Gerard van Rijswijk, Koninklijke Visio

Gebruik je de schermlezer Jaws en wil je sneller en makkelijker op Internet
surfen? Dat kan. Jaws heeft een aantal handigheidjes aan boord die je hiermee
kunnen helpen. Met enkele sneltoetsen kan je al een stuk sneller je weg vinden.
In dit artikel leggen we je uit hoe je dit doet.
De virtuele cursor van Jaws
Voor we beginnen een beetje uitleg. Normaliter kun je op een pc met het
toetsenbord niet alle onderdelen op een internetpagina bereiken. Jaws gebruikt
daarom de zogenaamde virtuele cursor zodat je internetpagina’s toch kunt lezen
en je erin kunt navigeren. Deze virtuele cursor is niet zichtbaar voor
goedziende mensen, maar Jaws gebruikers kunnen deze cursor gebruiken om tekst te
lezen, te selecteren en naar de verschillende onderdelen op een internetpagina
te gaan. De eenvoudigste bediening van de virtuele cursor is met de pijl omlaag
en de pijl omhoog toetsen die je steeds naar het volgende of vorige stukje op de
pagina brengt.
1. Automatisch voorlezen
Als je een Internetpagina opent, begint Jaws meteen met het voorlezen van die
pagina, van begin tot eind. Met de control toets kan je het automatisch
voorlezen pauzeren.
2. Koppen
De makers van webpagina's maken gebruik van koppen om de internetpagina in
secties onder te verdelen. Denk hierbij aan krantenkoppen, of koppen met
hoofdstukken in een boek. Het Engelse woord voor koppen is Headings. Met Jaws
kan je nu door telkens op de letter H te drukken langs alle koppen navigeren
zodat je sneller op de plek bent waar je wil zijn.
Voorbeeld van het gebruik van Koppen.
Ga naar de website
kennisportaal.visio.org
Druk op de letter H en je bent bij de eerste kop.
Door herhaaldelijk op de letter H te drukken ga je langs alle koppen.
Met Shift + H ga je weer terug naar de vorige kop.
Als je op de plek bent waar je wil zijn kan je vervolgens met de pijltoetsen de
tekst onder deze kop gaan lezen.
Het is ook mogelijk om een lijst van alle koppen op te roepen. Druk op de toets
combinatie Insert + F6 en een lijst met koppen komt in beeld. Met de pijltoetsen
kan je langs alle koppen gaan en door vervolgens op Enter te drukken naar die
kop navigeren.
3. Koppen met niveaus
Koppen kunnen uit verschillende niveaus bestaan. Denk aan een boek met
hoofdstukken, paragrafen en sub-paragrafen. Die hebben dan kopniveau 1, 2 en 3.
Met cijfer 1,2 of 3 kun je naar de volgende kop op dit niveau springen.
Heb je dus met cijfer 1 eerst de juiste hoofdkop gevonden, dan kan je daarna met
cijfer 2 of 3 daarna kijken of daaronder nog subkoppen te vinden zijn.
Als je dit te verwarrend vindt, geen nood! Je kan prima ook alleen de letter H
gebruiken en wat vaker drukken om langs alle koppen te navigeren.
4. Links
Op een internetpagina staan vaak veel links die je andere delen van de website
of naar een andere website brengen. Met behulp van de TAB toets kan je langs
alle links navigeren. Dit kan echter vrij omslachtig zijn omdat een webpagina
soms wel uit enkele tientallen links bestaat. Daarom biedt Jaws de volgende
mogelijkheden om snel naar de juiste link te kunnen navigeren.
Links worden ook wel weblinks of koppelingen genoemd.
Heb je een link al eerder bezocht?
Door op de letter V te drukken ga je naar de volgende bezochte link.
Door op de letter U te drukken ga je naar de volgende onbezochte link.
Met Jaws kun je ook een handige lijst met links oproepen. Druk op Insert + F7 en
een lijst van alle links op een internetpagina komt in beeld. Je kunt met de
pijltoets omlaag langs alle links gaan. Als je echter de naam van de link weet
(of vermoedt zoals de link Inloggen) dan kan je sneller naar de link door de
eerste letter van de naam van de link in te drukken totdat je bij de gewenste
link bent.
Voorbeeld van het gebruik van de Linklijst
Ga naar de website www.nu.nl
Druk op Insert + F7.
Druk op de letter S totdat je bij de link Sport bent. Of typ snel de eerste
paar letters, in dit geval de s en de p.
Druk op Enter en de Sportpagina van de website nu.nl wordt geopend.
Door nu op de letter H te drukken navigeer je direct naar het eerste
sportbericht.
5. Plaatsmarkeringen
Met Jaws kun je plaatsmarkeringen zetten om snel terug te kunnen keren naar een
plek op een internetpagina die je vaak bezoekt. Je kunt plaatsmarkeringen
gebruiken om te springen tussen bepaalde punten op een pagina, voor het markeren
van belangrijke delen of om belangrijke formuliervelden te markeren.
De eerste stap is om plaatsmarkeringen toe te voegen. Eenmaal toegevoegd kan je
met de letter K snel naar alle plaatsmarkeringen navigeren.
Voorbeeld van het gebruik van plaatsmarkeringen
Ga naar www.visio.org
Ga met de pijltoets naar beneden naar Agenda. Hier gaan we een
plaatsmarkering plaatsen.
Druk op Control + Shift + K.
Druk op enter om toe te voegen. Eventueel kan je hier de naam van de
plaatsmarkering aanpassen.
Druk op Enter. De plaatsmarkering is geplaatst.
Op dezelfde manier kun je overal waar je zou willen op de internetpagina
plaatsmarkeringen toevoegen. In totaal kan je per internetpagina negen
plaatsmarkeringen toevoegen.
Als je nu (later) weer op dezelfde pagina komt kan je door de letter K in te
drukken snel naar alle plaatsmarkeringen navigeren. Met Shift + K ga je naar de
vorige plaatsmarkering.
Overzicht van de belangrijkste sneltoetsen voor Jaws op Internet
Omschrijving |
Sneltoets |
Naar volgende link |
Tab |
Naar vorige link |
Shift + Tab |
Linklijst |
Insert + F7 |
Naar volgende kop |
H |
Naar vorige kop |
Shift + H |
Koppenlijst |
Insert + F6 |
Naar volgend invoerveld |
E |
Naar vorig invoerveld |
Shift + E |
Plaatsmarkering maken |
Control + Shift + K |
Naar volgende plaatsmarkering |
K |
Naar vorige plaatsmarkering |
Shift + K |
Volgende bezochte link |
U |
Vorige bezochte link |
Shift + U |
Volgende onbezochte link |
V |
Vorige onbezochte link |
Shift + V |
Tip: Als je op een Internetpagina bent kan je een overzicht raadplegen van
alle sneltoetsen door op de toetscombinatie Insert + H te drukken.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org