Hans Segers en Marc Stovers, Koninklijke Visio
Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken met Apple Mac?
De Mac computer is door de ingebouwde schermlezer VoiceOver goed toegankelijk
voor mensen met een visuele beperking. Met VoiceOver kun je de Mac met het
toetsenbord bedienen waarbij het programma alles uitspreekt wat je op het scherm
tegenkomt.
In deze leermodule leer je de basisvaardigheden om met VoiceOver de Mac te
bedienen. We gaan er van uit dat je het toetsenbord voldoende beheerst. Deze
module bestaat uit meerdere delen en is onderdeel van het pakket Apple Mac
leren.
De hier beschreven werkwijze is geschreven voor MacOS Ventura maar zal
grotendeels ook werken in voorgaande versies.
Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat
kan bij Koninklijke Visio. Aan het einde van dit artikel vind je onze
contactgegevens.
1. Wat is het Dock?
Programma’s kunnen op diverse manieren geopend worden. In de Finder app kan dit
via de Navigatiekolom naar Apps of via de Menubalk naar Ga en vervolgens Apps.
Nadeel is dat je eerst de Finder moet activeren om vervolgens een programma te
kunnen openen.
In dit hoofdstuk leer je hoe je snel via het Dock en met Spotlight programma’s
kunt openen, en hoe je het Dock makkelijk naar je eigen wensen kunt aanpassen.
Opmerkingen vooraf
Let erop dat vanaf macOS Catalina de map Programma’s vervangen is door de
map Apps. Apple spreekt vanaf nu alleen nog over apps.
Wanneer je Snelnavigatie aan hebt staan kun je in plaats van ENTER ook
bevestigen met het gelijktijdig indrukken van PIJL OMHOOG+PIJL OMLAAG.
2. Hoe kan ik een app via het Dock openen?
Om een app via het Dock te kunnen openen moet de app in het Dock staan. Dit kan
vanuit elke geopende app.
Druk CONTROL+OPTION+D om het Dock te activeren.
Navigeer met PIJL RECHTS naar de app die je wil openen of typ enkele letters
van de naam.
Bevestig met ENTER om de app te starten.
Om de app weer te sluiten druk je COMMAND+Q. Merk op dat dat geen VoiceOver
commando is, maar een algemeen Mac commando.
3. Hoe zet ik een app permanent in het Dock?
Wanneer een app die je veel gebruikt niet permanent in het Dock staat kun je hem
alsnog aan het Dock toevoegen.
Start de app die je in het Dock wilt plaatsen. Het pictogram van een
geopende app wordt automatisch tijdelijk in het Dock geplaatst.
Druk CONTROL+OPTION+D om het Dock te activeren.
Navigeer met PIJL RECHTS naar de app. De app is nu geselecteerd.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+M om het Snelmenu te openen.
Navigeer met PIJL OMLAAG naar Opties.
Navigeer met PIJL RECHTS naar Permanent in Dock.
Bevestig met ENTER. De app is nu permanent aan het Dock toegevoegd.
Opmerking
Er is ook een snellere manier om een app permanent in het Dock te plaatsen.
Activeer de Finder met COMMAND+TAB.
Navigeer in de Navigatiekolom naar Apps.
Navigeer naar de app die je permanent in het Dock wil plaatsen.
Druk SHIFT+CONTROL+COMMAND+T. De app is nu permanent aan het Dock
toegevoegd.
4. Hoe kan ik een app uit het Dock verwijderen?
Hiermee verdwijnt de app niet van de Mac, maar blijft het beschikbaar in de map
Apps in het Dock en Finder.
Druk CONTROL+OPTION+D om het Dock te activeren.
Navigeer met PIJL RECHTS naar de app die je wil openen of typ enkele letters
van de naam.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+M om het Snelmenu te openen.
Navigeer met PIJL OMLAAG naar Opties.
Navigeer met PIJL RECHTS naar Verwijder Uit Dock.
Bevestig met ENTER. De app is nu permanent uit het Dock verwijderd.
5. De map Apps in het Dock plaatsen
Omdat het Dock maar een beperkt aantal apps kan bevatten is het mogelijk om de
map Apps in het Dock te plaatsen. Via de map Apps in het Dock kan dan een app
geopend worden.
Open de Finder.
Activeer de Navigatiekolom.
Navigeer naar Apps.
Druk SHIFT+CONTROL+OPTION+M om het Snelmenu te openen.
Navigeer naar Voeg Toe Aan Dock en druk ENTER. De map Apps is nu aan het
Dock toegevoegd maar staat ook nog in de Navigatiekolom.
6. Een app via de map Apps in het Dock openen
Druk CONTROL+OPTION+D om het Dock te activeren.
Navigeer met PIJL RECHTS naar Apps of typ de letters a, p, p, s.
Bevestig met ENTER. Een venster met daarin alle apps als pictogram wordt
getoond. Vergelijkbaar met het Beginscherm van de iPhone of iPad.
Navigeer met PIJL RECHTS naar de gewenste app, of typ de eerste letters van
de app.
Druk ENTER om de app te starten.
Om de app weer te sluiten druk je COMMAND+Q. Merk op dat dat geen VoiceOver
commando is, maar een algemeen Mac commando.
7. Hoe wijzig ik de volgorde van programma’s in het Dock?
Druk CONTROL+OPTION+D om het Dock te activeren.
Navigeer met PIJL RECHTS naar de app of typ de letters van de app die je wil
verplaatsen.
Druk OPTION+COMMAND+PIJL RECHTS. De app verplaatst zich nu één positie
verder naar rechts. Herhaal dit tot de app op de juiste positie staat.
