
Net als de andere apps gebruikt WhatsApp de internetverbinding van je telefoon
om berichten uit te wisselen en om te bellen met vrienden en familie. De app
heeft je telefoonnummer en contactenlijst nodig om goed te kunnen werken.
Vanaf 2021 deelt WhatsApp ook je gegevens met het moederbedrijf Facebook. Denk
hierbij aan je telefoonnummer of informatie over hoe vaak je WhatsApp gebruikt.
De berichten zelf zijn versleuteld en worden volgens Facebook niet uitgelezen.
WhatsApp is overigens ook beschikbaar via een webversie, WhatsApp Web:
web.whatsapp.com.
Toegankelijkheid WhatsApp
De WhatsApp app op je smartphone is goed toegankelijk voor slechtziende en
blinde mensen die Talkback (Android) of VoiceOver (iOS) gebruiken. Belangrijke
items op het scherm worden goed voorgelezen door deze schermlezers. Het is
mogelijk om Siri en Google Assistent te vragen om je berichten voor te lezen, of
een opdracht te geven om een bericht te versturen. Ook kun je audioberichten
sturen als je liever niet wil typen of bijvoorbeeld je bericht persoonlijker
wilt maken doordat dat de ander je stem kan horen. Een audiobericht wordt ook
spraakbericht genoemd.
WhatsApp is te gebruiken in donkere modus. Ook kun je zelf een achtergrond bij
je chats kiezen of zelf maken om de leesbaarheid te verbeteren.
Tip: WhatsApp leren (podcast)
Wil je WhatsApp leren met VoiceOver? Op het Visio Kennisportaal vind je een
podcast serie waarmee je stap voor stap WhatsApp met (of zonder) VoiceOver kunt
leren. De teksten van de podcast zijn ook uitgeschreven.
Ga naar de podcasts WhatsApp
leren
Ga naar de tekstversie van de podcasts WhatsApp
leren
Download
Download WhatsApp voor
iOS
Download WhatsApp voor
Android
Voor dit artikel gebruikten we WhatsApp versie 2.21.
En dan gaan we nu naar de alternatieven:
2. Berichten app (Apple)
Wat is de Berichten app?
De berichten app voor iOS is ontwikkeld door Apple om hun gebruikers een gratis
alternatief voor sms te bieden. Met deze app stuur je zogeheten iMessages: tekst
of audioberichten, foto's of video's. Dit doe je niet via het telefoonnetwerk
maar via wifi of een mobiel datanetwerk naar een ander Apple apparaat. Dit kan
een iPhone, iPad, iPod Touch en zelfs een Mac zijn. Deze berichten zijn altijd
gecodeerd en worden weergegeven in tekstballonnen, zoals je dan van een sms
bericht gewend bent.
De Berichten app heeft hiervoor geen telefoonnummer nodig maar herkent je
contactpersonen aan bijvoorbeeld hun email adres. Ook kun je op eenvoudige wijze
berichten versturen naar een groep van maximaal 25 mensen.
In tegensteling tot de andere apps is iMessage niet uitgerust met een beeldbel
functie. Wel kun je hiervoor FaceTime gebruiken, die net als iMessage standaard
op je apparaat geinstalleerd staat. Vanuit iMessage kun je dan FaceTime vanuit
de contactpersoon info in de chat starten.
Is het dan niet mogelijk om met de Berichten app een “gewone” sms te sturen naar
iemand die geen Apple toestel heeft? Jawel hoor, maar in dat geval heeft de app
wel je telefoonnummer nodig. Je stuurt dan een reguliere, betaalde sms via je
telefoonnetwerk. In de berichtenlijst vind je (in iOS 14) boven het bericht de
tekst “iMessage” of “bericht” waarmee je kunt achterhalen of het een (betaalde)
sms of iMessage betreft. Het is natuurlijk altijd handig als je weet wie van je
vrienden een Apple apparaat heeft zodat je mogelijk iMessage kunt gebruiken.
De Berichten app is uiteraard niet beschikbaar voor Android gebruikers.
Toegankelijkheid iMessage
Zoals je van Apple mag verwachten is iMessage geheel toegankelijk voor
slechtzienden en blinden die VoiceOver gebruiken. iMessage ondersteunt het
versturen van audioberichten.
De app is te gebruiken in donkere modus.
Tip: iMessage leren
Op het Visio Kennisportaal vind je verschillende instructies over het gebruik
van iMessage met VoiceOver.
Ga naar iMessage instructies op het Kennisportaal
Voor dit artikel gebruikten we iMessage onder iOS 14.4.
3. Signal
Wat is Signal?
Signal is een gratis app waarmee je (net als bij WhatsApp) berichten kunt
verzenden en audio- of videogesprekken kunt voeren met één of meerdere personen.
Signal heeft geen commercieel oogmerk en heeft veiligheid en privacy hoog in het
vaandel staan. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Facebook slaat Signal je
contactenlijst niet op, en worden de gegevens waarin staat met wie je gesprekken
hebt gevoerd niet bewaard. Ook is de app voorzien van geavanceerde
privacybescherming. Zo wordt je data of gebruikersinformatie niet gedeeld of
verkocht, en wordt je telefoonnummer niet gekoppeld aan je persoonlijke
gegevens. Helaas is wel je telefoonnummer, dat je nodig hebt om je account aan
te maken, zichtbaar voor andere gebruikers. Heb je Signal eenmaal op je telefoon
gekoppeld, dan kun je de app ook gebruiken op je iPad of tablet.
Signal is zogenaamde Open Source programmatuur wat inhoudt dat de
programmeercode van de app openbaar beschikbaar is en dus door iedereen die dat
wil (en kan) gecontroleerd kan worden op veiligheid. Deze transparantie
bevordert de veiligheid en betrouwbaarheid.
Toegankelijkheid Signal
Signal is prima toegankelijk voor blinde en slechtziende gebruikers (getest op
telefoons). De belangrijkste items op het scherm worden goed voorgelezen door
VoiceOver en Talkback. De schermen met basisfuncties (chatten, audio en
videobellen) zijn eenvoudig van opzet en makkelijk te vinden. Ook kun je
audioberichten versturen als je liever niet wilt typen.
Signal ondersteunt donkere modus en je kunt in de app een licht of donker
kleurthema kiezen. Ook kan je zelf een gespreksachtergrond kiezen met een
afbeelding naar keuze.
Voor dit artikel gebruikten we versie 5.14 (iOS) en versie 15.12.3 (Android).
Download
Download Signal voor
iOS
Download Signal voor
Android
4. Telegram
Wat is Telegram?
Telegram is net als WhatsApp een gratis dienst waarmee je kunt chatten en audio-
en videogesprekken kunt voeren. Telegram kent daarnaast een aantal
beveiligingsfuncties. Denk hierbij aan een pincode om de app te kunnen starten
of het automatisch laten verwijderen van je berichten na een zelf in te stellen
periode. Je kunt zelfs je hele account automatisch laten verwijderen na een
periode van inactiviteit.
Telegram is makkelijk, snel, veilig en wordt gesynchroniseerd over al je
apparaten. Telegram heeft grofweg vijf maal minder WhatsApp gebruikers maar
wereldwijd zijn dat er toch nog meer dan 500 miljoen. In tegenstelling tot
WhatsApp geeft Telegram je de mogelijkheid tot het vormen van zeer grote
chatgroepen tot zelfs meer dan honderdduizend (!) gebruikers.
Om Telegram te gebruiken heb je een telefoonnummer nodig, dit kun je echter
afschermen zodat een andere gebruiker je nummer niet kan achterhalen. Houd er
wel rekening mee dat in tegenstelling tot WhatsApp niet al je berichten
versleuteld verstuurd worden. Je kunt dus niet zomaar concluderen dat Telegram
veiliger is dan WhatsApp.
Telegram is beschikbaar voor iOS en Android. Je kunt Telegram naast je telefoon
ook op je iPad of tablet installeren.
Toegankelijkheid Telegram
Telegram is redelijk goed te gebruiken met VoiceOver en Talkback. Recentelijk
zijn er aanpassingen gedaan die het gebruikersgemak verbeteren, zoals het
labelen van de pincode. Toch zijn bepaalde zaken niet gelabeld zoals sommige
tekst of afbeeldingen die in de app verschijnen. Essentiele onderdelen zijn wel
goed gelabeld. Met Telegram kun je ook audioberichten versturen.
Telegram kun je gebruiken in donkere modus. Daarnaast kent Telegram een
behoorlijk aantal mogelijkheden om de leesbaarheid te verbeteren zoals instellen
van grote emoji iconen, aanpassen van tekstgrootte, achtergrond wijzigen, of het
maken van een geheel eigen thema.
Download
Download Telegram voor
iOS
Download Telegram voor
Android
Voor dit artikel gebruikten we Telegram versie 7.7 (iOS) en versie 7.7.2
(Android).
5. Messenger
Messenger van Facebook is een aanvulling op de Facebook app die gratis
(groeps)chats, video- en spraakgesprekken biedt.
Wil je Messenger gebruiken dan heb je de Facebook app niet nodig. Wel heb je
voor Messenger een Facebook account nodig die je eenmalig kunt aanmaken.
Desgewenst kan dit ook in de Facebook app of website. Een telefoonnummer is
hierbij niet verplicht, je kunt hiervoor ook je mailadres gebruiken. Had je al
Facebook, dan haalt Messenger je contacten uit je Facebook account.
