Tv ondertiteling lezen of luisteren, de mogelijkheden
Geplaatst op 4 december 2023Yvonne Groenewegen, Fred Boot, Frits Jongboom en Louis Pool, Koninklijke Visio
Tv-programma's met ondertiteling kunnen voor mensen met een visuele beperking lastig te volgen zijn. Een oplossing kan zijn om de ondertiteling te vergroten of om deze om te zetten in spraak, bijvoorbeeld door een apparaat aan te sluiten.
We hebben de diverse mogelijkheden op een rijtje gezet.
Vergroten of contrast aanpassen
De eerste tip die we vaak geven is om dichter bij de tv te gaan zitten. Een nadeel daarvan kan zijn is dat je meestal niet meer op je vaste plek op de bank kunt zitten, tenzij je de inrichting van de woonkamer aanpast. Gelukkig zijn er ook andere opties.
Teletekst 888 en 889
Bij veel programma’s is het mogelijk om de teletekst pagina 889 aan te zetten. Dit kan ieder geval bij de publieke omroep voor de zenders NPO1, 2 en 3 en de Belgische zenders Eén en Canvas. Bij een anderstalig programma met ondertiteling verschijnt dan een zwarte balk achter witte letters. Hierdoor is er meer contrast wat de letters beter leesbaar kan maken.
De teletekst pagina 888 zorgt voor ondertiteling bij Nederlandstalige programma’s, met name bedoeld voor mensen met een auditieve beperking (slechthorend en doof).
Teletekst ondertiteling kan niet vergroot worden.
Tv-bril
Er bestaat een tv-bril, waarmee je het beeld kan vergroten. Deze bril is echter niet voor iedereen geschikt. De bril maakt het lastig om tegelijkertijd zowel de ondertiteling als het beeld te volgen. Daar komt bij dat de bril zwaar is en daardoor ongemakkelijk kan zitten.
Tv met vergrote ondertitels
Tegenwoordig zijn er televisies die ondertiteling kunnen vergroten. Het contrast wordt daarbij echter niet verhoogd. Wanneer je een grotere tv koopt is de ondertiteling daarop vanzelfsprekend ook groter.
Vergrote ondertiteling films en series Netflix
Iedereen die via de streamingsdienst Netflix kijkt heeft de mogelijkheid om grotere en contrastrijkere letters in te stellen. Dit stel je in door in te loggen op de website van Netflix. Via een mobiele app kunnen Netflix letters worden vergroot via het instellingenmenu, Toegankelijkheid, Ondertiteling en Bijschriften. Deze mobiele app biedt daarnaast diverse andere mogelijkheden, waaronder aanpassing van de afspeelsnelheid van een programma.
Vo-Box
De Vo-Box is een los kastje dat de tv ondertiteling kan vergroten. Ook kan het contrast tussen tekst en achtergrond verhoogd worden. Het apparaat kan daarom een uitkomst zijn voor mensen waarvoor de gewone ondertiteling te snel gaat, maar die met vergrote ondertiteling en/of verbeterd contrast de teksten wel vlot genoeg kunnen lezen.
De Vo-box werkt als volgt. Je sluit het apparaat aan tussen het kastje van de tv provider en de tv via een HDMI-kabel. Wanneer er in een tv programma ondertiteling wordt getoond zal de Vo-Box dit herkennen en er de aangepaste vergrote ondertiteling in een balk overheen plaatsen.
De Vo-box past de ondertiteling aan van alle zenders waarbij Nederlandse ondertiteling getoond wordt. Het maakt niet uit welke zender dat is, zolang er in het programma maar ondertiteling wordt getoond. De Vo-box maakt dus gebruik van reeds bestaande ondertitels en zal daarom dus geen ondertiteling tonen bij Britse of Duitse zenders.
Daarnaast kun je de Vo-box ook verbinden met een Apple TV, Amazon Fire Stick, Chromecast, dvd-speler, Blue Ray Speler, laptop, of gameconsole als je die voor streaming gebruikt. Ook dan zullen de ondertitels worden aangepast. Wil je meerdere apparaten aansluiten dan kun je een HDMI switch overwegen.
