Slecht zien én slecht horen, wat betekent het en hoe ga je ermee om
Geplaatst op 14 december 2025Karin van der Kaaij, Koninklijke Visio
Wanneer iemand zowel moeite heeft met zien als met horen, spreken we van een beperking in horen en zien. In dit artikel leggen we uit wat dat precies inhoudt, hoe het kan ontstaan, hoe je ermee kunt omgaan en wat revalidatie bij Visio je kan opleveren.
Wat is een beperking in horen en zien?
Een beperking in horen en zien is een combinatie van gehoor- en zichtverlies – ook wel een dubbele zintuiglijke beperking genoemd. Mensen met een beperking in horen en zien zijn dus slechthorend of doof, en daarnaast ook slechtziend of blind.
De medische, internationaal gebruikte term is doofblindheid. In Nederland gebruiken we liever een beperking in horen en zien, omdat die beter recht doet aan de diversiteit binnen deze groep. Niet iedereen is namelijk volledig doof én blind. De mate van gehoor- en gezichtsverlies verschilt sterk per persoon.
Slechthorend of doof
Gehoorverlies betekent meer dan minder hard horen. Geluiden kunnen moeilijk te lokaliseren zijn, vervormen, of een andere gevoeligheid voor geluid inhouden. Omgevingslawaai maakt het extra lastig om spraak en geluiden goed te begrijpen.
Slechtziend of blind
Naast slechter horen is ook het zicht beperkt. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je details minder goed ziet, minder overzicht hebt, donkere en lichte delen moeilijk kan onderscheiden, last hebt van licht of problemen met kleuren zien of maken van oogbewegingen.
Hoe komt het dat iemand slecht hoort én slecht ziet?
Een beperking in horen en zien kan verschillende oorzaken hebben. Er zijn drie groepen:
1. Aangeboren beperking
Iemand wordt geboren met een dubbele zintuiglijke beperking, dus vóór het leren praten.
Voorbeeld: CHARGE-syndroom.
2. Verworven beperking
De problemen ontstaan pas nadat iemand heeft leren praten.
Voorbeeld: Syndroom van Usher (type 2 of 3) met Retinitis Pigmentosa.
3. Leeftijdsgerelateerde beperking
De beperkingen ontstaan door veroudering.
Voorbeeld: Ouderen met gehoorverlies en maculadegeneratie.
Wat betekent het voor het dagelijks leven?
De impact van slecht zien én slecht horen is groter dan een simpele optelsom van de twee beperkingen. Vaak ben je afhankelijk van hulpmiddelen en van andere zintuigen, zoals de tast. Dit kan grote uitdagingen met zich meebrengen. Denk aan:
Communicatie: Gesprekken volgen is moeilijk; non-verbale signalen zoals lichaamstaal of mimiek worden gemist. Communicatie kost meer tijd en soms moet er een communicatietechniek zoals braille of lorm of worden geleerd.
Mobiliteit: Je verplaatsen vraagt extra begeleiding of hulpmiddelen zoals een taststok of geleidehond. Signalen uit de omgeving worden sneller gemist.
Emoties & sociaal leven: Contact maken en meedoen aan sociale activiteiten is moeilijker, wat kan leiden tot eenzaamheid en onzekerheid.
Vermoeidheid: Alles kost meer inspanning, een juiste energiebalans houden is lastiger.
Wat kun je zelf doen als ik een beperking in horen en zien heb?
Als je minder goed hoort én ziet, is het verstandig om regelmatig je ogen en oren te laten controleren. Zo kunnen eventuele bijkomende problemen op tijd worden ontdekt. Denk bijvoorbeeld aan een jaarlijkse controle bij de oogarts of een bezoek aan een audiologisch centrum voordat je hoorapparaten aan vervanging toe zijn.
In het dagelijkse leven kan je zelf aan de slag gaan met deze tips:
Tip 1: Betrek je netwerk
Je wilt zo zelfstandig en onafhankelijk mogelijk leven. Steun van anderen kan daar enorm bij helpen. Deel je gevoelens met vertrouwde personen zoals familie, vrienden of collega's. Vertel ze wat je nodig hebt, praktisch of emotioneel.