Opmerking
- Met OPTION+COMMAND+PIJL LINKS kun je op dezelfde manier een app telkens één
positie naar links verplaatsen.
8. Hoe kan een app via Spotlight openen?
Een alternatieve manier om een app snel te kunnen starten is via Spotlight.
Spotlight is de zoekmachine binnen je Mac. Spotlight is geen app maar open je
met een sneltoets. Er wordt een zoekvenster getoond waarin je een zoekopdracht
typt. Het starten van Spotlight kan vanuit elke geopende app.
Druk COMMAND+SPATIE om Spotlight te activeren. Een zoekvenster wordt
getoond.
Typ enkele letters van de naam van de app die je wil starten.
Zodra VoiceOver de juiste naam noemt, druk ENTER om de app te starten.
De Menubalk op de Mac is de grijze of zwarte balk bovenaan het beeldscherm. De
Menubalk is verdeeld in een programmadeel en een systeemdeel. Links staat het
programmadeel en rechts het systeemdeel.
Elk programma heeft een eigen menubalk. Helemaal links in het programmadeel
bevindt zich altijd het Apple Logo met algemene opties, rechts daarvan vind je
de programmanaam en vervolgens de opties die specifiek zijn voor het programma
waar je mee werkt.
Met een VoiceOver commando kun je de Menubalk benaderen en onderdelen activeren.
In dit voorbeeld navigeren we door de Menubalk en geven we een opdracht.
Druk de toetscombinatie CONTROL+OPTION+M. Je activeert nu het programma deel
van de Menubalk. De focus staat helemaal links in de Menubalk op het
Apple-logo.
Ga met PIJL RECHTS naar Archief.
Ga met PIJL OMLAAG, door het Rolmenu, naar Druk Af.
Druk op ENTER. Het afdrukscherm verschijnt.
Druk op ESCAPE om het afdrukscherm te annuleren.
Opmerking
Met PIJL OMLAAG door een Rolmenu navigeren werkt bij Snelnavigatie in oudere
macOS versies alleen als de Rotor op Navigatie staat ingesteld. Vanaf Big
Sur wordt de Rotor van Snelnavigatie automatisch op Navigatie ingesteld als
je de Menubalk activeert.
Met het VoiceOver commando CONTROL+OPTION+M kom je meteen in de Menubalk
terecht. Daarna navigeer je met de pijltoetsen door het menu.
11. Wat is de Menubalk Extra’s?
De Menubalk Extra’s is het systeemdeel van de Menubalk en vind je in het
rechterdeel van de Menubalk. VoiceOver noemt dit het Status Menu.
Hier vind je hulpprogramma’s zoals de klok, batterij status,
Wifi-signaalsterkte, Bedieningspaneel en de hulpprogramma’s die je er zelf aan
toevoegt.
In dit voorbeeld navigeren we door de Menubalk Extra’s.
Druk op de toetscombinatie CONTROL+OPTION+M+M. Je activeert nu de Menubalk
Extra’s. VoiceOver meldt; Status Menu.
Navigeer met CONTROL+OPTION+PIJL LINKS en CONTROL+OPTION+PIJL RECHTS door de
opties.
Druk op ESCAPE om de Menubalk Extra’s weer te verlaten en terug te keren in
het programma.
Opmerking
Bij het navigeren door de Menubalk Extra’s moet je ook de CONTROL+OPTION
toetsen gebruiken als Snelnavigatie Uit staat.
Met het VoiceOver commando CONTROL+OPTION+M+M kom je meteen in de Menubalk
Extra’s terecht.
Het Snelmenu vind je normaliter onder de rechtermuisknop van de muis. Wanneer je
geen muis gebruikt, kun je toch gebruikmaken van het Snelmenu. In het Snelmenu
vind je opdrachten die horen bij een bestand, map, programma, of ander onderdeel
op het beeldscherm dat je op dit moment hebt geselecteerd. Het Snelmenu wordt
ook wel contextmenu genoemd.
De hier beschreven werkwijze is geschreven voor MacOS Ventura maar zal ook
werken in voorgaande versies.
Een paar voorbeelden hoe je het Snelmenu kunt gebruiken.
Voorbeeld 1: Mail openen met het Snelmenu
Activeer het Dock met de toetscombinatie CONTROL+OPTION+D.
Navigeer met PIJL RECHTS naar Mail.
Druk de toetscombinatie SHIFT+CONTROL+OPTION+M. Het Snelmenu met opdrachten
die horen bij het programma Mail wordt geopend.
Ga met PIJL OMLAAG naar Open.
Druk op ENTER. Het programma Mail wordt gestart.
Sluit het programma Mail met de toetscombinatie COMMAND+Q.
Voorbeeld 2: Prullenmand leegmaken met het Snelmenu
Activeer het Dock met de toetscombinatie CONTROL+OPTION+D.
Navigeer met PIJL RECHTS naar Prullenbak.
Druk de toetscombinatie SHIFT+CONTROL+OPTION+M. Het Snelmenu met opdrachten
die horen bij Prullenbak wordt geopend.
Ga met PIJL OMLAAG naar Leeg Prullenmand.
Verlaat Prullenmand zonder de Prullenmand te legen met de ESCAPE toets.
Opmerking
Met het VoiceOver commando SHIFT+CONTROL+OPTION+M open je het Snelmenu van
bestanden, mappen, programma’s enz.
COMMAND+Q is geen VoiceOver commando maar een algemene sneltoets om een
programma te sluiten. Deze sneltoets werkt ook als je VoiceOver niet
gebruikt.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org