Anneke Koopman, Monique Picavet en Marieke Haverkamp, Koninklijke Visio

Wil je graag een vilten werkstuk maken maar vind je het lastig omdat je
slechtziend of blind bent? In onderstaande beschrijving geven we uitleg over
droogvilten. Dit stappenplan helpt je om zo min mogelijk je visus te belasten,
of om het geheel op de tast te doen. Op deze manier kun je in ontspanning
werken.
Kom je er niet uit, of wil je het liever onder deskundige begeleiding leren? Dat
kan bij Koninklijke Visio. Aan het einde van dit artikel vind je meer
informatie.
Wil je een andere techniek op de tast leren? Op het Kennisportaal vind je meer
informatie. Ga naar Creatief op de tast – overzicht tips en
instructies.
Wat is droogvilten?
Schapenwol wordt al sinds mensheugenis voor allerlei doeleinden gebruikt. Deze
wol kan worden vervilt om er stoffen, tassen, vloerkleden of tenten van te
maken. Ook wordt de wol gebruikt voor het weven van stoffen of bijvoorbeeld het
breien van een trui.
Er zijn veel soorten wol. Sommigen zoals Merino wol hebben een fijne structuur,
anderen hebben een grove structuur zoals wol van heideschapen. Voordat de wol
gebruikt kan worden, wordt de wol gewassen en gekaard (gekamd). De vezel van de
wol bestaat uit microscopisch kleine schubben die dakpansgewijs over elkaar heen
vallen.
Je kunt op verschillende manieren van wol vilt maken. Bij droog vilten of
naaldvilten prik je door een droog plukje gekaarde wol met een naald met
weerhaakjes. De weerhaken van de naald duwen de schubben van de wol in elkaar.
Zo wordt de structuur van het vilt steeds dichter.
Er zijn verschillende droogvilt methodes:
plat vilten: een wandkleed of wol schilderij maken op een ondergrond van
wolvilt
massief vilten: een bal of een dier maken door met wol te “boetseren”
vilten op piepschuimvormen
Wat heb je nodig om te droogvilten?
Materialenlijst
Viltnaald. Hiervan zijn verschillende diktes verkrijgbaar. Je kunt losse
viltnaalden kopen die in de naaldhouders passen en die je kunt vervangen,
bijvoorbeeld als de naald gebroken is. Voor het losjes aanprikken van de wol
kan je de 1 prikker (flexibele viltnaald) gebruiken. Voor het verder
vastprikken kan je de 5 prikker (vijfvilter) gebruiken. In het stappenplan
verderop gebruiken we deze twee prikkers.
De viltnaalden zijn onder andere te koop bij
www.ltcleiden.nl
Dik vilt (wolvilt). Dit is onder andere te koop bij
www.ltcleiden.nl
Merinowol (dit wordt ook wel lontwol genoemd).
Dit is onder andere te koop bij www.ltcleiden.nl
of www.wollknoll.eu
Dik stuk schuimrubber (55 x 55 x 10 cm) onder andere te koop op de
markt.
Zelfgemaakte mal van karton. De uitleg hierover lees je verderop.
 |
 |
Flexibele viltnaald |
Vijfvilter |
Stappenplan voor droogvilten
Als voorbeeld maken we een wol schilderij, en gebruiken hierbij de Plat vilten
techniek. Het werkstuk dat je nu maakt is een kleed.
Je kunt van dit kleed desgewenst een kussen maken. Houd er in dat geval rekening
mee dat de wol weer kan pluizen als je er veel tegenaan gaat zitten.
Stap 1: De wol neerleggen
Leg op het dikke stuk schuimrubber de wolvilt die je als ondergrond gaat
gebruiken.
Bepaal waar je wilt beginnen met je wol schilderij. Werk hierbij
systematisch, bijvoorbeeld van boven naar beneden, van links naar rechts of
vanuit het midden.
Je houdt de streng wol met je linkerhand losjes vast, ongeveer op 10 a 15
centimeter vanaf het uiteinde. Met je rechterhand trek je er dan helemaal
aan het uiteinde van de streng een klein plukje uit. Dit lostrekken doe je
heel zachtjes, op die manier laat de wol het makkelijkst los. Hard trekken
is niet nodig. Gaat het moeilijk, neem dan nog minder wol.
Spreid dunne laagjes wol uit op de wolvilt, door dakpansgewijs de plukjes
wol iets over elkaar heen te leggen. Deze plukjes prik je met de viltnaald
vast met 2 of 3 prikjes, zodat je de plukjes niet weer terug eraf trekt. De
wol blijft namelijk gemakkelijk aan je hand of mouw plakken.
Wil je een gemêleerd effect, leg dan verschillende kleuren wol over elkaar.
Ook bestaan er strengen wol waar al verschillende tinten al gemêleerd in
zitten die mooi bij elkaar passen.
Leg zo de wol plukje voor plukje over elkaar heen, zodat het hele vlak
gevuld is en de ondergrond niet meer te zien is. Zodra je alle plukjes met
de viltnaald (1 prikker) hebt vastgezet, ga je met de vijfvilter alles goed
vast prikken.
Prik de wol vast door er veelvuldig zachtjes met de vijfvilter in te
prikken. Prik rustig en niet te krachtig want de viltnaalden zijn kwetsbaar.
Je prikt, verschuift de vijfvilter een heel klein stukje tot je een minimale
weerstand voelt. Het kapje is dan een klein beetje verschoven.
Zo prik je steeds een heel klein stukje verder totdat je hele ondergrond
klaar is. Je kunt dan de wol niet meer tussen duim en wijsvinger omhoog
trekken. Het is nu een egale vilten lap stof in plaats van losse wol die
bovenop de lap ligt.
 |
 |
 |
Neem streng wol in je hand, zo’n 10 cm vanaf het uiteinde |
Trek met andere hand zacht een plukje aan het uiteinde |
Leg plukjes dakpansgewijs op en naast elkaar |
 |
 |
 |
Prik met viltnaald plukjes met paar prikjes vast. |
Alle plukjes zijn vastgeprikt. |
Met de vijfvilter prik je de wol helemaal vast. |
Stap 2: Een kartonnen mal gebruiken
Om een bepaalde vorm zoals een hart op het kleed te vilten kun je een
kartonnen mal gebruiken. Voordat je begint knip je dan de vorm, in dit
voorbeeld een hart, uit een stukje karton. Hiermee maak je het ontwerp
voelbaar. Tip: maak eerst een gat in het karton en knip van daaruit de
gewenste vorm.
Leg de kartonnen mal op de reeds gemaakt ondergrond en zet de mal vast met
kopspeldjes. Maak bijvoorbeeld een bloemvorm of hart.
Zorg ervoor dat je de verschillende kleuren wol makkelijk op de tast terug
kunt vinden.
 |
 |
Leg de kartonnen mal op de ondergrond. |
Zet de mal vast met kopspeldjes en prik de wol in het hartje met de viltnaald. |
 |
 |
Als de wol goed in het hartje zit, haal je de mal weg en vilt het goed na met de vijfvilter tot een egaal geheel. |
Het hartje is goed gevilt, de stof voelt als een egaal geheel aan. |
Systematisch werken
Als je slechtziend of blind bent is systematisch werken van groot belang.
Hoe doe je dit? Enkele tips:
Leg materiaal en gereedschap op een vaste plek tijdens het werken en
opruimen.
Sorteer je wol op kleur in een vakkendoos.
Gebruik kartonnen mallen.
Gebruik plastic bakjes om je materiaal en gereedschap te ordenen.
Kom je er niet uit?
Het stappenplan behandelt slechts de basistechniek. Misschien heb je meer
vragen. Of is het je nog niet gelukt om met je visuele beperking ontspannen te
genieten van het droogvilten. Neem dan gerust contact op met Koninklijke Visio.
Je kunt bij Koninklijke Visio Creatieve Training volgen. Tijdens het revalidatie
onderdeel Textiele Werkvorming leer je door het doen van creatieve activiteiten
basisstrategieën om je dagelijks handelen te vergemakkelijken.
Heb je nog vragen?
Mail naar kennisportaal@visio.org, of bel 088
585 56 66.
Meer artikelen, video’s en podcasts vind je op
kennisportaal.visio.org
Koninklijke Visio
expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
www.visio.org