Renske van Dokkum, Koninklijke Visio
Wil je speksteen bewerken maar heb je een visuele beperking? In dit artikel lees
je hoe je ontspannen kunt genieten van het maken van een mooi werkstuk van
speksteen als je slechtziend of blind bent. Gebruik onderstaand stappenplan om
te leren werken zonder je visus te belasten.
Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat
kan bij Koninklijke Visio. Aan het einde van dit artikel vind je meer
informatie.
Wil je een andere techniek op de tast leren? Op het Kennisportaal vind je meer
informatie. Ga naar Creatief op de tast – overzicht tips en
instructies.
Tip: deze instructie is ook als audio podcast beschikbaar.
Ga naar de
podcast
over speksteen bewerken.
Wat is speksteen?
Speksteen (ook wel soapstone genoemd) is een tamelijk zachte steensoort. Het is
daarom geschikt om met de hand te bewerken. De hardheid van de steen wordt
bepaald door de hoeveelheid oxiden en mineralen die de steen bevat. Speksteen
wordt bijvoorbeeld gewonnen in Brazilië en India. Speksteen is er in zeer
uiteenlopende kleuren. De kleur van één steen op zich kan ook al zeer divers
zijn.
Wanneer je speksteen met de hand raspt gebruik je één hand om te werken en de
ander om te voelen en controleren. Je werkstuk is niet plat maar 3D. Dit
betekent dat je, je handen er omheen kunt leggen. Zo kun je goed voelen wat je
aan het doen bent. Ook controleer je gemakkelijk of de verhoudingen naar je zin
zijn. Je voert non-visueel repeterende handelingen uit. Dit kan rust en
ontspanning bieden.
Wat heb ik nodig om speksteen te bewerken?
Materiaal en gereedschap
Stuk speksteen
Zandzak
Oude handdoek
Grove marmerrasp (32 cm)
Fijne marmerrasp (12 cm)
Set figuur raspen
Set (watervast) schuurpapier (korrel 80, 100, 120, 240, 400, 600, 800, 1000)
Bijenwas
Stappenplan speksteen bewerken
Allereerst iets over je werkplek. Bij het werken met speksteen komt veel stof
vrij. Zoek een werkplek waar steenstof geen kwaad kan. Leg je steen op een
zandzak met daarop een oude handdoek. Na het werken gooi je de oude handdoek met
stof en al in de prullenbak. Zorg voor een ruimte die goed te ventileren is.
Buiten speksteen bewerken is ook een goede optie. Speksteen is puur natuur en
het steenstof verdwijnt na een regenbui.
Stap 1: de steen voorbewerken
Kies een steen die je aanspreekt. Laat je hierbij leiden door de vorm.
Rasp met de grove rasp het oppervlakte van de steen. Probeer de hollingen,
bollingen en uitsteeksels van de steen te benadrukken. Ga in deze fase niet
te diep de steen in.
Stap 2: de vorm bepalen
Plaats de steen op afstand en voel goed. Draai de steen om en voel weer.
Probeer vlakken en lijnen te ontdekken. Benadruk de delen die je
bevallen.Maak het beeld niet te ingewikkeld. Een mooi afgewerkte simpele
vorm is vaak het mooist.
Probeer te herkennen wat je wilt maken. Zet eventueel een voelbare lijn met
een figuurrasp. Dit helpt je om je vorm op de tast tevoorschijn te halen.
Wees niet bang om het beeld te verpesten. Vertrouw op jezelf en op wat je
voelt.
Werk verder met de grove rasp in de richting die je gekozen hebt. Verfijn de
vorm met de fijne rasp.
Stap 3: voelen en schuren
Begin met schuren met schuurpapier korrel 80. Verwijder alle krassen van het
beeld. Dit is een belangrijke fase in de afwerking van je beeld. Ieder
krasje dat je laat zitten is in het eindresultaat nog aanwezig.
Spoel het beeld tussentijds goed af.
Bewerk het beeld op deze wijze tot alle soorten schuurpapier gebruikt zijn.
Stap 4: in de was zetten
Laat nu je beeld door en door drogen en zet het daarna in de bijenwas. De
bijenwas breng je dun aan met je vingers.
Laat ongeveer 15 minuten drogen en herhaal het aanbrengen van de was.
Laat het beeld weer ongeveer 15 minuten drogen en poets de was met een
schone, niet pluizige doek uit.
Systematisch werken
Als je slechtziend of blind is systematisch werken van groot belang. Hoe doe je
dit bij het werken met speksteen? Enkele tips:
Leg je materiaal en gereedschap op een vaste plek. Tijdens het werken en bij
het opruimen.
Sorteer je raspen van fijn naar grof en leg deze in een la met vakjes.
Gebruik een kistje met vakjes om je schuurpapier van grof naar fijn op te
bergen. Markeer de vakjes met bumpons of braille.
Leg je werkstuk steeds op dezelfde plek weg.
Houd eventuele afvalstukjes duidelijk gescheiden.
Kom je er niet uit?
Dit stappenplan speksteen bewerken behandelt slechts de basistechniek. Misschien
heb je meer vragen. Of is het je nog niet gelukt om met je visuele beperking
ontspannen te genieten van het speksteen bewerken. Neem dan gerust contact op
met Koninklijke Visio. Je kunt bij Koninklijke Visio Creatieve Training volgen.
Tijdens dit revalidatie onderdeel leer je door het doen van creatieve
activiteiten basisstrategieën om je dagelijks handelen te vergemakkelijken en je
zelfstandigheid te vergroten.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org