NVDA schermlezer, snel aan de slag
Geplaatst op 3 december 2024Marc Stovers en Christian Toeter, Koninklijke Visio
NVDA is een gratis schermlezer, bedoeld om je Windows pc blind te kunnen bedienen met behulp van het toetsenbord en spraakuitvoer. Wil je zelf met NVDA starten of het uitproberen, dan vind je in deze handleiding alles wat je nodig hebt om goed te beginnen. Heb je al een schermlezer, dan kan NVDA handig zijn om “erbij” te hebben.
Wat is NVDA?
NVDA is een schermlezer oftewel screenreader voor Windows die je gratis kunt downloaden en gebruiken. In 2006 besloten twee blinde programmeurs dit programma te ontwikkelen. Inmiddels telt NVDA wereldwijd meer dan 50.000 visueel beperkte gebruikers. Een breed internationaal team van programmeurs werkt aan de verdere ontwikkeling. NVDA wordt gefinancierd vanuit donaties.
Deze handleiding is bedoeld om je op gang te helpen als je zelf NVDA wilt uitproberen. NVDA is gemaakt voor gebruik op een Windows PC en is bedoeld om de pc blind te kunnen bedienen met behulp van het toetsenbord en spraakuitvoer. NVDA kent geen vergrotingsmogelijkheden.
Hoe download en installeer ik NVDA?
Ga naar www.nvaccess.org/download
Een donatie wordt gevraagd maar dit is niet verplicht. Activeer in het laatste geval keuzerondje Skip donation.
Activeer even verderop de knop Download.
Na het downloaden dien je het installatiebestand NVDA_versie.exe te starten.
Werk je in Chrome, ga dan met F6 naar dit bestand en start het.
Werk je in Edge, ga dan met CTRL + J naar de downloads en start het.
Een derde manier die voor alle browsers werkt is om naar de map Downloads te gaan en het installatiebestand daar te starten.
De installatie start. In het licentievenster ga je met TAB naar Akkoord en druk je op SPATIE.
Ga met TAB naar de knop Installeer NVDA op deze computer en druk ENTER.
In het volgende venster kun je kiezen of je een sneltoets wilt om NVDA te starten, en of je snelkoppelingen wilt. Deze opties staan standaard aan.
Ga met TAB naar Doorgaan en druk ENTER.
Nu vraagt je computer nog om toestemming.
Volg de installatieprocedure verder volgens de aanwijzingen
Na de installatie zal NVDA starten
Opmerking: in het installatievenster (stap 6) kun je ook kiezen voor de optie “Maak een draagbare versie aan”. In dat geval kun je het NVDA programma op een USB stick plaatsen. NVDA is dan vanaf USB stick te gebruiken. Als je op je pc geen rechten hebt kun je ook de draagbare versie in een map op de C: schijf plaatsen en daarna een snelkoppeling aanmaken op het bureaublad.
Hoe start ik NVDA en stel de opties in?
Druk CTRL + ALT + N om NVDA te starten.
Het startscherm verschijnt.
Met TAB kun je enkele opties wijzigen. Je kunt kiezen om behalve de Insert toets ook de CAPSLOCK als NVDA-toets toewijzen. De NVDA-toets is de toets waarmee je commando’s geeft. Het is raadzaam om dit te doen. De reguliere CAPSLOCK functie te gebruiken om hoofdletters te typen is niet verdwenen, maar is gewijzigd in tweemaal CAPSLOCK drukken.
Met INSERT + N of CAPSLOCK + N kun je nu het NVDA menu starten en door de menu’s lopen om aanpassingen te maken.
Opmerking: in het opstartscherm kun je aanvinken om het opstartscherm niet meer te tonen.
Opmerking: Vanaf hier zal CAPSLOCK als NVDA toets worden aangeduid. Als alternatief kun je ook de Insert toets gebruiken.
Hoe stop ik NVDA?
Stop NVDA met INSERT + Q of met CAPSLOCK + Q.
Druk vervolgens op ENTER om te bevestigen.
Hoe krijg ik in NVDA een andere stem?
Werk je op een Windows computer, dan kun je in de meeste gevallen gebruik maken van de Nederlandse hoog kwaliteitsstem Microsoft Frank. Vaak is deze na installatie al ingesteld. Zo niet dan kun je deze veranderen:
Druk INSERT + N of CAPLOCK +N.
Ga met PIJL OMLAAG naar Opties en druk PIJL RECHTS voor het submenu.
Druk op enter bij Instellingen.
Ga met PIJL OMLAAG naar Spraak en druk TAB.
Als het goed is staat hier bij de synthesizer Windows OneCore stemmen. Zo niet: Ga met TAB naar wijzigen gevolgd door Enter, kies met PIJL OMLAAG: Microsoft OneCore stemmen, en druk ENTER.
Druk op ESCAPE om het venster te sluiten.
Hoe kan ik in NVDA de snelheid, volume en toonhoogte van de stem veranderen?
1. Houd CTRL en CAPSLOCK tegelijk ingedrukt.
2. Kies nu met PIJL RECHTS een optie bijvoorbeeld Spreeksnelheid.
3. Verander de waarde met PIJL OMHOOG of OMLAAG terwijl je CTRL en
CAPSLOCK nog steeds ingedrukt houdt.
Alternatief: via het menu CAPLOCK +N – Opties – Instellingen -Spraak - TAB. In het spraak eigenschappenblad kun je nu aanpassingen maken.
Hoe kan ik in NVDA teksten voorlezen?
Zet de cursor op de juiste plek en druk
Start voorlezen (desktop) CAPSLOCK + PIJL OMLAAG of NUM PLUS
Start voorlezen (laptop) CAPSLOCK + A
Hoe kan ik in NVDA getypte tekens en woorden terug horen?
Om getypte tekens wel of niet te horen, druk CAPSLOCK + 2.
Om getypte woorden wel of niet te horen, druk CAPSLOCK + 3.
Hoe kan ik in NVDA het Toetsenbord instellen?
NVDA kent toetscombinaties voor desktop of laptop toetsindeling die van elkaar kunnen verschillen.
Start het NVDA menu met INSERT+N of CAPSLOCK+N.
Kies Opties en vervolgens Instellingen en druk op Enter.
Ga met PIJL OMLAAG of druk op de letter T om naar Toetsenbord gaan.
Druk op TAB en je staat op Toetsenbordindeling
Kies met PIJL OMLAAG of PIJL OMHOOG voor desktop of laptop.
Druk op ENTER om te bevestigen en het openstaande menu wordt gesloten.
Hoe kan ik in NVDA een Braille leesregel aansluiten?
Start het NVDA menu met INSERT+N of met CAPSLOCK+N.
In het NVDA menu kies je voor Opties, Instellingen en daarna voor Braille
Met TAB kom je in het Braille eigenschappenblad. In de eerste keuzelijst kun je je leesregel kiezen. Of druk navigeer met TAB naar Wijzigen en druk ENTER, je kunt nu de leesregel uit een lijst selecteren.
Meestal zal de aangesloten brailleleesregel direct herkent worden.
Na het kiezen van de leesregel kun je met TAB door de braille opties lopen.
Kies zowel bij de uitvoertabel als de invoertabel voor 6 punts of 8 punts braille.
6 punts uitvoertabel: Nederlands (Nederland) 6 punt. Dit is 6-puntsbraille uitgezonderd de plaats van de cursor. Attributen worden wel aangegeven met deze tabel (punt 456)
8 punts uitvoertabel: Nederlands 8 punt
Opmerking: sommige leesregels zoals Focus worden pas in de lijst getoond als er een Windows stuurprogramma (driver) is geïnstalleerd. Deze stuurprogramma’s worden meegeleverd met de leesregel of zijn van Internet te downloaden. Raadplaag bijvoorbeeld de website van de fabrikant.
Documentopmaak instellen in NVDA
Start het NVDA menu en kies Opties – Instellingen - Documentopmaak.
Druk op TAB.
Vink de attributen aan die moeten worden uitgesproken of in braille moeten worden weergegeven. Druk hiervoor op de pijltoetsen omhoog of omlaag en selecteer door op spatie te drukken.
Hoe kan ik de NVDA instellingen bewaren?
