Navigeren met de Jaws cursor

Daarheen gaan waar je normaal niet komt...

Herken je dit? Soms wil het maar niet lukken om met je met Jaws schermleessoftware op de juiste plek op je beeldscherm te komen. Je hebt alles geprobeerd: Tab, Ctrl + Tab, Pijltjestoetsen, Alt+ Pijltjestoetsen, F6, etc. maar toch kom je niet op de plaats van bestemming. Op dat moment heb je nog altijd de mogelijkheid om met Numerieke Minus de Jaws-cursor te activeren.

Als de Jaws-cursor is geactiveerd dan wordt als het ware je muiscursor aan je pijltjestoetsen gekoppeld.

Met de pijltjestoetsen kun je nu over je monitor navigeren. Overal waar je muiscursor tekst of andere attributen passeert zal de betreffende informatie worden voorgelezen (en/of op de brailleleesregel worden gepresenteerd). De Jaws-cursor zet je weer uit met Numerieke Plus (je zet de pc-cursor aan).

Het is mogelijk om de Jaws cursor naar de plek te brengen waar de pc-cursor staat. Dit doe je met de sneltoets Insert + numeriek Minus. Andersom kun je de pc-cursor naar de plek brengen waar de Jaws cursor staat als dat mogelijk is. De sneltoets hiervoor is Insert + Numeriek Plus.

Het kan zijn dat je cursor niet uit een scherm of ander kader kan treden. Waarschijnlijk is de Jaws-cursor dan begrenst. Je kunt de begrenzing van Jaws aanpassen met de sneltoets: Insert + R.

Jaws-cursor begrenzing

De JAWS-cursor heeft verschillende niveaus van begrenzing. Telkens als je op Insert + R drukt wanneer de JAWS-cursor actief is, wordt het volgende begrenzingsniveau geactiveerd en gemeld. Hieronder volgt een beschrijving van deze begrenzingen.

Real Window begrenzing

Technisch gezien is een Real Window elk venster met een naam. Hoewel dit niet altijd het geval is, hebben de meeste Real Windows een naam. Voorbeelden van Real Windows zijn dialoogvensters en hoofdvensters van applicaties. De Real Window begrenzing beperkt de JAWS of Onzichtbare cursor tot deze vensters.

Toepassingsvenster begrenzing

De Jaws cursor kan nu buiten bijvoorbeeld een geopend dialoogvenster van Word navigeren, door de andere onderdelen van Word. Als de JAWS-cursor zich binnen de grenzen van het actieve toepassingsvenster bevindt, kan de cursor niet buiten het toepassingsvenster verplaatst worden met de standaard navigatietoetsen zoals PgUp, PgDn, Home, End, of de pijltoetsen.

Huidig venster begrenzing

Als dit begrenzingsniveau actief is, is de verplaatsing van de JAWS-cursor begrensd tot het huidige venster of besturingselement. Dit is handig om een besturingselement zoals een keuzelijst te verkennen zonder per ongeluk buiten de keuzelijst terecht te komen. De cursor kan niet buiten het toepassingsvenster verplaatst worden met de standaard navigatietoetsen zoals PgUp, PgDn, Home, End, of de pijltoetsen.

Focusvenster begrenzing

Een focusvenster is een venster dat op dat moment de systeemfocus heeft. Normaal betekent dit het venster met de invoegcursor, de caret of een selectiebalk. Focusvenster begrenzing beperkt de JAWS of onzichtbare cursor tot het venster dat op dat moment de systeemfocus heeft. Bijvoorbeeld een invoervenster waar je een antwoord op een e-mail intypt wordt gezien als een focusvenster omdat daar de invoegcursor staat of de systeemfocus.

Kaderbegrenzing

Als dit begrenzingsniveau actief is, is de verplaatsing van de JAWS-cursor begrensd tot het kader waarbinnen hij zich bevindt. Hiermee kunt je een voorgedefinieerd gebied van een toepassing verkennen. De cursor kan niet buiten het kader verplaatst worden met de standaard navigatietoetsen zoals PgUp, PgDn, Home, End, of de pijltoetsen.

Niet begrensd

Als de JAWS-cursor niet begrensd is kun je, wanneer de JAWS-cursor actief is, het hele scherm rondzwerven ongeacht hoeveel venster er open staan of hoe ze op het scherm geordend zijn. Op deze manier kun je het scherm regel voor regel verkennen om een indruk te krijgen van de indeling van het scherm.

Speciale Jaws-cursor begrenzing

In bepaalde situaties kom je andere begrenzingvormen tegen. Een voorbeeld van zo’n situatie is als de Jaws cursor in het lint van b.v. Outlook terechtkomt. Een ander voorbeeld is het deelvenster voor spellingcontrole in Word.

Met Insert + R hoor je dan de volgende begrenzingen:

Containerbeperking

De verplaatsing van de Jaws cursor is nu beperkt tot het gebied dat Jaws als container ziet. Bij het deelvenster van de spellingcontrole in Word is dat het deelvenster zelf. Bij het lint in Outlook is het gebied van de Jaws cursor beperkt tot twee containers, namelijk het volledige lint en de statusbalk.

Elementbeperking

De verplaatsing van de Jaws cursor is nu beperkt tot een enkel element. Hiermee kun je laten voorlezen en spellen wat er in het geselecteerde onderdeel staat. Het is met deze beperking niet mogelijk om te navigeren naar een ander onderdeel.

Toepassingsvensterbegrenzing

Deze begrenzing is gelijk aan de eerder genoemde gelijknamige standaardbegrenzing.

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org