Karin Topper en Ingen Kok, Koninklijke Visio
In 2018 liep het project Paro de robotzeehond bij Koninklijke Visio. Paro is een
robotzeehond die beweegt en geluid maakt op aanraking. Paro wordt steeds meer
ingezet voor therapeutische doeleinden binnen verschillende sectoren in de
gezondheidszorg. Bij Visio is Paro ingezet bij Wonen & Dagbesteding voor mensen
met een visuele en verstandelijke beperking (vvb). De vraag was of Paro, met
zijn hoge knuffelgehalte, ook geschikt zou zijn voor cliënten die blind zijn en
Paro niet kunnen zien.
Wie is Paro?
Paro de zeehond is een sociale robot die interactie en communicatie stimuleert.
De witte vacht, de grote ogen en zijn levensechte gedrag zorgen voor bijzondere
momenten tijdens het gebruik.
Hij is in eerste instantie in Japan ontwikkeld voor dementerende personen. Hij
bleek echter ook heel goed inzetbaar te zijn voor personen met een autistisch
spectrum stoornis, verstandelijke beperking en meervoudige beperking. Ook bij
kinderen met pijnklachten en in ”snoezelruimtes” kan Paro worden toegepast.
Uit eerder wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat er positieve resultaten
zijn door de inzet van de zeehond. Denk daarbij aan stressvermindering,
verbetering van stemming en het stimuleren van interactie tussen cliënten en
zorgverleners. Onderzoeken zijn te vinden via
http://www.parorobots.com/whitepapers.asp
Wat kan Paro?
Paro zorgt voor bijzondere emoties bij de gebruikers. Door de sensoren onder
zijn vacht, reageert Paro op geluid, aanraking, beweging, licht/donker en
onthoudt Paro zijn naam op lange termijn. Deze sensoren zorgen dat het gedrag
van Paro constant wordt afgestemd op de prikkels die Paro krijgt.
Hij heeft vijf verschillende soorten sensoren waardoor hij op verschillende
plaatsen op aanraken reageert. Maar Paro reageert ook als hij licht waarneemt of
stemmen en geluiden hoort. Hij merkt het op als hij opgetild wordt of zijn naam
hoort, en kan enkele woorden herkennen. Paro weet wat zijn positie in de ruimte
is. Hij kan reageren met geluid en bewegingen van zijn ogen, hoofd en vinnen.
Paro leert van de interactie met zijn gebruiker(s) en zal zodoende steeds
adequater reageren. Op deze manier vertoont hij gedrag dat bij veel mensen
automatisch (en vaak onbewust) emoties, interactie en initiatief uitlokt. Paro
maakt bijvoorbeeld tevreden geluidjes wanneer hij geaaid wordt. Andersom vindt
hij het niet leuk als je aan zijn snorharen zit, dan keert hij zijn kop de
andere kant op.
Resultaten van het Paro project bij Visio
Paro is op twee proef locaties bij Visio ingezet. In eerste instantie bij mensen
met ernstig meervoudige beperkingen. Doel was om hen tot rust te brengen als ze
gespannen zijn of hen juist alert te laten zijn als ze inactief zijn. Omdat
medewerkers zagen dat Paro ook voor andere doeleinden geschikt is, hebben we
Paro ook ingezet met andere doelen. Dit deden we op een tweede proef locatie bij
mensen met een matig verstandelijke beperking en zelfs een enkele met een licht
verstandelijke beperking.
Paro kan mensen geborgenheid geven en stress en angst verminderen. Maar denk ook
aan het verbeteren van motorische of tactiele vaardigheden. Ook kan Paro
communicatie en interactie stimuleren en hiermee cliënten meer betrekken door ze
uit hun eigen wereld te halen.
Op de proeflocaties waren de resultaten positief. Cliënten die moeilijk contact
maken doen dit wel met en via Paro. Inactieve cliënten (zij die regelmatig in
hun stoel in slaap vallen) worden geactiveerd doordat Paro met piepgeluidjes om
aandacht vraagt als hij niet wordt geaaid. Een oudere cliënt wil de hele dag in
haar bed blijven liggen, maar voor Paro komt ze eruit en vertelt hem hele
verhalen. Ook zaken die ze niet aan de begeleiding vertelt. Daardoor kan de
begeleiding beter inspelen op haar behoeften.
Een begeleider vertelt: “Paro wordt nu dagelijks ingezet bij 2 ernstig
meervoudig beperkte cliënten. Dit hebben we stapsgewijs opgebouwd en we zien
echt mooie resultaten. Door het lage niveau van onze cliënten, heb je een lange
opbouw nodig, omdat ze in het begin erg moeten wennen aan Paro.”
Een aantal cliënten met een matige verstandelijke beperking zeggen er zelf het
volgende over:
“ik vond het wel fijn om hem in de armen te hebben en als je verdriet hebt,
geeft ie je troost. Ik wil hem graag hebben, het is bijzonder wat ie allemaal
kan. Hij kijkt naar je als je wat zegt en reageert goed op je stem.”
“Ik zou Paro graag thuis willen hebben. Als ik hem aai, word ik daar ontspannen
en rustig van. Hij troost mij.”
“Ik vond het eerst doodeng. Het ging wel wat beter na een tijdje. Ik heb het
gewoon geprobeerd terwijl de begeleiding mijn hand vasthield. Ik kan me wel
voorstellen dat iemand er troost bij kan hebben maar dan moet je het niet eng
vinden.”
Omdat de resultaten van de pilot erg positief waren, wordt Paro nu binnen
meerdere groepen (18) van Wonen & Dagbesteding ingezet.
Bekijk de video!
Wil je Paro in actie zien met uitleg waaro hij goed inzetbaar is, klik dan
hier of ga naar
https://www.youtube.com/watch?v=h6D1Fx6PhtI
Meer weten?
Deze pilot wordt uitgevoerd door Ingen Kok en Karin Topper namens het
expertiseprogramma 'De cliënt in zijn kracht' van Koninklijke Visio. Dat
programma zet in op de mens als geheel, op bewegen op maat en versterken van
mentale kracht voor alle mensen met een visuele beperking.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met projectleider ingenkok@visio.org
of programmamanager
hannekevandervelde@visio.org .
Andere vragen over ICT en toegankelijkheid?
Mail naar helpdeskictvragen@visio.org, of
bel 088 585 56 66.
Meer artikelen vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio is een expertiseorganisatie voor blinde en slechtziende
mensen. www.visio.org