Ook een netwerkbijeenkomst bij Koninklijke Visio kan hierin bijdragen. Vraag bij jouw regionale instelling naar de mogelijkheden.
Tip 2: Zoek contact met lotgenoten
Praten met iemand die hetzelfde meemaakt kan veel steun geven. Je herkent elkaars ervaringen en leert van elkaars oplossingen. Ook kan het opluchten om je gevoelens te uiten en beter te begrijpen.
Bij Koninklijke Visio zijn vrijwilligers met een visuele (en auditieve) beperking die graag met je meedenken. Meer informatie: Ervaringsdeskundige, vrijwilliger bij Visio. Heb je behoefte aan contact met gelijkgestemden? Visio kan je in contact brengen met andere mensen met een beperking in horen en zien.
Tip 3: Zorg voor rust, regelmaat en beweging
Omdat zien en horen extra inspanning kosten, is het belangrijk om genoeg rustmomenten te plannen. Zorg er ook voor dat je vaste routines inbouwt en dat je voldoende tijd plant voor je activiteiten.
Maak een overzichtelijke weekplanning met voldoende tijd om bij te komen.
Breng structuur aan in je omgeving: geef spullen vaste plekken en leg ze na gebruik daar ook weer terug. Ruim regelmatig op. Dit zorgt voor voorspelbaarheid in je omgeving en helpt je om overzicht en rust te bewaren.
Maar denk ook aan voldoende bewegen. Het helpt niet alleen om je conditie te verbeteren, maar ook om je lichaam beter te voelen en je geest gezond te houden. Beweging kan bovendien zorgen voor sociale contacten en geeft structuur aan je dag. Kortom: het is iets waar je echt aandacht aan wilt besteden!
Tip 4: Gebruik hulpmiddelen
Hulpmiddelen kunnen onder meer het communiceren en verplaatsen een stuk eenvoudiger maken.
Een overzicht vind je hier: Hulpmiddelen voor mensen met doofblindheid
Daarnaast kun je communicatietechnieken aanleren, waarbij Koninklijke Visio je ondersteunt, zoals:
Tip 5: Pas je omgeving aan
Pas je woning aan op wat jij nodig hebt. Het is wel zo prettig als je alle spullen in de ruimte zo goed mogelijk kunt waarnemen. En dat je niet verblind wordt, of je telkens stoot aan dat glazen tafelblad.
Licht: Goede verlichting maakt een groot verschil: je ziet meer, raakt minder vermoeid en hebt meer comfort. Lees meer in: Ergo Tips - Verlichting in huis
Inrichting: Een overzichtelijke, passende inrichting helpt je beter functioneren in huis. Tips vind je in: Ergo Tips - Je woning inrichten
Akoestiek: Verbeter de akoestiek in je woning met zachte, geluidsabsorberende materialen zoals gordijnen, vloerkleden, stoffen meubels, tafelkleden en planten. Ook akoestische panelen, fotopanelen of akoestisch spuitwerk kunnen helpen.
Wat doet Visio?
Je bent meer dan je beperking. Je wilt een betekenisvol leven leiden, maar hoe ga je om met verlies of emoties? Hoe reis je veilig? Hoe pak je sociale activiteiten aan?
Met dit soort vragen kun je terecht bij Koninklijke Visio. We bieden persoonlijk advies en trainingen op maat die aansluiten bij jouw situatie. Je kunt begeleiding krijgen van professionals, zoals een ergotherapeut of maatschappelijk werker. Wil je alvast zelf aan de slag of meer lezen:
Visio is hét expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen en biedt ook gespecialiseerde ondersteuning bij gecombineerd gehoor- en zichtverlies.
Neem gerust contact met ons op.
Meer weten? Nuttige links
Nederlandse Functionele Definitie van Doofblindheid: Hierin staat hoe een gecombineerde beperking in horen en zien het dagelijks leven beïnvloedt.
Beperking in horen én zien bij Kennis over Zien: Voor meer informatie over de gevolgen en praktische ondersteuning bij een beperking in horen en zien.
Tipkaarten voor omgaan met mensen met een beperking in horen én zien ( Deelkracht) Met deze tips krijg je handvatten voor betere communicatie en om de persoon met een beperking in horen én zien ruimte te geven en eigen keuzes te laten maken.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088 585 56 66
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen