Mac VoiceOver leren 1 - Start, Stem, Uitspraak

Hans Segers en Marc Stovers, Koninklijke Visio

Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken met Apple Mac?

De Mac computer is door de ingebouwde schermlezer VoiceOver goed toegankelijk voor mensen met een visuele beperking. Met VoiceOver kun je de Mac met het toetsenbord bedienen waarbij het programma alles uitspreekt wat je op het scherm tegenkomt.

In deze leermodule leer je de basisvaardigheden om met VoiceOver de Mac te bedienen. We gaan er van uit dat je het toetsenbord voldoende beheerst. Deze module bestaat uit meerdere delen en is onderdeel van het pakket Apple Mac leren.

De hier beschreven werkwijze is geschreven voor MacOS Ventura maar zal grotendeels ook werken in voorgaande versies.

Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat kan bij Koninklijke Visio. Aan het einde van dit artikel vind je onze contactgegevens.

1. Hoe stel ik de Mac optimaal in voor slechtziende of blinde mensen?

Het kan zinvol zijn de Mac zo in te stellen dat deze optimaal te gebruiken is door mensen met een visuele beperking.

Een uitgebreid overzicht van alle aanbevolen instellingen vind je op het kennisportaal:

Ga naar instellingen voor Mac Ventura

Ga naar instellingen voor MacOS Big Sur

Ga naar instellingen voor MacOS Catalina

2. Wat zijn combinatietoetsen?

Op de Mac gebruik je vaak sneltoetsen. Dit zijn letters of cijfers die je combineert met een combinatietoets. Er zijn er vier. Je vindt ze links en rechts van de spatiebalk.

De meeste mensen gebruiken de linker combinatietoetsen. Op de meeste toetsenborden zitten deze in deze volgorde (van link naar rechts):

• Fn toets

• CONTROL toets

• OPTION toets

• COMMAND toets

Rechts van de COMMAND toets vind je dan de spatiebalk.

Rechts van de spatiebalk vind je van links naar rechts:

• COMMAND

• OPTION

Dit is dus het spiegelbeeld van de linker rij waarbij de CTRL en Fn toets ontbreken.

3. Hoe kan ik VoiceOver aan of uitzetten?

Je zet VoiceOver aan met de toetscombinatie COMMAND + F5.

VoiceOver meldt zich, en er verschijnt een kader met de meldtekst in beeld.

Met dezelfde sneltoets zet je VoiceOver ook weer uit.

4. Wat zijn VoiceOver commando’s?

Met VoiceOver commando’s geef je opdrachten aan de Mac.

VoiceOver commando’s geef je met CTRL + OPTION + één of meer andere toetsen.

Een VoiceOver toetscombinatie wordt op het internet vaak kort geschreven als: VO + andere toets.

Voorbeeld: VO + Z, ofwel CTRL + OPTION + Z, is het commando om het laatst gesprokene te herhalen.

5. Hoe kan ik de stem van VoiceOver aanpassen?

Tijdens het werken op je Mac kun je het volume, de stem, de intonatie, de snelheid en toonhoogte met een VoiceOver commando veranderen. Zo kun je tijdens het werken bijvoorbeeld snel een andere stem selecteren mocht je een Engelse tekst gaan lezen.

In dit voorbeeld gaan we de spreeksnelheid wijzigen.

1. Houdt de toetscombinatie CONTROL+OPTION+COMMAND+SHIFT ingedrukt en druk meerdere keren op PIJL RECHTS tot je Snelheid hoort. Laat daarna alleen de PIJL RECHTS toets los.

2. Druk nu telkens op de PIJL OMLAAG toets om door de waarden van het Snelheid menu te bladeren.

3. Laat alle toetsen los zodra je bij de gewenste waarde van de snelheid bent aangekomen. De stemsnelheid is nu aangepast.

Opmerking

• Op dezelfde wijze kun je ook het volume, stem, intonatie en toonhoogte aanpassen.

• Het volume kun je ook aanpassen met de toetscombinatie F11 en F12 of met Fn+F11 en Fn+F12. Of je Fn erbij moet gebruiken is afhankelijk van je instellingen.

• Je kunt deze Volume en stem parameters op elk gewenst moment aanpassen.

• Met het VoiceOver commando CONTROL+OPTION+COMMAND+SHIFT+PIJL RECHTS pas je de Volume- en stemparameters aan.

6. Hoe kan ik de uitspraak van VoiceOver aanpassen?

Tijdens het werken op de Mac kun je met een toetsenbordcommando ter plekke wijzigen hoe VoiceOver bepaalde dingen uitspreekt. Denk bijvoorbeeld aan hoe je getallen, leestekens of hoofdletters wilt laten uitspreken. Onder deze zogenaamde Uitspraak parameters vallen:

• Spraakdetailniveau (meer of minder praten ofwel breedsprakigheid)

• Interpunctie (leestekens zoals komma of punt wel of niet uitspreken)

• Toetsaanslag herhaling (tekens of woorden uitspreken na typen)

• Tekstkenmerken (melden van o.m. vette, onderstreepte tekst etcetera)

• Getallen (als losse cijfers of als geheel getal)

• Hoofdletters (anders uitspreken of een geluid geven)

• Als status wijzigt (bijvoorbeeld percentage voortgangsbalken melden)

In dit voorbeeld gaan we het Spraakdetailniveau aanpassen. Hiermee bepaal je hoeveel informatie VoiceOver je in het algemeen geeft.

1. Druk CONTROL+OPTION+V om het Breedsprakigheid menu te openen.

2. Navigeer met PIJL RECHTS door menu naar Spraakdetailniveau.

3. Druk op PIJL OMLAAG of PIJL OMHOOG om de waarde te wijzigen.

4. Druk op ENTER om het menu te sluiten. Nu zal VoiceOver meer of minder informatie melden.

Opmerking

• Op dezelfde wijze kun je ook de andere opties aanpassen.

• Mogelijk wordt de optie Getallen niet uitgesproken. Aangekomen bij Getallen hoor je Tekens of Woorden.

• Uitspaak parameters kun je op elk gewenst moment aanpassen.

• Met het VoiceOver commando CONTROL+OPTION+V pas je de Breedsprakigheid in het Spraak Detail Rotor menu aan.

De standaardinstellingen voor Uitspraak parameters zijn:

• Bij Spraak detailniveau is dit Gemiddeld.

• Bij Interpunctie is Sommige.

• Bij Toetsaanslagherhaling is dit Niets.

• Bij Tekstkenmerken is dit Doe niets.

• Bij Getallen is dit Woorden.

• Bij Hoofdletters is dit Wijzig toonhoogte.

• Bij Als status wijzigt is dit Speel toon af.

Heb je nog vragen?

Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66

Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org

Koninklijke Visio

expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org