Sneller navigeren op Internet met Jaws

Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio

Gebruik je de schermlezer Jaws en wil je sneller en makkelijker op Internet surfen? Dat kan. Jaws heeft een aantal handigheidjes aan boord die je hiermee kunnen helpen. Met enkele sneltoetsen kan je al een stuk sneller je weg vinden. In dit artikel leggen we je uit hoe je dit doet.

De virtuele cursor van Jaws

Voor we beginnen een beetje uitleg. Normaliter kun je op een pc met het toetsenbord niet alle onderdelen op een internetpagina bereiken. Jaws gebruikt daarom de zogenaamde virtuele cursor zodat je internetpagina’s toch kunt lezen en je erin kunt navigeren. Deze virtuele cursor is niet zichtbaar voor goedziende mensen, maar Jaws gebruikers kunnen deze cursor gebruiken om tekst te lezen, te selecteren en naar de verschillende onderdelen op een internetpagina te gaan. De eenvoudigste bediening van de virtuele cursor is met de pijl omlaag en de pijl omhoog toetsen die je steeds naar het volgende of vorige stukje op de pagina brengt.

1. Automatisch voorlezen

Als je een Internetpagina opent, begint Jaws meteen met het voorlezen van die pagina, van begin tot eind. Met de control toets kan je het automatisch voorlezen pauzeren.

2. Koppen

De makers van webpagina's maken gebruik van koppen om de internetpagina in secties onder te verdelen. Denk hierbij aan krantenkoppen, of koppen met hoofdstukken in een boek. Het Engelse woord voor koppen is Headings. Met Jaws kan je nu door telkens op de letter H te drukken langs alle koppen navigeren zodat je sneller op de plek bent waar je wil zijn.

Voorbeeld van het gebruik van Koppen.

1. Ga naar de website kennisportaal.visio.org

2. Druk op de letter H en je bent bij de eerste kop.

3. Door herhaaldelijk op de letter H te drukken ga je langs alle koppen.

4. Met Shift + H ga je weer terug naar de vorige kop.

Als je op de plek bent waar je wil zijn kan je vervolgens met de pijltoetsen de tekst onder deze kop gaan lezen.

Het is ook mogelijk om een lijst van alle koppen op te roepen. Druk op de toets combinatie Insert + F6 en een lijst met koppen komt in beeld. Met de pijltoetsen kan je langs alle koppen gaan en door vervolgens op Enter te drukken naar die kop navigeren.

3. Koppen met niveaus

Koppen kunnen uit verschillende niveaus bestaan. Denk aan een boek met hoofdstukken, paragrafen en sub-paragrafen. Die hebben dan kopniveau 1, 2 en 3.

Met cijfer 1,2 of 3 kun je naar de volgende kop op dit niveau springen.

Heb je dus met cijfer 1 eerst de juiste hoofdkop gevonden, dan kan je daarna met cijfer 2 of 3 daarna kijken of daaronder nog subkoppen te vinden zijn.

Als je dit te verwarrend vindt, geen nood! Je kan prima ook alleen de letter H gebruiken en wat vaker drukken om langs alle koppen te navigeren.

4. Links

Op een internetpagina staan vaak veel links die je andere delen van de website of naar een andere website brengen. Met behulp van de TAB toets kan je langs alle links navigeren. Dit kan echter vrij omslachtig zijn omdat een webpagina soms wel uit enkele tientallen links bestaat. Daarom biedt Jaws de volgende mogelijkheden om snel naar de juiste link te kunnen navigeren.

Links worden ook wel weblinks of koppelingen genoemd.

Heb je een link al eerder bezocht?

1. Door op de letter V te drukken ga je naar de volgende bezochte link.

2. Door op de letter U te drukken ga je naar de volgende onbezochte link.

Met Jaws kun je ook een handige lijst met links oproepen. Druk op Insert + F7 en een lijst van alle links op een internetpagina komt in beeld. Je kunt met de pijltoets omlaag langs alle links gaan. Als je echter de naam van de link weet (of vermoedt zoals de link Inloggen) dan kan je sneller naar de link door de eerste letter van de naam van de link in te drukken totdat je bij de gewenste link bent.

Voorbeeld van het gebruik van de Linklijst

1. Ga naar de website www.nu.nl

2. Druk op Insert + F7.

3. Druk op de letter S totdat je bij de link Sport bent. Of typ snel de eerste paar letters, in dit geval de s en de p.

4. Druk op Enter en de Sportpagina van de website nu.nl wordt geopend.

5. Door nu op de letter H te drukken navigeer je direct naar het eerste sportbericht.

5. Plaatsmarkeringen

Met Jaws kun je plaatsmarkeringen zetten om snel terug te kunnen keren naar een plek op een internetpagina die je vaak bezoekt. Je kunt plaatsmarkeringen gebruiken om te springen tussen bepaalde punten op een pagina, voor het markeren van belangrijke delen of om belangrijke formuliervelden te markeren.

De eerste stap is om plaatsmarkeringen toe te voegen. Eenmaal toegevoegd kan je met de letter K snel naar alle plaatsmarkeringen navigeren.

Voorbeeld van het gebruik van plaatsmarkeringen

1. Ga naar www.visio.org

2. Ga met de pijltoets naar beneden naar Agenda. Hier gaan we een plaatsmarkering plaatsen.

3. Druk op Control + Shift + K.

4. Druk op enter om toe te voegen. Eventueel kan je hier de naam van de plaatsmarkering aanpassen.

5. Druk op Enter. De plaatsmarkering is geplaatst.

Op dezelfde manier kun je overal waar je zou willen op de internetpagina plaatsmarkeringen toevoegen. In totaal kan je per internetpagina negen plaatsmarkeringen toevoegen.

Als je nu (later) weer op dezelfde pagina komt kan je door de letter K in te drukken snel naar alle plaatsmarkeringen navigeren. Met Shift + K ga je naar de vorige plaatsmarkering.

Overzicht van de belangrijkste sneltoetsen voor Jaws op Internet

Tip: Als je op een Internetpagina bent kan je een overzicht raadplegen van alle sneltoetsen door op de toetscombinatie Insert + H te drukken.

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org