De ondertiteling kun je met de Vo-box tot twee keer vergroten. Er zijn meer dan vijf lettertypen waar je uit kan kiezen en je kunt de kleur van zowel de tekst als de achtergrond veranderen naar geel, wit of zwart.
Voorwaarde voor het kunnen lezen van ondertitels door de Vo-box is dus dat het beeldsignaal van buiten de tv komt. De ondertiteling van apps op een smart tv kunnen dus niet worden aangepast. Ook werkt de Vo-box niet bij een abonnement met insteekkaart in de tv.
De Vo-box is te combineren met de Go-box zodat ondertiteling behalve vergroot ook uitgesproken kan worden (Go-box plus). Beide functies zitten dan in hetzelfde kastje. Meer informatie over Go-box vind je verderop in dit artikel.
Wanneer de VO-Box is aangesloten moet deze eenmalig met de bijgeleverde afstandsbediening worden ingesteld. Je stelt de gewenste grootte en kleur in voor de tekst en achtergrond van de ondertiteling. Tevens koppel je de Vo-box aan het internet. Dit kan met een internetkabel of via het Wi-Fi netwerk. In het laatste geval voer je met de afstandsbediening het Wi-Fi wachtwoord in.
Als de Vo-Box eenmaal is ingesteld hoef je daarna geen handelingen meer te verrichten om het apparaat te gebruiken. Je zet de tv aan en de VO-Box past de ondertiteling meteen aan.
Meer over installatie en gebruik van de VO-box en Go-box vind je in de YouTube video van leverancier Sensotec:
Gesproken ondertiteling
Als het lezen van de ondertiteling niet meer lukt, ondanks meer contrast en/of vergroten, kan gesproken ondertiteling mogelijk een oplossing zijn.
Bij gesproken ondertiteling wordt de tekst die in beeld komt voorgelezen, vaak door een computerstem.
Er zijn diverse manieren en hulpmiddelen om gesproken ondertiteling op de tv te krijgen. Welk hulpmiddel het best passend is kan per persoon verschillen.
Gesproken ondertiteling via TV-aanbieder of provider
Wil je alleen publieke zenders NPO 1, 2 of 3 kijken?
In de wet is vastgelegd dat de publieke zenders NPO 1, 2 en 3 gesproken ondertiteling als audiospoor moeten aanbieden voor mensen met een visuele beperking.
Deze gesproken ondertiteling wordt dan vaak geleverd onder de zogenaamde HD-kanalen van de TV aanbieder (ook wel provider genoemd) voor de zenders NPO 1,2 en 3. De manier waarop de kanalen worden aangeboden en hoe je ze kunt oproepen is per TV provider verschillend.
Je kunt hierbij niet uit verschillende stemmen kiezen.
Hieronder vind je per provider informatie over gesproken ondertiteling voor de publieke zenders 1,2 en 3.
KPN Digitenne en XS4ALL
Gesproken ondertiteling wordt aangeboden in het basispakket:
NPO + gesproken ondertiteling is te vinden op zenders 191, 192 en 193.
Telfort
Telfort biedt gesproken ondertiteling aan in het basispakket:
Voor de zwarte afstandsbediening is NPO + gesproken ondertiteling te vinden op zenders 741, 742 en 743.
Voor de witte afstandsbediening is NPO + gesproken ondertiteling te vinden op zenders 191, 192 en 193.
Odidio (voorheen T-Mobile)
Gesproken ondertiteling wordt aangeboden in het basispakket:
NPO + gesproken ondertiteling is te vinden op zenders 101, 102 en 103.
Ziggo / UPC
Deze aanbieder biedt gesproken ondertiteling via een zogenaamde mediabox. Dit is het kastje (het internet modem) waarmee je tv, telefoon en/of internet ontvangt. Er zijn verschillende soorten mediaboxen. De meeste hiervan bieden gesproken ondertiteling.
De manier om de gesproken ondertiteling te activeren is per box verschillend en kan wat lastig te vinden zijn. Globaal is de werkwijze als volgt:
Ga naar het menu om de taal in te stellen.
Ga via het menu audio instelling op zoek gaan naar GOS-audio (gesproken ondertiteling).
Ziggo Mediabox Next en Next Mini
Deze introduceert spraakbediening via een speciale knop op de afstandsbediening.
Met de spraakopdracht “zet gesproken ondertiteling aan” schakel je de gesproken ondertiteling in voor de publieke zender waar je naar kijkt.
Met de spraakopdracht “zet gesproken ondertiteling uit” zet je de gesproken ondertiteling weer uit.
Ook is het mogelijk om met de afstandsbediening de gesproken ondertitels aan te zetten.
Meer informatie op het Visio Kennisportaal:
Ziggo C++ Kaart
Hierbij gebruik je geen mediabox of ander kastje maar een insteekkaart die je in de TV steekt. Een voordeel is dat je geen tweede afstandsbediening nodig hebt in plaats van twee.
De bediening is helaas bij elke tv anders. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van de tv. Globaal is de werkwijze: ga naar de ‘audioknop’ op de afstandsbediening van de TV en kies voor Gesproken Ondertiteling.
Caiway
Humax Ontvangers/HD-Ontvangers (via COAX kabel)
Druk bij de volumeknop op de knop OPT+
Bij AUDIO drukt u op de OK knop.
U kiest voor de optie GOS.
Druk op de OK knop.
Druk nu op de EXIT knop.
De ondertiteling wordt nu opgelezen.
Amino/Entone Ontvangers (via Glasvezel)
Druk op de afstandsbediening op de gele knop. Deze vind je tussen de rood/blauw/groen knoppen.
Bij Audio Taal zie je nu 'Standaard' geselecteerd staan.
Met de pijltjestoets naar rechts/links bladert je naar GOS.
Druk op de OK toets.
Druk op de EXIT knop.
De ondertiteling wordt nu opgelezen.
Gesproken ondertiteling met een hulpmiddel
Wil je gesproken ondertiteling bij meer zenders dan alleen NPO 1, 2 en 3? Of wil je ook bij andere diensten zoals streamingdiensten of zelfs een aangesloten apparaat zoals een dvd speler ondertiteling? Dan is een hulpmiddel of betaalde dienst vereist. Er bestaan verschillende hulpmiddelen waarvan sommigen een internetverbinding nodig hebben. Ook is het voor sommige hulpmiddelen mogelijk om deze aan te vragen bij de zorgverzekeraar (in bruikleen of in eigendom).
Go-box
De Go-box is een kastje dat wordt aangesloten tussen de externe decoder en tv via een HDMI-kabel. Alle beelden die door deze kabel gaan worden door de Go-box gescand op ondertitels en voorgelezen.
De Go-box leest de ondertiteling voor van alle zenders waar Nederlandse ondertiteling is. Het maakt niet uit welke zender dat is, zolang er maar ondertiteling aanwezig is. De Go-box kan dus niet zelf ondertiteling maken bij bijvoorbeeld Britse of Duitse zenders. Ook kan de Go-box ook geen anderstalige ondertiteling vertalen.
Behalve met tv zenders kun je de Go-box ook verbinden met een Apple TV, Amazon Fire Stick, Chromecast, dvd-speler, Blue Ray Speler, laptop, of gameconsole als je die voor streaming gebruikt. Ook dan worden de ondertitels, mits aanwezig, voorgelezen. Wil je meerdere apparaten aansluiten dan kun je een HDMI switch overwegen.
Een voorwaarde voor het kunnen lezen van ondertitels door de Go-box is dat het te scannen beeldsignaal van buiten de tv komt. De ondertiteling van apps op een smart tv kunnen dus niet worden voorgelezen. Ook werkt de Go-box niet bij een abonnement met insteekkaart in de tv, of bij een analoge tv.
De Go-box is te combineren met de Vo-box zodat ondertiteling behalve uitgesproken ook vergroot kan worden (Go-box plus). Beide functies zitten dan in hetzelfde kastje. Meer info over de VO-box vind je eerder in dit artikel.
Je kunt bij de Go-box kiezen uit meerdere stemmen en de snelheid van de stem wijzigen. Ook is het mogelijk om de verhouding tussen het tv volume en het volume van de ondertiteling te wijzigen. Tenslotte kun je een koptelefoon op de Go-box aansluiten. Over de koptelefoon hoor je dan zowel het geluid van de ondertiteling als die van van de televisie.
De Go-Box moet nadat hij is aangesloten eenmalig worden ingesteld met de bijgeleverde afstandsbediening. Je kiest hierbij de gewenste stem en het volume. Ook moet je hem koppelen aan het internet. Dit kan met een internetkabel of via de Wi-Fi. Is de Go-Box eenmaal ingesteld, dan hoef je daarna geen handelingen te verrichten. Je zet de tv aan en de GO-Box leest de ondertiteling gelijk voor.
Meer over installatie en gebruik van de VO-box en Go-box vind je in de Youtube video van leverancier Sensotec.
Meer weten? Bekijk de video: Hoe installeer en gebruik ik de Go-box of Vo-box?
Webbox
De Webbox is een multi-functioneel hulpmiddel met onder andere een optie voor gesproken ondertiteling. Bij gebruik van de Webbox is een maandelijks betaald abonnement vereist bij leverancier Sensotec.
De Webbox leest geen opgenomen of uitgestelde programma's voor. Ook is het niet mogelijk om DVD’s en streamingsdiensten zoals bijvoorbeeld Netflix of Videoland te laten voorlezen. Er is geen relatie met de TV zender. Als je op de TV naar een andere zender zapt moet je dit ook handmatig op de webbox doen.
Verder is het belangrijk om te weten dat een wifi-verbinding nodig is en dat het volume van de webbox niet aangepast wordt aan het geluid van de tv.
Meer weten? Lees het artikel over de Webbox op het Visio Kennisportaal.
Gesproken ondertitels app
Met de app Gesproken Ondertitels van leverancier Sensotec wordt live de ondertiteling voorgelezen via een smartphone of tablet. De app is verkrijgbaar via de App Store (Apple) en Google Play Store (Android). De app zelf kun je de eerste twee weken gratis uitproberen. Daarna kun je voor een vast bedrag per maand de app blijven gebruiken.
De app leest geen opgenomen of uitgestelde programma's voor. Ook is het niet mogelijk om met deze app bijvoorbeeld Netflix te laten voorlezen.
Als je op de tv naar een ander kanaal zapt moet je dit ook handmatig in de app doen.
Soms kan bij gebruik van de app een vertraging optreden. Het geluid komt dan wat later bij het bijbehorende beeld. Het is mogelijk om dit handmatig aan te passen.
Download Gesproken ondertitels voor iOS in de App Store
Download Gesproken ondertitels voor Android in de Play Store
Welke oplossing is geschikt?
Dat hangt af van je wensen en mogelijkheden: heb je internet in huis? Heb je digitale televisie? Draag je een hoorapparaat met bluetooth-mogelijkheid? Is er genoeg keuze uit verschillende stemmen? Wil je het apparaat alleen gebruiken voor ondertiteling of zoek je een multifunctioneel apparaat met meer mogelijkheden?
Koninklijke Visio kan helpen om de juiste keuze te maken en om het apparaat te leren bedienen. Neem hiervoor gerust contact met ons op.
Meer weten? Bekijk het webinar!
In 2024 hield Visio samen met leverancier Sensotec een webinar waarin de diverse mogelijkheden over vergroten of uitspreken van tv ondertiteling worden uitgelegd.
Bekijk het webinar: Tv-ondertiteling lezen met Sensotec-producten
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen