Marc Stovers, Koninklijke Visio
Muziek bestanden in het zogenaamde Music XML formaat (.XML) bevatten geen
fotografische informatie, maar alleen codering van de muziek zelf. Dit biedt
mogelijkheden voor vergroting of afspelen met apps. We leggen uit wat Music XML
is en nemen vijf apps voor iPad (en iPhone) onder de loep.
De (on)mogelijkheden van Music XML apps zijn sterk afhankelijk van het
bestandstype waarmee je werkt. Music XML bestanden bevatten geen fotografische
of visuele informatie, maar alleen codering van de muziek zelf. Er staat
bijvoorbeeld in welke noten hoe lang en in welk tempo gespeeld worden. Een app
die met Music XML werkt leest zo’n bestand en genereert zelf het notenbeeld en
geluid, wat veel mogelijkheden biedt. Zo kun je een partituur of één instrument
van een partituur vergroten en daarna de maten laten herschikken zodat de gehele
partij na vergroten netjes in beeld blijft. Een andere mogelijkheid is om één of
meerdere instrumenten af te laten spelen door de ingebouwde synthesizer van de
iPad.
Waar moet je op letten bij Music XML apps?
Een nadeel van de Music XML codering is dat deze in beginsel geen ruimte biedt
voor het coderen van aantekeningen. Ga dus na in hoeverre dit belangrijk voor je
is. Een tweede nadeel kan zijn dat het aanbod van Music XML bestanden op
downloadsites kleiner is. En ten derde: wil je je eigen partituren inscannen dan
heb je daarvoor een notenherkenningsprogramma* nodig die je partituur scant en
omzet naar Music XML codering. In veel gevallen maakt zo’n programma foutjes die
je met de hand moet corrigeren, bijvoorbeeld op de pc met een programma zoals
het gratis Musescore.
Een laatste aandachtspunt is bladeren door de partituur. Veel apps kunnen
afspelen en scrollen automatisch. Wil je zelf kunnen bladeren, let dan op dat de
app daar een mogelijkheid voor biedt bijvoorbeeld door een voetpedaal te kunnen
gebruiken. Ook is het zinvol te kijken of de app tijdens bladeren correct
reageert als hij een herhalingsteken in de partituur tegenkomt.
Meer info over notenherkennings apps vind je op op het Kennisportaal van Visio.
Ga naar het artikel over notenherkennings
apps
De beste Music XML apps voor iOS
1. Seescore 2
Voor iOS, iPad of iPhone, gratis probeerversie met minder functies die je voor
11 euro kunt upgraden naar de volledige versie met alle functionaliteiten.
Seescore kan bladmuziek vergroten en herschikken zodat je notenbalken binnen de
paginabreedte blijven. Ook kun je met de app de muziek afspelen in gewenst
tempo. Een kader (“cursor”) beweegt dan mee. Seescore kan Music XML is zowel.xml
als de gecomprimeerde versie .mxl inlezen. De app ondersteunt Airturn (en een
aantal andere) voetpedalen. Seescore herkent herhalingen tijdens het afspelen,
maar niet als je handmatig bladert met het voetpedaal.
Elk instrument kan naar keuze visueel getoond of verborgen worden. Dezelfde keus
heb je bij het afspelen van partijen. Door te tikken in de partituur kun je
vanaf dat punt afspelen, door te slepen kun je een loop maken die je voor
repetitie doeleinden oneindig herhaald kunt afspelen. Aantekeningen maken is
niet mogelijk. Export naar Midi, MusicXML of pdf is mogelijk. De interface is
eenvoudig en de meeste knoppen zijn goed toegankelijk met VoiceOver.
Op Youtube vind je de instructievideo van Visio over Seescore en Music
XML.
Download Seescore 2 in de App
Store
2. Newzik
Voor iOS, iPad of iPhone, de gratis versie heeft beperkte functionaliteit maar
is te upgraden naar Premium met meer of alle functies (5 euro of 45 euro).
Newzik is een veelzijdige, uitgebreide app met veel functies die XML partituren
prima kan vergroten en herschikken (“smart zoom”), afspelen, en waarmee je
partijen auditief of visueel kan selecteren. Tijdens afspelen geeft een rode
verticale lijn de positie aan. Je kunt kiezen welke partij je wilt zien of
horen; ook de liedteksten zijn afzonderlijk in of uit beeld te zetten. Dit is
met name handig voor koorpartijen.
Bijzonder voor een XML app is de mogelijkheid om aantekeningen te maken. Dit kan
ook met Apple Pencil en dan kun je je hand zonder problemen op het scherm laten
rusten. Het is wel zo dat zodra je gaat annoteren het stuk omgezet wordt naar
een pdf achtige vorm waarna de “smart zoom” niet meer werkt. Je werkt dan verder
met de op dat moment ingestelde vergroting.
Een tweede bijzondere eigenschap is een “partituurinkrimping” knop. Door deze
uit te zetten worden alle herhalingstekens uit de partij gehaald. De herhalingen
worden in plaats daarvan helemaal uitgeschreven, zodat je alleen nog maar
vooruit hoeft te bladeren. Bladeren kan handmatig, met voetpedaal (Airturn of
Midi), of zonder voetpedaal met “Motion detection”: door op de tafel te tikken
ga je voor of achteruit, afhankelijk van de kleurcode die de app toont. Je kunt
per pagina of per regel bladeren (scrollen).
Behalve xml leest en toont de app ook Midi, pdf, tekst bestanden. De laatste kun
je gebruiken als je met tekst + akkoorden werkt (gitaar). Ook kunnen
audiobestanden en weblinks aan een titel gekoppeld worden. Audio en bladmuziek
kan gekoppeld worden afgespeeld (dit moet wel ingeregeld worden).
Je kunt ook vanuit de app muziekpartituren kopen of zelf met een leeg vel
beginnen en iets maken. Dit werkt nog net echt handig voor bladmuziek maar als
je alleen tekst en akkoorden wilt schrijven dan is de editor ook goed
toegankelijk met VoiceOver.
Speel je samen met anderen, dan kun je van titels kunnen playlists maken die met
leden van band of ensemble gedeeld worden. Ieder voegt dan zijn eigen stukken
toe aan elke titel. Live kan de hele band zo de app gezamenlijk gebruiken.
Voor opslag kent Newzik o.a. Dropbox en Google Drive koppeling.
De app heeft een zoekfunctie in IMSLP (= grote muziekdatabase met PDF
bestanden).
App kan importeren en ook exporteren, ook afzonderlijke partijen, zodat je
bijvoorbeeld ook XML kunt inlezen en vergroten en daarna als pdf met vergrote
noten naar een pdf based app kunt exporteren.
Door de vele functies is de interface wat ingewikkelder dan die van eenvoudiger
apps, maar wie de structuur eenmaal doorheeft kan makkelijk zijn weg vinden.
Menus en titels worden voorgelezen door VoiceOver.
Newzik kent een actief ontwikkelteam en er worden regelmatig updates en
verbeteringen uitgebracht.
Download Newzik in de App
Store
3. Practice Bird: Play Sheet Music
Voor iOS of Android.
Voor iOS (iPhone of iPad) is de app gratis.
Voor Android heeft de app een gratis versie met minder functionaliteiten, en een
Pro versie (9 euro).
Practice Bird is bedoeld als maatje om je muziek mee te oefenen. Deze app kan
XML Music en Midi muziekbestanden inlezen die je door te pinchen vergroot kunt
weergeven. Hierbij worden de notenbalken herschikt zodat de partituur binnen de
paginabreedte blijft.
Een balk loopt tijdens afspelen mee, deze heeft minder goed contrast en is dus
mogelijk niet zo goed zichtbaar. Je kunt ook vanaf een bepaald punt afspelen
door daar te tikken, of een deel telkens herhalen (loop mode). De snelheid kan
hierbij automatisch opgeschroefd worden.
Een losse noot kun je beluisteren door deze aan te tikken.
Keuze in partijen is visueel (tonen/verbergen/highlight balk met gele kleur) en
auditief (solo, of mute) instelbaar. Het instrumentgeluid is niet aan te passen.
De betaalde versie kan ook transponeren en volume per track aanpassen.
Met VoiceOver of Talkback kun je feitelijk alleen maar het hele stuk afspelen.
De menuknoppen zijn wel toegankelijk met maar moeten wel gelabeld worden.
De app heeft een zoekfunctie (XML) in de MuseScore bibliotheek, ook kunnen losse
XML files geïmporteerd worden. Geen exportfunctie.
Practice Bird kan ook meeluisteren en je spel herkennen en slaat dan automatisch
de pagina’s om (niet getest). In deze Practice Mode geeft de app aan hoeveel
noten je goed of fout had. (niet getest).
Download Practice Bird in de App
Store
Download Practice Bird in de Google
PlayStore
Download Practice Bird Pro in de Google
PlayStore
4. Symphony
Symphony Music Notation voor iPhone (6 euro), of Symphony Pro voor iPad (16,99).
Deze app is ontwikkeld voor wie bladmuziek wil schrijven, maar de app kan ook
bestaande XML stukken importeren, vergroot tonen en afspelen. Ook kan Symphony
partijen verbergen of één of meer partijen naar keus laten horen. Er zijn twee
versies, één voor de iPad en één voor de iPhone. Gebruik je de iPhone versie dan
heb je een eenvoudiger interface met grotere knoppen en heb je de mogelijkheid
de partituur als lichtkrant af te spelen, hierdoor heb je minder beeldovergangen
dan op de iPad variant.
Het mooie van deze app is dat deze vrijwel volledig toegankelijk is voor
VoiceOver gebruikers.
Symphony kan Music XML (xml en mxl) en MIDI bestanden importeren, en kan
exporteren naar pdf, MIDI, Music XML of een audiobestand (AAC). Dit kan ook één
of enkele partijen zijn.
Omdat Symphony een bewerkingsprogramma is kun je het ook gebruiken om en stuk
wat je met een andere app hebt gescand gebruiken om correcties te maken, of zelf
een stuk componeren. Je gebruikt dan een Bluetooth toetsenbord of een MIDI
keyboard aansluiten om noten in te voeren. Met het toetsenbord kun je ook door
het stuk navigeren en bijvoorbeeld noot voor noot in je eigen tempo beluisteren.
Er is helaas geen mogelijkheid om zelf te bladeren met een voetpedaal. Wel kun
je een loop maken en die herhaald afspelen.
Op het Visio Kennisportaal vind je een uitgewerkte handleiding voor VoiceOver
gebruikers. Ga naar de handleiding voor
Symphony
Download Symphony voor
iPad
Download Symphony voor iPhone
Op de website van de ontwikkelaar van Symphony
Pro vind je behalve
reclame en uitleg ook een beschrijving van VoiceOver toegankelijkheid (in het
Engels).
5. Avid Scorch
iOS, alleen iPad, 2 euro.
Van het bekende muzieksoftwarehuis Avid (Sibelius). Leest .xml , .mxl en .sib
(Sibelius) files in. De muziek kan met pinchen vergroot worden en dan
afgespeeld. De focus loopt dan wel mee maar de vergroting verdwijnt zodra bij
een herhalingsteken teruggesprongen wordt. Dit maakt de app ongeschikt voor
gebruik met vergroting. Het tempo is aanpasbaar en weergave is per partij in te
stellen.
Tik en houd vast om een partij een ander instrument te geven, of om de cursor te
verplaatsen. Geen voetpedaal ondersteuning of mogelijkheid handmatig te
bladeren.
Download Avid Scorch voor
iPad
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org