Renske van Dokkum, Koninklijke Visio
Wil je een mozaïek maken maar heb je een visuele beperking? In dit artikel lees
je hoe je ontspannen kunt genieten van het maken van een mooi mozaïek werkstuk
als je blind of slechtziend bent. Gebruik onderstaand stappenplan om te leren
werken zonder je visus te belasten.
Wil je een andere techniek op de tast leren? Op het Kennisportaal vind je meer
informatie. Ga naar Creatief op de tast – overzicht tips en
instructies.
Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat
kan bij Koninklijke Visio. Aan het einde van dit artikel vind je meer
informatie.
Tip: deze instructie is ook als audio podcast beschikbaar.
Wat is mozaïek?
Mozaïek is een oude techniek waarbij een afbeelding gevormd wordt door kleine
gekleurde steentjes die in een vloer of wand worden gemetseld. Zoals de bekende
werken van Gaudi in Barcelona. Naast de veel gebruikte keramische tegels kun je
met verschillende materialen op diverse ondergronden een mozaïek maken. Denk aan
een tuintafeltje met kiezels of een wandbord met schelpen.
Wat heb je nodig voor mozaïek?
Materiaal en gereedschap
Bamboeschaal
Mosa wandtegels in diverse kleuren
Dik stuk stof (gordijn, meubelstof of handdoek)
Hamer
Oude plastic bakjes
Tube bison montagekit super
Oud fel gekleurd plastic dekseltje
Schilders tape
Oude vaatdoek
Tegeltang (mozaïektang)
Latje afvalhout
Schönox wd-flex elastische muurtegelvoeg kleur: jasmine/ivoor of grijs
Rubber voegbakje
Stevige huishoudhandschoenen
Roerlatje
Stevig keukenpapier
Emmertje
Spons
Stappenplan voor het werken met mozaïek
Zo maak je een mozaïek schaal in toevaltechniek.
Stap 1: Wandtegels slaan
Kies een beperkt aantal kleuren wandtegels uit. Kies kleuren die je mooi
vindt. Leg ze op de schaal om te voelen hoeveel je er ongeveer nodig hebt.
Leg één wandtegel tussen de dubbelgevouwen, stevige stof. Zoek met je
wijsvinger de linker bovenhoek van de wandtegel. Van hieruit sla je
horizontaal vijf keer met de hamer. Schuif je wijsvinger steeds een stukje
naar rechts. Sla met de platte kant van de hamer. Voel met je wijsvinger een
regelafstand naar beneden. Begin opnieuw. Ga zo door tot je verticaal vijf
regels geslagen hebt.
Open de stevige stof en zoek voorzichtig voelend de steentjes met de goede
maat. Doe ze in een plastic bakje. Te grote stukken sla je opnieuw tussen de
stevige stof.
Ga zo door tot je alle tegels gehad hebt. Doe de verschillende kleuren
tegelstukjes in één bakje. Schud met het bakje om ze goed te mengen.
Stap 2: Plakken van de tegelstukjes
Doe een dotje montagekit op een oud plastic dekseltje. Voel met je vinger
hoeveel je er op doet.
Plak het dekseltje (met een stukje dubbelgevouwen schilders tape aan de
onderkant) op tafel. Positioneer de lijm zo dat je er gemakkelijk bij kunt.
Zet ook het bakje met de tegelstukjes zo neer dat je er niet naar hoeft te
zoeken.
Begin in het midden van de schaal. Pak een willekeurig tegelstukje uit het
plastic bakje. Voel wat de gladde kant van het stukje is. Dit is de
bovenkant. Duw de ruwe kant (onderkant) zachtjes op het dotje lijm. Voel
waar het midden van de schaal is en plak het tegelstukje op.
Voel aan de vorm van het opgeplakte tegelstukje. Voel nu in het plastic
bakje naar een tegelstukje wat mooi aansluit. Houd je wijsvinger op de plek
waar je het tegelstukje wilt plakken. Puzzel al draaiend en schuivend op de
tast. Als het tegelstukje mooi aansluit druk het dan met je andere hand in
het dotje lijm. Breng het stukje naar je wijsvinger op de schaal. Plak het
tegelstukje op.
Ga zo door.Laat de tegelstukjes vanuit één bepaalde richting uitvloeien als
een olievlek. Werk niet langs een rand. Er ontstaan dan namelijk teveel
moeilijke plekken om aan te kunnen schuiven. Was je handen tussendoor als je
veel lijm aan je vingers hebt. Of leg een vochtig stuk keukenpapier naast je
neer om je vingers aan af te vegen.
Werk zo door tot je bij de rand van de schaal komt. Je hoeft de tegelstukjes
niet precies aan te laten sluiten. Werk door over de rand.
Laat de schaal drogen.
Stap 3: Overhangende tegelstukjes afknippen
Pak met de tegeltang een overhangend tegelstukje vast. Let er op dat het
stukje niet te groot is.
Druk de bek van de tegeltang tegen de rand van de schaal. Knip alle
overhangende tegelstukjes af.
Stap 4: De mozaïekschaal schoonmaken
- Voor het voegen krab je met een latje afvalhout de lijm van de tegelstukjes.
Leg eerst een natte vaatdoek op je schaal. Zo wordt de lijm zacht.
Stap 5: De mozaïekschaal voegen
Leg de schaal op een plastic ondergrond. Trek de stevige
huishoudhandschoenen aan. Maak het voegsel klaar. Doe drie kleine
koffiekopjes water in het rubber voegbakje. Voeg al roerend één koffiekopje
voegsel toe. Het voegsel moet yoghurt dik zijn.
Giet in het midden van je schaal een plasje voegsel. Wrijf dit met draaiende
bewegingen van je handen in de voegen. Voeg zoveel voegsel toe als nodig is.
Blijf wrijven. Houd de schaal voorzichtig omhoog op zijn kant. Verdeel wat
voegsel netjes over de rand. Overtollig voegsel hoopt zich op. Dit haal je
weg door met keukenpapier over de schaal te wrijven.
Laat de schaal dertig minuten drogen.
Pak een emmertje met lauwwarm water. Wrijf met een goed uitgeknepen spons
over de schaal. Zo verwijder je het voegsel van het glazuur. Let er op dat
de voegen geen slootjes worden.
Laat de schaal vierentwintig uur drogen. Poets de schaal met een warm sopje.
Systematisch werken
Als je slechtziend of blind bent is systematisch werken van groot belang. Hoe
doe je dit bij het werken met mozaïek? Enkele tips:
Leg je materiaal en gereedschap op een vaste plek. Tijdens het werken en bij
het opruimen.
Houd je wandtegels gesorteerd op kleur. Zorg dat ze niet door elkaar kunnen
komen. Berg de tegels bijvoorbeeld op in een lade met vakjes. Sorteer ze op
kleur van licht naar donker.
Gebruik verschillende plastic bakjes wanneer je de tegelstukjes op kleur
wilt gebruiken.
Kom je er niet uit?
Het stappenplan mozaïek behandelt slechts de basistechniek. Misschien heb je
meer vragen. Of is het je nog niet gelukt om met je visuele beperking ontspannen
te genieten van het maken van een mozaïek. Neem dan gerust contact op met
Koninklijke Visio. Je kunt bij Koninklijke Visio Creatieve Training volgen.
Tijdens dit revalidatie onderdeel leer je door het doen van creatieve
activiteiten basisstrategieën om je dagelijks handelen te vergemakkelijken en je
zelfstandigheid te vergroten.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org