Gerard van Rijswijk en Marc Stovers, Koninklijke Visio
Ben je slechtziend of blind en wil je leren werken met de iPhone of iPad?
In dit deel uit de serie iPhone
leren
leer je hoe je met een braille leesregel de iPhone kunt uitlezen en bedienen.
Ook leer je hoe je de leesregel kunt koppelen.
Deze leermodule is geschreven voor mensen met een visuele beperking die gebruik
maken van de schermlezer VoiceOver. Hiermee is je apparaat geheel te bedienen
zonder dat je hoeft te kijken. Gebruik je geen VoiceOver dan zijn de
beschrijvingen in grote lijnen ook goed te volgen.
Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat
kan bij Koninklijke Visio. Onze ICT-adviseurs helpen je graag met een passend
advies of training. Aan het einde van dit artikel vind je onze contactgegevens.
Opmerkingen vooraf
De hier beschreven werkwijze is geschreven voor de iPhone iOS 15 en kan bij
andere versies (enigszins) afwijken.
Gebruik je een iPad dan zijn de schermen anders opgebouwd. De beschreven
werkwijze is dan meestal in hoofdlijnen gelijk, maar de plek waar bepaalde
teksten of knoppen zich bevinden, en hoe je daar kan komen, kan afwijken.
We gaan er van uit dat je iPhone goed is ingesteld en dat je de
basishandelingen van VoiceOver beheerst. Zie hiervoor de onderdelen iPhone
instellen,
iPhone leren
1
en iPhone leren
2.
Kan ik een braille leesregel gebruiken met een iPhone?
De meeste braille leesregels kunnen op een iPhone aangesloten worden door middel
van een draadloze Bluetooth verbinding. Het is dan mogelijk om het scherm van de
iPhone uit te lezen op de leesregel. Ook is het ook mogelijk om met de knoppen
op de leesregel je iPhone te bedienen. Als je braille leesregel voorzien is van
een brailletoetsenbord kun je deze ook gebruiken om tekst mee in te voeren.
Er zijn vele typen braille leesregels in omloop waarvan de
aansluitmogelijkheden, knoppen en functies per type verschillen. Dit hoofdstuk
geeft daarom een algemene beschrijving van de mogelijkheden. Voor
detailinformatie omtrent de mogelijkheden van jouw specifieke leesregel in
combinatie met de iPhone en eventuele acties die nodig zijn om hem goed te
gebruiken, verwijzen we naar de betreffende leverancier. Een minimale eis is in
ieder geval dat je braille leesregel Bluetooth moet ondersteunen.
Dit hoofdstuk gaat er verder van uit dat je bekend bent met de bedieningsknoppen
op je leesregel.
Opmerking
Kan ik een braille leesregel aansluiten op de iPhone?
Voordat je met de leesregel kunt werken moet je deze via bluetooth koppelen aan
je iPhone. Dit is een eenmalige actie. Je doet dit als volgt:
Zet de braille leesregel aan.
Activeer vanaf de iPhone de app Instellingen.
Navigeer naar de optie Toegankelijkheid en activeer deze.
Navigeer naar de optie VoiceOver en activeer deze.
Navigeer naar de optie Braille en activeer deze.
Navigeer, onderaan het scherm, naar de optie Kies een braille leesregel. Als
je een positie verder navigeert kun je (onder deze optie) de voortgang van
het zoeken volgen dat al gestart is.
Selecteer en activeer de gevonden leesregel. VoiceOver meldt: Leesregel wil
met je iPhone koppelen.
Navigeer naar Koppel en activeer.
Een nieuw scherm verschijnt en er wordt om een code gevraagd. Als de code
niet veranderd is, is dit in veel de code 0000. Zo niet, raadpleeg je
leverancier.
Voer de code in en activeer rechtsboven de knop Koppel.
In uitzonderlijke gevallen wordt nu ook gevraagd om een pincode op de
leesregel in te voeren. Voer deze pincode in. In veel gevallen is dit ook
weer 0000. Zo niet, raadpleeg je leverancier.
Je keert terug in het braille scherm met de naam van de leesregel. Als je de
leesregel selecteert meldt VoiceOver de toevoeging ‘Verbonden’.
Activeer linksboven enkele keren de Terug knop om uiteindelijk terug te
keren naar Instellingen. Als alles goed is gegaan wordt het onderdeel dat de
focus heeft nu op de leesregel uitgelezen.
Druk op de thuisknop om de app instellingen te sluiten en terug te keren
naar het Beginscherm.
Opmerking
- Als het koppelen niet lukt kan er een technisch probleem met je leesregel
zijn. Soms is je leesregel wel geschikt om te koppelen, maar is het nodig om
eerst de software op je leesregel van een update te voorzien voordat je een
koppeling kunt maken. Neem bij problemen contact op met je leverancier.
Hoe kan ik de iPhone bedienen met de knoppen van de leesregel?
Je kunt de VoiceOver bewegingen die je normaliter met de hand uitvoert, met de
bedieningstoetsen van de leesregel uitvoeren. Hiermee worden bedoeld de
duimtoetsen enzovoorts.
Welke knoppen je voor welke bewegingen kunt gebruiken, is afhankelijk van de
leesregel. Voor leesregel specifieke commando’s raadpleeg het Visio
kennisportaal of je leverancier.
Daarnaast kun je zogenaamde braille commando’s geven met de invoertoetsen, als
je leesregel die heeft. Je voert dan een toetscombinatie in, in combinatie met
een spatie.
Hoe kan ik de iPhone bedienen met de invoertoetsen op mijn braille leesregel?
Als je leesregel voorzien is van een braille invoer mogelijkheid kun je daarmee
aanvullende commando’s geven. Je voert hiertoe een toetscombinatie in, in
combinatie met een spatie.
Op het Visio Kennisportaal vind je een uitgebreid overzicht van braille
commando’s.
Mogelijk zijn niet alle commando’s op je leesregel van toepassing.
Voor leesregel specifieke commando’s raadpleeg het Visio kennisportaal of je
leverancier.
Enkele commando’s om je op weg te helpen:
| Commando |
Toets in |
| Ga naar het vorige onderdeel (A) |
B1, spatiebalk |
| Ga naar het volgende onderdeel |
B4, spatiebalk |
| Lees pagina vanaf geselecteerde onderdeel (Read) |
B1,B2, B3, B5, spatiebalk |
| Selecteer de vorige rotor-instelling (;) |
B2, B3, spatiebalk |
| Selecteer de volgende rotor-instelling |
B5, B6, spatiebalk |
| Selecteer het vorige onderdeel in de Rotor-instelling |
B3, spatiebalk |
| Selecteer het volgende onderdeel in de Rotorinstelling (Hoofdletter) |
B6, spatiebalk |
| Activeer de Terug knop (Back) |
B1, B2, spatiebalk |
Tips
Om de commando’s makkelijker te onthouden kun je de braille letter die je
toetst vaak herleiden tot een Engelse term. Bijvoorbeeld: c is Copy, h is
Home, enzovoorts. In het document Braille leesregel commando’s.docx zijn
waar mogelijk, de ezelsbruggetjes aangegeven.
De website van Apple geeft ook meer informatie over braille
commando’s.
Hoe kan ik zelf leesregel knoppen en commando’s uitproberen?
Behalve met een overzichtslijst met commando’s kun je in iOS braille commando’s
functies ook spelenderwijs ontdekken. De iPhone biedt de mogelijkheid om de
bewegingen rustig uit te proberen zonder dat er iets gebeurt. VoiceOver geeft
een beschrijving van iedere knop die in je indrukt of commando dat je geeft.
Zet de braille leesregel aan.
Activeer vanuit het Beginscherm van de iPhone de app Instellingen.
Activeer de optie Toegankelijkheid.
Activeer de optie VoiceOver.
Activeer de optie Oefenen met VoiceOver. VoiceOver meldt; ‘Oefenen met
VoiceOver, koptekst’.
Selecteer het midden van het scherm. VoiceOver meldt; ‘Aanraken’. Als je met
vegen hiernaartoe was genavigeerd meldt VoiceOver; ‘Oefengebaren,
enzovoorts.
Nu kun je veilig de bewegingen en commando’s oefenen. VoiceOver geeft een
beschrijving.
Als je klaar bent activeer dan de knop Gereed.
Hoe kan ik zes- of achtpunts braille of een andere brailletabel instellen?
Wil je zespunts braille of achtpunts braille gebruiken? En van welke braille
tabel wil je gebruik maken? Je kunt naar wens de belangrijkste instellingen
aanpassen:
Activeer de app Instellingen.
Activeer de optie Toegankelijkheid.
Activeer de optie VoiceOver.
Activeer de optie Braille.
Kies bij uitvoer voor Onverkort zespunts braille of Onverkort achtpunts
braille. Braillekortschrift wordt in Nederlands nauwelijks meer gebruikt.
Kies bij invoer voor onverkort zespunts braille of onverkort achtpunts
braille. Braillekortschrift wordt in Nederlands nauwelijks meer gebruikt.
Navigeer naar Brailletabellen. Vanaf 2020 geldt in het Nederlandse
taalgebied een vernieuwde achtpunts braillestandaard. Op het Kennisportaal
vind je meer informatie over het instellen en invoeren volgens deze
brailletabel.
Als je klaar bent activeer dan de Home knop.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org