Marc Stovers, Koninklijke Visio
Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken op het internet?
De zelfstudie Internet
leren
is geschreven voor mensen die slechtziend of blind zijn en werken op een Windows
pc met spraakhulpmiddel Jaws, Supernova of NVDA. Je werkt met het toetsenbord en
je leert aan de hand van korte uitleg en opdrachten.
De beschrijvingen gaan uit van het internetprogramma Google Chrome met Windows
11. Werk je met een andere browser of met Windows 10? Dan kun je veel onderdelen
ook uitvoeren.
Deze zelfstudie bestaat uit meerdere delen. In dit deel leer je wat Internet is,
hoe je zelf een internetpagina opent en hoe je deze kunt lezen.
Je gebruikt de zelfstudie als volgt. Bij elk hoofdstuk krijg je eerst een korte
uitleg. Daarna geven we sneltoetsen en een opdracht. Na elke opdracht vind je de
uitwerking van die opdracht. Probeer steeds eerst de opdracht te doen zonder de
uitwerking te lezen. Het is niet erg als het je dan nog niet meteen lukt.
Daarna neem je de uitwerking door.
1. Google Chrome starten en afsluiten
Google Chrome is een programma waarmee je internetpagina’s op je computer kunt
bekijken. Het Internet wordt ook wel het World Wide Web genoemd. Hier komt de
afkorting www vandaan!
Sneltoetsen
Startmenu : WINDOWSTOETS
Maximaliseren : WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG
Sneltoetsen Supernova
Titelbalk voorlezen : NUMERIEK 7 of NUMERIEK 9
Titelbalk voorlezen (laptop) : CAPSLOCK + PAGE UP of CAPSLOCK + B
Sneltoetsen Jaws en NVDA
Titelbalk voorlezen : INSERT + T
Opdracht
Start Google Chrome en lees wat er in de titelbalk staat. Sluit Google Chrome
weer.
Zo doe je dat!
Druk op de WINDOWSTOETS.
Typ: chrome. Vaak is het al genoeg om alleen de eerste drie letters te
typen. Je hoort: ”Google Chrome”.
Druk ENTER. Google Chrome wordt gestart.
Als je kunt zien dat het venster nog niet beeldvullend is, maak het dan
beeldvullend door WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG te drukken. Hierdoor wordt het
internetvenster zo groot mogelijk.
Druk INSERT + T (Jaws en NVDA) of druk NUMERIEK 7 (Supernova) of CAPSLOCK +
B (Supernova op laptop). Je hoort nu de titel van de internetpagina, gevolgd
door “Google Chrome.”
Druk ALT + F4 om Google Chrome weer te sluiten.
Help, ik heb maar een half venster!
Als het scherm beeldvullend was en je drukt toch WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG, dan
zal je merken dat je een half scherm bovenin krijgt. Je kunt dan niet meteen met
dezelfde toetscombinatie weer naar beeldvullend. Druk dan bijvoorbeeld eerst
WINDOWSTOETS + PIJL RECHTS. Daarna kun je weer het scherm beeldvullend maken met
WINDOWSTOETS + PIJL OMHOOG.
2. Hoe ziet het venster van Google Chrome eruit?
Het Google Chrome programma lijkt veel op andere programma’s op de computer. Dit
zijn de belangrijkste onderdelen:
Titelbalk
Bovenaan het scherm staat de titelbalk, waar de titel staat van de
internetpagina die je aan het lezen bent. Er kunnen meerdere pagina’s open
staan, in dat geval zie je ook meer titels op de balk staan.
Adresbalk
Onder de titelbalk vind je een hele brede balk. Dit is de adresbalk. Hierin
wordt het adres getoond van de pagina die je op dit moment aan het lezen bent.
Wil je naar een andere pagina dan kun je in deze balk het adres intypen.
Rechtsboven bevindt zich een knop met drie puntjes. Hiermee kan je de menubalk
openen. In de menubalk vind je verschillende opdrachten die je kunt geven.
Behalve met de muis kun je ook met het toetsenbord naar de menubalk.
Druk ALT. Nu ben je in de menubalk.
Druk ENTER. Het menu klapt naar beneden uit.
Druk nu eens een paar keer PIJL OMLAAG. Welke menu opdrachten hoor je zoal?
Druk tweemaal ESCAPE om de opdrachtenlijst en de menubalk te verlaten.
Paginavenster
Onder de menubalk vind je het paginavenster. Dit toont de internetpagina die je
aan het lezen bent. Het paginavenster neemt het grootste deel van het scherm in
beslag. Als je Google Chrome opstart wordt hierin de startpagina weergegeven.