Je kunt instellen dat gewijzigde instellingen worden opgeslagen als je NVDA afsluit.
Start het NVDA menu en kies Opties – Instellingen - Algemeen.
Ga met TAB naar de optie Configuratie opslaan bij afsluiten.
Vink de optie AAN om instellingen bij afsluiten te bewaren. Als je de optie UIT vinkt moet je gewijzigde instellingen zelf opslaan via NVDA menu – Configuratie opslaan.
Hoe kan ik binnen NVDA sneltoetsen opzoeken?
Start het NVDA menu met INSERT+N of CAPSLOCK+N.
In het NVDA menu kies je voor Help en vervolgens Overzicht commando’s.
Je krijgt nu een volledig overzicht van alle commando’s. Tip: Gebruik de letter h om door koppen te lopen om snel iets te vinden.
Hoe nu verder met NVDA?
Gefeliciteerd, je hebt de basis van NVDA onder de knie!
Een overzicht van de meest gebruikte sneltoetsen, instellingen, braille commando’s en andere NVDA informatie kun je vinden op het Visio Kennisportaal.
Bonus voor gevorderden: Add-ons installeren
NVDA kun je uitbreiden met extra opties. Deze add-ons zijn scripts die bestaande functionaliteit uitbreiden, of nieuwe functionaliteit aan NVDA toevoegen. Add-ons kunnen door derde partijen geschreven zijn. Behalve op de website van nvacces vind je ook extra gratis add-ons op diverse plekken bij andere ontwikkelaars. Aan het einde van deze uitleg hebben we een paar links toegevoegd.
Je kunt een add-on toevoegen vanuit het programma NVDA of je gaat naar de volgende website https://addons.nvda-project.org/index.nl.html
Add-on toevoegen vanuit het NVDA menu
Start het NVDA menu met Insert + N of Capslock + N en kies in het menu, Extra, Add-ons Store en druk ENTER.
Er opent een menu waarin alle beschikbare en geinstalleerde add- ons worden weergegeven. Wissel tussen deze tabbladen met CTRL + TAB en selecteer Beschikbare add- ons.
Druk op TAB tot zoeken en voer een naam van een add- on in indien bekend. Zo niet dat druk je nogmaals op TAB en navigeer met de pijltoetsen om door de beschikbare add- ons te lopen.
Als de juiste add- on is gevonden druk je op ENTER.
Druk op de pijl naar beneden tot installeren en druk ENTER om het downloaden te starten.
Druk op ESC om het openstaande venster te sluiten.
Er verschijnt een melding om NVDA opnieuw op te staren, druk hiervoor op ENTER.
NVDA wordt opnieuw gestart en de add- on is geïnstalleerd.
Add-on toevoegen vanaf de website
Open de website https://addons.nvda-project.org/index.nl.html
Activeer de link voor de add-on “Focus Highlight”
In de vervolgpagina, activeer de link “stabiele versie”. De add-on wordt gedownload.
Sluit de browser
Open nu het menu van NVDA met CAPSLOCK + N
Kies voor EXTRA en druk pijl naar rechts
Kies voor Add- on store en druk enter
Druk op TAB tot Vanaf externe bron installeren en druk ENTER
De Verkenner opent zich en zoek naar de gedownloade add- on
Op de vraag “weet u zeker… “ ga je met TAB naar JA en druk je ENTER.
De installatie is na een paar seconden klaar. Sluit het dialoogvenster Add-ons met ESC
Je krijgt de vraag om NVDA te herstarten, bevestig dit.
Na het herstarten is de add- on geïnstalleerd en kan het worden gebruikt.
Opmerkingen over Add-ons
Sommige add-ons vormen een nieuw menu item in het NVDA-menu.
Bij sommige add-ons worden extra sneltoetsen beschikbaar en hoort een korte instructie.
Verder beheren van add-ons kan via het NVDA menu: ins + N, Extra, Add-ons beheren
Add-ons kunnen verouderd raken als ze niet worden bijgewerkt, NVDA kan dan een melding geven bij een update dat de Add-on niet meer kan worden gebruikt.
Waar vind ik Add-ons?
Interessante add-ons vind je hier:
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen