Marc Stovers, Koninklijke Visio
Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken op het internet?
Deze leermodule Internet
leren
is geschreven voor mensen die slechtziend of blind zijn en werken op een Windows
10 pc met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. We gaan daarbij uit van het
internetprogramma Google Chrome.
Je werkt met het toetsenbord en je leert aan de hand van korte uitleg en
opdrachten.
De module bestaat uit meerdere delen. In dit deel leer je meer over Google,
tabellen en downloaden.
27. Iets opzoeken met Google
Als je informatie zoekt en je weet niet op welke website het te vinden is, kun
je een zoekmachine voor je laten zoeken. Zo’n zoekmachine is een speciale
website. Je geeft een zoekwoord of enkele zoekwoorden op en de zoekmachine toont
dan op de pagina een lijst met links naar sites waar die woorden zijn gevonden.
De bekendste zoekmachine is Google.
De links die Google vindt worden ook als koppen getoond en daar kunnen we handig
gebruik van maken.
Sneltoetsen
Naar de volgende kop : h
Naar de vorige kop : SHIFT + H
Naar kopniveau 1, 2 of 3: 1,2 of 3
Tekst zoeken (Jaws) : CTRL + F, volgende zoeken met F3
Tekst zoeken (NVDA) : SHIFT + CTRL + F, volgende zoeken met F3
Tekst zoeken (Supernova) : F3, volgende zoeken met F4
Opdracht
Zoek op google.nl naar een recept voor een appeltaart.
Zo doe je dat!
Start Google Chrome en ga naar www.google.nl
Indien nodig, navigeer naar het invoerveld. Dat kan met de pijltoetsen maar
het kan ook veel sneller: met de letter E kun je snel naar een invoerveld
springen. Mogelijk noemt je hulpmiddel dit invoer een keuzelijst. Hierover
later meer.
Als je bij het tekstvak een piep of ‘auto dolphin cursor’ hoort is het
tekstvak geactiveerd en kun je gaan typen. Zo niet dan moet je hiervoor nog
een keer ENTER drukken.
Typ: recept appeltaart.
Druk ENTER. Google gaat nu op zoek naar webpagina’s waar deze woorden in
voorkomen.
Druk CTRL + HOME zodat je zeker weet dat je aan het begin van de pagina
bent.
We gaan nu snel naar de zoekresultaten. Elk zoekresultaat wordt als kop
weergegeven. Ga een paar keer de letter H naar de volgende kop totdat je bij
het eerste zoekresultaat bent. Dit is een kop met kopniveau 3. Met SHIFT + H
kun je terug naar het vorige zoekresultaat.
Wanneer denkt dat de kop interessant is kun je met PIJL OMLAAG nog een paar
regels met extra informatie lezen. Je krijgt dan als het ware al een
inkijkje in de pagina die Google gevonden heeft. Google geeft vaak dan de
regels op die pagina weer waar hij je zoekwoorden gevonden heeft.
Vind je het nog steeds interessant, ga dan met PIJL OMHOOG weer terug naar
de kop. Zo niet, ga met de letter h weer naar de volgende kop en ga na of je
die wel interessant vindt.
Je had het misschien al gehoord, maar de interessant kop waar je nu op staat
is behalve een kop ook een link. Deze verwijst naar de pagina die Google had
gevonden. Druk ENTER om naar de gekozen webpagina gaan.
Je komt nu op de gekozen webpagina. Het is nu even zoeken of je recept erop
te vinden is. Je kunt proberen om dit snel te vinden door met de h de koppen
af te gaan. Ook kun je op de pagina naar het woord “appeltaart” zoeken. Druk
hiervoor de sneltoets van je hulpmiddel in om te zoeken, typ “appeltaart” en
druk ENTER.
Als de pagina toch niet was wat je zocht, dan kun je met ALT + PIJL links of
BACKSPACE terug naar de zoekresultaten en verder zoeken.
Kan het sneller?
Als je goed hebt geluisterd hoor je dat de zoekresultaten als kop niveau 3 wordt
getoond. Dit betekent dat je nog sneller naar deze koppen kunt gaan door het
cijfer 3 in te drukken. Druk je er de SHIFT bij, dan spring je weer terug.
Een kopniveau kun je zien als een structurering in een stuk tekst. In een boek
zou je kunnen zeggen dat kopniveau 1 de hoofdstuktitels zijn, kopniveau 2 de
paragraaftitels, kopniveau 3 de subparagraaf titels enzovoorts. Op een
internetpagina vind je vaak ook koppen in niveaus, al zijn ze niet altijd even
logisch geordend als in een boek.
Tips bij het typen van goede zoekwoorden
Om te kunnen vinden wat je zoekt kan het heel veel uitmaken wat je als
zoekwoorden opgeeft. Als je te weinig zoekwoorden opgeeft, bijvoorbeeld alleen
‘recept’ zul je veel recepten krijgen en lang moeten zoeken naar die met de
appeltaart.
Als je teveel zoekwoorden opgeeft, bijvoorbeeld ‘recept appeltaart keuken’, zul
je misschien ook resultaten krijgen die alleen over keukens gaan.
Het gaat erom dat je woorden intypt waarvan je verwacht dat ze op de pagina
staan die je zoekt, en dat die woorden zo uniek mogelijk zijn. Woorden zoals ik,
de, het, je kan je meestal gewoon weglaten want die staan op alle Nederlandse
pagina’s.
Opdracht
Start Google en probeer de pagina met het weerbericht van de EduFant te vinden.
Het invoerveld van Google
Het invoerveld waar je zojuist gebruik van maakte is een speciaal soort
invoerveld. Terwijl je typt worden er onder je tekst suggesties getoond. Dit
kunnen zoektermen zijn die veel door anderen worden ingevoerd, of iets wat je
zelf al eerder typte. Met PIJL OMLAAG kun je deze suggesties bereiken en een
keuze maken. Het is dan alsof je de gekozen suggestie zelf getypt had.
Deze speciale functie verklaart ook waarom je hulpmiddel dit een keuzelijst
noemt.
Opdracht
Zoek weer met Google op “Recept appeltaart”. Maar nu mag je maar 7 letters
typen.
Zo doe je dat!
Ga weer op de google website in het invoervak staan.
Typ: recept ap
Loop met PIJL OMLAAG door de suggesties. Zit erbij wat je zoekt?
Kies Recept appeltaart en druk ENTER.
28. Downloaden van een programma
Downloaden is het ophalen van informatie van Internet die je op je eigen
computer opslaat. Je kunt geluidsbestanden zoals muziek, afbeeldingen of
documenten met tekst zoals Word bestanden downloaden. Maar ook kun je
computerprogramma’s die je daarna kunt installeren. In dit hoofdstuk gaan we
alleen een programma downloaden.
Waarschuwing
Niet alle programma’s die je op Internet kunt downloaden zijn veilig en kunnen
computervirussen bevatten! Het is dus heel belangrijk dat je downloadt vanaf een
veilige plek. Vraag hier eventueel hulp bij.
Opdracht
Download het rekenmachine programma Allercalc. Het programma heet Allercalcsetup
en je vindt het op Internet op de Eduvip website
www.eduvip.nl/allercalc .
Zo doe je dat!
Start Google Chrome en ga naar
www.eduvip.nl/allercalc
Zoek en activeer de link Allercalcsetup, bijvoorbeeld met de linklijst of
met de TAB toets.
Onder in beeld verschijnt de downloadbalk met informatie over deze download.
Meestal wordt de download ook meteen gestart. Wat vertelt je hulpmiddel?
Druk SHIFT + F6 om naar de downloadbalk te gaan. Loop met PIJL RECHTS en
PIJL LINKS eens door de balk. Wat vind je allemaal? Als je hulpmiddel dit
helemaal niet doet (Supernova), ga dan naar het volgende hoofdstuk.
Ga met PIJL LINKS naar Allercalcsetup.exe. Dit is het programma. Let op,
druk NIET op ENTER want daarmee open je het bestand en start je de
installatie. Maar als dit een muziekbestand was of een Word bestand zou je
dit dus met ENTER openen.
We gaan nu kijken waar dit bestand opgeslagen is. Druk SNELMENU en kies de
optie Weergeven in map.
Nu wordt Verkenner geopend in de map Downloads. Hier kun je al je downloads
vinden. De focus staat op Allercalcsetup.exe
Als je he leukt vindt kan je met PIJL OMLAAG nog eens kijken of er nog
andere downloads zijn.
Sluit de verkenner met ALT + F4. Je keert terug in Google Chrome.
Als je wilt mag je de downloadbalk sluiten door met PIJL RECHTS naar de
sluitknop te gaan en SPATIE te drukken. Maar dit is niet verplicht.
Druk F6 om weer op de webpagina te komen.
In welke map worden downloads bewaard?
Afbeeldingen worden vaak in de map Afbeeldingen opgeslagen en
muziekbestanden in de map Muziek. In andere gevallen meestal in de map
Downloads.
Wil je later nog eens kijken in de Downloads map, dan druk je de
Windowstoets, typ Downloads. Eventueel moet je nog met PIJL OMLAAG naar de
map Downloads. Druk tenslotte ENTER.
Op dezelfde manier kun je de mappen Afbeeldingen en Muziek vinden.
29. Tabellen lezen
Sommige internetpagina’s bevatten tabellen. Een tabel is een soort ruitjespapier
waarbij de ruitjes cellen worden genoemd. In elke cel staat informatie. Cellen
onder elkaar vormen samen kolommen.
Kolommen en rijen hebben vaak titels die aangeven waar de kolom of rij over
gaat. Een voorbeeld is een weerbericht, waarbij je de komende week van elke dag
de temperatuur, de windkracht en de regenkans kunt zien. Je hebt dan 7 rijen,
voor elke dag één, en drie kolommen met temperatuur, windkracht en regenkans.
Vaak is er echter nog een extra rij en kolom die titels aangeven waar de rijen
of kolommen over gaan. In dit voorbeeld kan je dan in de cellen van rij 1 van
links naar rechts de titels Temperatuur, Windkracht en Regenkans vinden. En in
de eerste kolom vind je van boven naar beneden de namen van de dagen.
Voor de windkracht op dinsdag kun je dan in de derde rij, derde kolom de
informatie halen.
Om makkelijk door een tabel te navigeren heeft je hulpmiddel speciale
sneltoetsen.
Sneltoetsen Jaws en NVDA
Naar volgende tabel : T
Naar vorige tabel : SHIFT + T
Door tabel navigeren : CTRL + ALT + PIJL toetsen
Sneltoetsen Supernova
Naar volgende tabel : T
Naar vorige tabel : SHIFT + T
Door tabel navigeren : CAPSLOCK + PIJL toetsen
Opdracht
Ga naar
www.eduvip.nl/het-weer-in-het-bos en
zoek de tabel. Hierin vind je Temperatuur, Windkracht en Regenkans voor de
komende dagen.
Navigeer in de tabel met de sneltoetsen. Beantwoord deze vragen:
Van welke dagen krijg je het weerbericht?
Wat staat er in rij 2, kolom 3?
Wat is de temperatuur op maandag?
Zo doe je dat!
Ga naar
www.eduvip.nl/het-weer-in-het-bos
Navigeer naar de tabel met de letter t.
Als het niet goed lukt de tabel te vinden, ga dan eerst naar de kop “Het
weer de komende 5 dagen”, en spring dan naar de tabel.
Je staat nu op rij 1, kolom 1 en je hoort: Dag. Dit is de titel voor de
cellen die daar onder in de eerste kolom staan.
Navigeer met de sneltoetsen voor tabelnavigatie omlaag. Voor Jaws en NVDA is
dit CTRL + ALT + PIJL OMLAAG , voor Supernova is dit CAPS LOCK + PIJL
OMLAAG.
Je hoort nu de cellen van kolom 1. Terwijl je steeds een rij omlaag gaat
hoor je wat de titels van die rijen zijn. In elke rij zal dus iets over een
dag van de week staan. Tot welke dag kun je gaan?
Ga nu weer terug omhoog naar de cel waar Dag in staat. Vertelt je hulpmiddel
je ook in welk rij en kolomnummer je zit?
Navigeer nu met de sneltoetsen voor tabelnavigatie naar rechts. Je hoort de
cellen van rij 1 en ook dit zijn titels die aangeven wat er in deze kolom te
vinden is.