Wat privacy betreft: Messenger is onderdeel van Facebook en deelt dus de
welbekende reputatie van dit bedrijf ten aanzien van omgaan met je data, gebruik
en gegevens.
De Messenger app is beschikbaar voor Android en iOS en werkt zowel op telefoon
als tablet. De koppeling vanuit Facebook kan voor gebruikers wellicht handig
zijn, als je het gebruik van Facebook al onder de knie hebt is de stap naar
Messenger wellicht wat eenvoudiger.
Toegankelijkheid Messenger
Messenger is goed toegankelijk met VoiceOver en Talkback, en is te gebruiken in
donkere modus. Terwijl de twee hoofdfuncties, chats en mensen, eenvoudig van
opzet zijn kunnen overige opties echter moeilijk te vinden zijn. Daarnaast zijn
ze regelmatig aan verandering onderhevig.
Met Messenger kun je audioberichten versturen als je liever niet wilt typen.
Voor dit artkel gebruikten we Messenger versie 315 (iOS en Android).
Download Messenger voor
iOS
Download Messenger voor
Android
6. Discord
Wat is Discord?
Discord is een gratis applicatie bedoeld om online in een (grote) groep te
communiceren. De app komt oorspronkelijk uit de gamingwereld maar wordt
inmiddels bij elk interessegebied gebruikt. Je kunt in de app chatten via
tekstberichten maar ook via audio- of videogesprekken. Net als bij Telegram kun
je chatten in grote groepen met duizenden gebruikers, maar ook 1 op 1 chats zijn
mogelijk.
Discord is oorspronkelijk gemaakt om naast bijvoorbeeld het spelen van een spel
een groepschat over dit spel te voeren. Discord kent kanalen met subgroepen over
bepaalde onderwerpen die je ook zelf kunt aanmaken. Vaak kom je via een
uitnodiging of een gedeelde link in zo’n kanaal in een groep. Gamers gebruiken
dan de Discord chat als aanvulling op een andere activiteit, maar de app wordt
inmiddels ook op andere manieren gebruikt.
Om Discord te gebruiken heb je geen telefoonnummer nodig, wel moet je een
account aanmaken.
Discord is beschikbaar voor iOS en Android. Daarnaast is er ook een webversie.
Toegankelijkheid Discord
De toegankelijkheid van de Discord app wordt als wisselend ervaren door blinde
en slechtziende gebruikers. De belangrijkste labels worden wel goed voorgelezen
door VoiceOver en Talkback. Maar omdat de app veel functionaliteiten kent kan
het wel even zoeken zijn om in de app bepaalde functies te vinden, of om de
structuur te doorgronden. Ook is de app vertaald vanuit het Engels wat een
uitdaging kan zijn om te begrijpen wat een bepaalde functie of knop nu eigenlijk
inhoudt.
Discord is te gebruiken in donkere modus. Ook vind je in de app
toegankelijkheidopties waarbij het uitschakelen van emoticons de meest in het
oog springende is.
Download
Download Discord voor
iOS
Download Discord voor
Android
Voor dit artikel gebruikten we Discord versie 77 (iOS) en versie 77.6 (Android).
Tot slot, een alternatief voor WhatsApp?
Wil je alleen tekst of audioberichten sturen dan zou Apple’s eenvoudige
Berichten app al een alternatief kunnen zijn. Wil je ook beeldbellen dan is de
app makkelijk te combineren met FaceTime. Een mogelijk nadeel is dat de
Berichten en FaceTime app alleen voorbehouden zijn aan Apple gebruikers. Al je
contacten zullen dus Apple apparatuur moeten hebben wil je met ze kunnen
chatten.
De andere apps bieden technisch gezien hetzelfde (of meer) dan WhatsApp en
werken zowel onder iOS als Android.
Hecht je veel waarde aan privacy en veiligheid, dan lijkt Signal de beste
papieren te hebben.
Toch zal het in de praktijk lastig kunnen zijn als je zou willen overstappen,
eenvoudigweg omdat WhatsApp zo populair is. Het is dan lastig om de mensen te
vinden die je wilt bereiken. Dit geldt ook voor de andere apps. Messenger van
Facebook komt qua gebruikersaantallen weliswaar in de buurt van WhatsApp, maar
is als een app uit de Facebookstal geen logische keuze als je WhatsApp om
privacyredenen zou willen verlaten. Telegram is weliswaar dan ook nog een
redelijk grote partij, maar qua toegankelijkheid blijkt deze app niet de beste
keus als je afhankelijk bent van een schermlezer.
En ja, ook al zijn er dus echt wel alternatieven, zoals gezegd ben je sterk
afhankelijk van de tegenpartij, je chatpartner, en welke apps deze persoon wil
gebruiken. Daarom zou het zomaar kunnen dat je in de praktijk meerdere apps
naast elkaar zult gebruiken. Veel plezier met chatten!
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org