3. Een Internetpagina openen
Het Internet lijkt wel wat op een heel groot boek met wel miljoenen
internetpagina’s waar je doorheen kunt bladeren. Om te kunnen bladeren hebt je
een speciaal programma nodig. Zo’n bladerprogramma heet in het Engels ook wel
een Browser. Wij werken met de browser Google Chrome, maar er zijn ook andere
browsers zoals Chrome, Edge, Firefox, Opera of Safari.
Elke internetpagina ofwel webpagina heeft een eigen adres, bijvoorbeeld
https://www.eduvip.nl. Door het typen van dit adres kun je de pagina in Google
Chrome ophalen zodat je hem kunt lezen.
Het eerste deel van het adres, https:// hoef je gelukkig nooit in te typen.
Het tweede deel van het adres, www. betekent in goed Engels: World Wide Web.
Deze letters www hoef je in veel gevallen ook niet te typen. Er bestaan ook
adressen die helemaal geen www meer bevatten.
Het derde deel: eduvip geeft aan van wie deze website is. In dit geval dus:
Eduvip.
.nl. is het laatste deel van dit internetadres. Het geeft aan dat dit een
Nederlandse website is. Andere landen gebruiken andere lettercombinaties, zoals
.be voor België en .de voor Duitsland. Ook kun je andere afkortingen tegenkomen
zoals: .com voor commerciële sites en .org voor organisaties.
Sneltoetsen
Webpagina openen : F6
Webpagina openen : ALT + D
Webpagina opnieuw laden : F5
Opdracht
Open de pagina https://www.eduvip.nl.
Zo doe je dat!
Start Google Chrome. In beeld staat nu standaard de startpagina of homepage.
Wij gaan nu een andere pagina invoeren.
Druk F6 totdat je Adresbalk of Adresgebied hoort. Je mag ook ALT + D drukken
als je dat makkelijker vindt.
Je staat nu in de adresbalk. Hier staat nu nog het webadres van de homepage
ingevuld. Die ga je nu overschrijven.
Typ: eduvip.nl. Je mag dus https:// en www weglaten.
Druk ENTER.
De startpagina verdwijnt en de webpagina van EduVIP wordt geladen. Zodra dit
klaar is zullen de meeste hulpmiddelen de titel uitspreken. Zo hoor je of je
op de goede pagina bent beland.
Druk nu eens op F5. Hiermee laad je de pagina opnieuw. Wordt de titel
opnieuw uitgesproken?
Sommige hulpmiddelen gaan daarna automatisch de hele pagina voorlezen. Als
dat gebeurt, druk dan CTRL om het voorlezen te stoppen.
Opdracht: andere pagina’s uitlezen
Je leest dus met je browser één internetpagina tegelijk. Wil je een andere
pagina bekijken, dan moet je dus naar een ander adres.
Open nu achtereenvolgens de volgende pagina’s. Wat moet je intypen in de
adresbalk, denk je?
https://www.nu.nl
http://bartimeus.nl
http://www.visio.org
https://www.youtube.nl
Wat valt je trouwens op aan de naam van het webadres van Visio?
4. De titelbalk uitlezen
De titel die je hoort als je een Internetpagina opent kun je ook met een
sneltoets uitlezen.
Sneltoetsen Supernova
Titelbalk opvragen : NUMERIEK 7 of NUMERIEK 9
Titelbalk opvragen (laptop) : CAPSLOCK + PAGE UP of CAPSLOCK + B
Sneltoetsen Jaws
Titelbalk opvragen : INSERT + T
Sneltoetsen NVDA
Titelbalk opvragen : INSERT + T
Opdracht
Open de volgende pagina’s, en lees de titelbalk uit.
www.sinterklaas.nl
www.eduvip.nl
jeugdjournaal.nl
Help, de titelbalk wordt niet voorgelezen!
In sommige gevallen werkt je hulpmiddel niet goed mee. Je kunt dan een trucje
gebruiken. Probeer maar uit!
Druk WINDOWSTOETS + D zodat je op het bureaublad komt.
Druk ALT + TAB om weer naar Internet te gaan. Meestal wordt nu de titel van
de pagina uitgesproken!
5. Een webpagina lezen en navigeren
Meestal kun je bij één organisatie naar verschillende webpagina’s gaan. De
adressen van die pagina’s beginnen dan meestal met dezelfde tekst, gevolgd door
een schuine streep en meteen daarachter de naam van de subpagina.
Stel dat je school drie pagina’s heeft dan kunnen die er zo uitzien:
www.onzeschool.nl/vierdeklas
www.onzeschool.nl/lesrooster
www.onzeschool.nl/leraren
Wij gaan zo meteen een webpagina lezen die een subpagina is van Eduvip. Maar…
kan je zomaar een internetpagina lezen? Leest eerst het volgende!
Hoe kun je op een internetpagina navigeren?
Wanneer je met Word of Outlook werkt heb je een tekstcursor waarmee je tekst in
kunt voeren. Met deze cursor kun je ook door de tekst navigeren en deze dan
laten voorlezen.
Maar…. Een internetprogramma zoals Chrome is gemaakt voor muisgebruikers, en
heeft geen tekstcursor. Hoe kan je die dan toch lezen met je schermlezer?
Geen nood, de fabrikant van je schermlezer heeft voor Internet gewoon zelf een
cursor gemaakt. Deze is speciaal bedoeld om door een internetpagina te kunnen
navigeren. Deze cursor wordt ook wel de virtuele cursor genoemd. Hiermee kun je
over de pagina navigeren. Je schermlezer leest dan precies de tekst voor waar je
op dat moment bent.
Om te navigeren met de virtuele cursor gebruik je sneltoetsen.
Sneltoetsen
Regel voor regel lezen : PIJL OMLAAG of OMHOOG
Per alinea lezen : CTRL + PIJL OMLAAG
Letter voor letter lezen : PIJL RECHTS of PIJL LINKS
Woord voor woord lezen : CTRL+PIJL RECHTS of LINKS
Naar begin pagina : CTRL+HOME
Naar einde pagina : CTRL+END
Lezen stoppen : CTRL
Opdracht
Ga naar www.eduvip.nl/eduFANT en maak de
volgende opdrachten.
Lees de pagina regel voor regel met PIJL OMLAAG. Je hoort stukjes tekst. Bij
sommige stukjes hoor je er nog iets extra’s bij, zoals knop, link of
afbeelding. Welke extra informatie hoor je allemaal nog meer behalve link?
Je hoeft ze nog niet allemaal te begrijpen.
Na een tijdje hoor je: Welkom op de startpagina van de EduFANT. Vanaf hier
kun je de tekst lezen waar het op deze pagina om gaat.
Ga letter voor letter door het woord eduFANT en luister hoe je het woord
precies spelt. Welke toets gebruik je?
Ga weer terug naar de tekst: Welkom op de startpagina van de EduFANT.
Lees een stuk tekst met PIJL OMLAAG, en daarna een stukje met CTRL + PIJL
OMLAAG. Merk je verschil?
Wat kunnen we alvast verklappen? Het antwoord vind je in de tekst!
Ga nu met een sneltoets meteen naar het begin van de pagina, en lees een
stukje om dit te controleren.
Wat staat er aan het einde van de pagina?
Opdracht
Ga naar www.showdown.nl . Kun je achterhalen wat
showdown is?
Ga naar www.efteling.nl . Wat vind je allemaal op deze
pagina?
6. Lange teksten laten voorlezen
Wanneer je op een Internetpagina bent en een groot stuk tekst verwacht kun je
die ook laten voorlezen. Jij kunt dan lekker achteroverleunen terwijl je
luistert.
De voorleesfunctie start je vanaf de cursor positie, dus de plek waar je op dat
moment bent.
Sneltoetsen
Voorlezen starten en stoppen (Supernova) : NUMERIEKE PLUS
Voorlezen starten en stoppen (Supernova laptop) : CAPSLOCK + PIJL OMLAAG
Voorlezen starten (Jaws) : INSERT + PIJL OMLAAG
Voorlezen starten (NVDA laptop) : INSERT + A
Voorlezen stoppen (Jaws en NVDA) : CTRL
Opdracht
Ga naar www.eduvip.nl/eduFANT en ga naar het
begin van de tekst over de eduFANT. Deze zin begint met: Welkom op de
startpagina van de EduFANT.
Start daarna het voorlezen.
Zo doe je dat!
Ga naar www.eduvip.nl/eduFANT
Ga met PIJL OMLAAG naar de tekst: Welkom op de startpagina van de EduFANT.
Start het voorlezen met INSERT + PIJL OMLAAG als je Jaws of NVDA gebruikt,
of NUMERIEKE PLUS als je Supernova gebruikt. Op een laptop met Supernova
druk je CAPLOCK + PIJL OMLAAG.
Heb je alles gelezen druk dan CTRL om te stoppen met voorlezen.
Vanaf hier kun je weer verder of terug navigeren met de PIJL toetsen. Handig
als je iets nog een keer opnieuw wilt beluisteren!