Als je niet verder kunt zit je nu in rij 1, kolom 4. Om naar rij 2 en kolom
3 te gaan moet je dus één keer naar beneden en één keer naar links. Hier
staat: beetje wind.
Je zit op rij 2, dat is de rij van maandag. De temperatuur staat in kolom 2.
Je moet dus één positie naar links navigeren om de temperatuur te horen.
Het is niet makkelijk om door de cellen te navigeren en te moeten onthouden welk
rij of kolomnummer bij welke titel hoort. Je hulpmiddel probeert daarom te
melden als je van rij of kolom wisselt hoe de nieuwe rij of kolom heet door de
rij of kolomtitel uit te spreken. Toen je daarnet naar beneden navigeerde hoorde
je als dit lukte de nieuwe rij: Maandag. Dit is de titel van rij 2. Toen je naar
links navigeerde hoorde je de nieuwe rij: Temperatuur.
Jaws Tip
Als Jaws de titels niet meldt kun je de proberen om de rijtitel of kolomtitel
handmatig te achterhalen door de hele rij of kolom voor te laten lezen met de
volgende sneltoetsen. Probeer ze maar uit.
Sneltoetsen Jaws
Lees huidige rij : ALT + WINDOWSTOETS + KOMMA
Lees huidige kolom : ALT + WINDOWSTOETS + PUNT
Opdracht
Beantwoord nu de volgende vragen over het weer.
Wat is de regenkans op woensdag?
Op welke dag is het koud?
Op welke dag valt er een spatje regen?
Op welke twee dagen is het windstil?
In welke rij en kolomnummer vind je de avondstorm?
Zo doe je dat!
Ga indien nodig met de letter t naar de tabel.
Ga met CTRL + ALT + PIJL OMLAAG naar de rij van woensdag.
Ga met CTRL + ALT + PIJL RECHTS naar de vierde kolom. Je leest nu: onweer en
regen.
Ga nu naar de kolom met de temperatuur. Als je hulpmiddel niet de kolomtitel
leest, probeer deze dan te achterhalen met een sneltoets.
Nu kun je met CTRL + ALT + PIJL OMHOOG of PIJL OMLAAG de dagen gaan
uitlezen. Op welke dag vind je Koud? Als je hulpmiddel de dag niet meldt kun
je de rij laten uitlezen met een sneltoets.
Beantwoord nu op dezelfde manier de andere vragen.
30. Plaatsmarkeringen maken (Jaws)
Met een plaatsmarkering kan je snel navigeren naar een plek op een
internetpagina waar je vaak komt, maar niet makkelijk met een andere sneltoets
zoals de h voor koppen kunt komen. Je doet dit door zelf de plaatsmarkering op
de juiste plek te zetten, zodat je er later weer snel naartoe kunt.
Sneltoetsen Jaws
Plaatsmarkering zetten : CTRL + SHIFT + K
Door plaatsmarkering lopen : K en SHIFT + K
Opdracht
Ga naar
www.edufant.nl/het-weer-in-het-bos
. Op deze pagina staat de datum van en het weerbericht van vandaag.
Zet één plaatsmarkering bij het weerbericht, en één plaatsmarkering bij het
weerbericht.
Sluit Google Chrome, open hem opnieuw en kijk of je snel naar de datum en naar
het weerbericht kunt springen.
Verwijder de plaatsmarkeringen weer.
Zo doe je dat!
Ga naar
www.edufant.nl/het-weer-in-het-bos
, en navigeer naar de datum van vandaag.
Maak een plaatsmarkering met de sneltoets van je hulpmiddel.
In Jaws krijg je een dialoogvenster, druk ENTER om toe te voegen en nogmaals
ENTER om de naam te bevestigen.
Navigeer verder naar het begin van het weerbericht, en maak nog een
plaatsmarkering.
Sluit Google Chrome en open het opnieuw.
Ga weer naar de pagina met het weerbericht.
Druk nu de juiste letter om door de plaatsmarkeringen te springen.
Spring weer terug naar de eerste plaatsmarkering.
Verwijder de plaatsmarkeringen. Jaws: CTRL + SHIFT + K, TAB naar Alles
verwijderen, ENTER met de juiste sneltoets.